Η σύγχρονη φιλανθρωπία έχει εισάγει ένα νέο ρόλο στο ρεπερτόριο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων. Ενώ, παλιότερα, η αναγκαιότητα των φυλακών στηριζόταν, αποκλειστικά, στον ποινικό-τιμωριτικό και προστατευτικό τους χαρακτήρα, σήμερα μια νέα λειτουργία, που λογίζεται ως πρωτεύουσας σημασίας, έχει ενσωματωθεί σ’ αυτά τα ιδρύματα – αυτή της αναμόρφωσης.
Από ‘δω και στο εξής, τρία αντικείμενα (αναμορφωτικός, ποινικός και προστατευτικός) επιδιώκεται να επιτευχθούν μέσω του εξαναγκαστικού φυσικού περιορισμού, με τη φυλάκιση ενός περισσότερο ή λιγότερο απομονωτικού χαρακτήρα, για ένα συγκεκριμένο ή για αόριστο χρονικό διάστημα.
Επιδιώκοντας να προωθήσει την δική της ασφάλεια, η κοινωνία αποκλείει ορισμένα στοιχεία της (αποκαλώντας τα εγκληματίες) από την κοινωνική ζωή, μέσω της φυλάκισης. Αυτή η προσωρινή απομόνωση του παραβάτη εξαντλεί τον προστατευτικό ρόλο των φυλακών. Με έναν εντελώς αρνητικό χαρακτήρα, έχει η προστασία αυτή όφελος για την κοινωνία; Την προστατεύει; Ας μελετήσουμε ορισμένα από τα αποτελέσματα της.
Αρχικά, ας διερευνήσουμε τις ποινικές και τις αναμορφωτικές φάσεις του ζητήματος των φυλακών.
Η τιμωρία, ως κοινωνικός θεσμός, κατάγεται από δύο πηγές: πρώτον, την παραδοχή ότι ο άνθρωπος είναι ένας παράγοντας με ελεύθερη ηθική και κατά συνέπεια, υπεύθυνος για τη συμπεριφορά του, στο βαθμό που υποτίθεται πως έχει σώας τας φρένας(to be compos mentis) και δεύτερον, το πνεύμα εκδίκησης, στα αντίποινα για το κακό/ζημιά. Παρακάμπτοντας, προς το παρόν, την αμφισβητούμενη συζήτηση για ελευθερία στην ηθική του ανθρώπου, ας αναλύσουμε τη δεύτερη πηγή.
Το πνεύμα εκδίκησης είναι μία καθαρά ζωώδης τάση, που εκδηλώνεται κυρίως εκεί που η σχετική φυσική ανάπτυξη είναι συνδυασμένη με έναν ορισμένο βαθμό ευφυΐας. Ο πρωτόγονος άνθρωπος εξαναγκάζονταν, από τις συνθήκες του περιβάλλοντός του, να παίρνει το νόμο στα χέρια του, ας το πω έτσι, για την εξυπηρέτηση της ενστικτώδους επιθυμίας του για επιβολή ή προστασία, για να αντιμετωπίσει τα επιτιθέμενα ζώα ή ανθρώπους, που ήθελαν να τον βλάψουν ή να θέσουν σε κίνδυνο τον ίδιο ή τα συμφέροντά του. Αυτή η τάση, που γεννήθηκε από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και αναπτύχθηκε στη μάχη για την ύπαρξη και την υπεροχή, είχε γίνει, από τον απολίτιστο άνθρωπο, ένα δεύτερο ένστικτο, σχεδόν τόσο ισχυρό για τη ζωτικότητά του όσο και η πηγή από την οποία αυτό αναπτύχθηκε (και ενίοτε ξεπερνώντας το σε αγριότητα και κτητικότητα), για την ώρα, δηλαδή τις προσταγές της αυτοσυντήρησης.
Ακόμα και τα ζώα έχουν το πνεύμα της εκδίκησης. Είναι γνωστές οι ευρηματικές μέθοδοι που χρησιμοποιούν συχνά ελέφαντες που ζουν σε αιχμαλωσία, οι οποίοι στρέφουν την εκδικητικότητά τους επάνω σε ορισμένους ιδιαίτερα απειλητικούς θεατές. Τα σκυλιά και τόσα άλλα ζώα εκδηλώνουν αυτό το πνεύμα εκδίκησης. Αλλά είναι στον άνθρωπο, σε συγκεκριμένο στάδιο της διανοητικής εξέλιξης του, που το πνεύμα εκδίκησης φτάνει να γίνεται το πιο έντονο χαρακτηριστικό του. Από τις βαρβαρικές και τις ημι-πολιτισμένες φυλές η πρακτική της προσωπικής εκδίκησης στην αδικία (πραγματική ή φανταστική) έπαιζε έναν καθοριστικό ρόλο για τη ζωή του ατόμου. Έτσι, η εκδίκηση έγινε το πιο σημαντικό ζήτημα, παίρνοντας συχνά το χαρακτήρα θρησκευτικού φανατισμού. Το ιερό καθήκον της εκδίκησης-τιμωρίας, για μια ιδιαιτέρως σημαντική ζημία, πέρασε από τον πατέρα στο γιο, από γενιά σε γενιά, μέχρι το σημείο που για να εξαλειφθεί μια προσβολή να...
Το 280 σελίδων αυτό βιβλίο αποτελεί τη μετεξέλιξη μιας μπροσούρας της ιταλικής Federazione dei Comunisti Anarchici (FdCA) που είχε εκδοθεί μερικά χρόνια πριν στη σειρά «Μελέτες για μια Ελευθεριακή Εναλλαγή» («Studies for a Libertarian Alternative») στην αγγλική γλώσσα (και η οποία είναι διαθέσιμη και στο διαδίκτυο).
Το παρόν βιβλίο είναι εν πολλοίς εργασία του ιστορικού Maurizio Antonioli, ο οποίος είναι καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας της Σχολής Πολιτικών Επιστημών Του Πανεπιστημίου Μιλάνου. Να σημειώσουμε εδώ ότι ο Maurizio Antonioli έχει δημοσιεύσει αρκετές μελέτες που αφορούν την ιστορία του ιταλικού εργατικού κινήματος, ιδιαίτερα την ιστορία και τους αγώνες της Ομοσπονδίας...
Η ιστορία μου δεν αξιώνει ολόκληρη αυτοβιογραφία. Ανώνυμος σ’ ένα πλήθος ανωνύμων, μου έλαχε να ελκύσω και να καθρεφτίσω λίγο από το φως της δυναμικής σκέψης που οδηγεί την ανθρωπότητα σε καλύτερη μοίρα. Γεννήθηκα στις 11 Ιουνίου 1888 από τον Tζιοβάνι Mπατί-στα Bαντσέτι και την Tζοβάνα Bαντσέτι στο Bιλαφαλέτο, στην επαρχία του Kούνεο στο Πεδεμόντιο. Η πόλη εκτείνεται στη δεξιά όχθη του Mάγκρα, στη σκιά μιας όμορφης αλυσιδωτής λοφοσειράς. Η κοινότητα είναι κυρίως γεωργική. Εδώ έζησα στους κόλπους της οικογένειας ως τα δεκατρία μου χρόνια.
Πήγα στα τοπικά σχολεία της περιοχής. Αγαπούσα πολύ τη μελέτη. Οι πρώτες αναμνήσεις μου είναι...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018