Αναδημοσίευση από eagainst.com
Πρόλογος Μετάφρασης
Ο Πιοτρ Β. Ριαμπόφ είναι ιστορικός και φιλόσοφος, διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας. Ενεργός στο αναρχικό κίνημα από το 1987, με πλούσια αρθρογραφία, επικεντρώνει το έργο του αφενός στην προβληματική του υπαρξισμού στην σύγχρονη κουλτούρα και αφετέρου στην ιστορία των κινημάτων απελευθέρωσης. Η συνοπτική, συγκριτική θέση του για τον «άνθρωπο που εξεγείρεται» στο έργο του Μπακούνιν και του Καμύ ταξιδεύει εδώ με αφορμή τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Ρώσου φιλοσόφου και καλεί σε μια συζήτηση για τον «εξεγειρόμενο» του σήμερα.
Μετάφραση από τα ρωσικά: ΛενΜ, Μάιος 2014
Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Μπακούνιν και Αλμπέρ Καμύ… Αυτά τα δυο ονόματα δεν στέκονται τυχαία δίπλα-δίπλα εδώ. Και οι δύο αυτοί στοχαστές, που έζησαν σε διαφορετικές χώρες και σε διαφορετικούς αιώνες, έκαναν την κατηγορία της «εξέγερσης» μια από τις θεμελιωτικές έννοιες των πρωτότυπων διδασκαλιών τους για τον άνθρωπο. Όμως, αν στον Μπακούνιν αυτές συναντιούνται μόνο ξεχωριστά, και όχι ενταγμένες σε ένα σύστημα ιδεών για την εξέγερση, στον Καμύ η εξέγερση γίνεται η σπουδαιότερη κατηγορία.
Κατά τη γνώμη του Μιχαήλ Μπακούνιν, η εξέγερση είναι ένα από τα τρία σημαντικότερα γνωρίσματα «κάθε ανθρώπινης, τόσο ατομικής όσο και συλλογικής, παρουσίας στην ιστορία», πλάι στη ζωική φύση και τη νόηση του ανθρώπου. Είναι ακριβώς μέσα από την εξέγερση που δημιουργείται η προσωπικότητα, το έργο, η ελευθερία και συντελείται η ενσάρκωση του ανθρώπου. Με αυτόν τον τρόπο, η εξέγερση παρουσιάζεται ως η σπουδαιότερη και ειδικά ως ανθρώπινη ιδιότητα. Όμως, τι εννοεί ο Μπακούνιν με τη λέξη «εξέγερση» και εναντίον ποιου έχει στραφεί αυτή η εξέγερση;
Αντίθετα με τα διαδιδόμενα στερεότυπα, ο Μπακούνιν, αυτός ο φλογερός εξεγειρόμενος, εννοεί με την εξέγερση κάθε άλλο παρά την ολική άρνηση και την καταστροφή χωρίς όρια. Στα έργα του υποδεικνύει επίμονα τα όρια της εξέγερσης και τη σχετικότητά της. Είναι πεπεισμένος ότι η απόλυτη εξέγερση, η εξέγερση εναντίον της Φύσης ως ολότητας του κόσμου ή εναντίον της «δεύτερης φύσης», δηλαδή της Κοινωνίας, είναι αδύνατη και στερείται κάθε νοήματος.
Έξω από την φύση και την κοινωνία, για τον Μπακούνιν, δεν υπάρχει τίποτα, τίποτα το υπερφυσικό και δεν δόθηκε λόγος στον άνθρωπο να βγει από τα πλαίσιά τους. Η Φύση και η Κοινωνία στο σύνολό τους είναι το έδαφος στο οποίο μεγαλώνουμε, το πάτωμα στο οποίο είμαστε καταδικασμένοι να παίξουμε το παιχνίδι μας. Όμως, εναντίον της δεδομένης φύσης και της δεδομένης κοινωνίας, ο άνθρωπος μπορεί και πρέπει να εξεγερθεί, αναμορφώνοντας τον κόσμο και τον ίδιο μέσα στον κόσμο, εγείροντας στον αγώνα ειδικά την ανθρώπινη πραγματικότητα.
Εξάλλου το να δεχτεί κανείς όλα τα δεδομένα του περιβάλλοντος, το να συμφιλιώνεται με όλα τα δαιμόνια και τις ατέλειες του σύμπαντος, σημαίνει για τον Μπακούνιν ότι προδίδει την ανθρώπινη μοίρα, ότι παραιτείται από την ελευθερία. Είναι αδύνατη τόσο η ολική άρνηση της Φύσης και της Κοινωνίας όσο και η απόλυτη αποδοχή της δεδομένης φύσης και της δεδομένης κοινωνίας. Κατανοώντας και τους κανόνες που διέπουν...
[Θέλουμε, με την ευκαιρία που μας δίνεται, με αυτή τη δημοσίευση, να επισημάνουμε πως ένα ιστορικό κείμενο (κάθε ιστορικό κείμενο) έχει διπλή σημασία. Αφ’ ενός αποτελεί μία πηγή γνώσης και κατανόησης του τρόπου σκέψης και δράσης των ανθρώπων της εποχής στην οποία αναφέρεται και αφ’ ετέρου, μας βοηθά να κατανοήσουμε και να ξεπεράσουμε αυτές ή εκείνες τις απόψεις που δεν συμβάλλουν στην αναρχική απελευθερωτική δράση.
Κανένας δεν είναι υποχρεωμένος να οικειοποιείται την άγνοια ή την λαθεμένη ιδεολογική άποψη και πράξη, που δεν οδηγεί στην απελευθέρωση και την αναρχία, στο όνομα ενός κακώς εννοούμενου σεβασμού σ’ αυτούς που αγωνίστηκαν....
«[Η Ουγγρική Επανάσταση] ήταν ένα αληθινό γεγονός, η σημασία του οποίου δεν βρίσκεται στην νίκη ή την ήττα. Το μεγαλείο της έιναι κρυφά φυλαγμένο μέσα στη τραγωδία που προκάλεσε. Διότι ποιός μπορεί να αμφισβητίσει τη δύναμη της ανάμνησης της;» Χάνα Άρεντ
Η παρακμή της ιδεολογίας του “υπαρκτού”
Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 το σοβιετικό σύστημα κόντευε να καταρρεύσει υπό το βάρος των πιέσεων που είχε δημιουργήσει στις κοινωνίες στις οποίες είχε επιβληθεί. Πολιτικά και ηθικά το σύστημα διακυβέρνησης του υπαρκτού σοσιαλισμού είχε χρεωκοπήσει. Από μία ριζοσπαστική δημοκρατία βασισμένη στα συμβούλια εργατών, αγροτών και λοιπών επαγγελματικών...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018