Sean Matthews - WSM
Αυτή η χρονιά σηματοδοτεί την 76 επέτειο του «Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου», που είναι μία από τις πιο παρεξηγημένες συγκρούσεις του 20ού αιώνα. Για μερικούς, ιδίως εκείνους που μένουν προσκολημμένοι σε μια παραδοσιακή άποψη της ιστορίας, ο πόλεμος ήταν μόνο μεταξύ των δυνάμεων του φασισμού και εκείνων που υπεράσπιζαν τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση των Ρεπουμπλικάνων. Είναι, επίσης, αυτή η στιγμή του χρόνου, που γίνονται μια σειρά διαλέξεις και συζητήσεις διοργανωμένες από το Κομμουνιστικό Κόμμα που σχημάτισε την Επιτροπή Μνήμης Διεθνών Ταξιαρχιών σε όλη την Ιρλανδία, η οποία διαστρεβλώνει εσκεμμένα την πραγματικότητα του «εμφυλίου πολέμου». Ωστόσο, για τους αναρχικούς τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Ο κοινωνικός επαναστατικός αναβρασμός δεν ήταν απλά μια μάχη ενάντια στο φασισμό, αλλά μια νέα κοινωνία που βάδιζε προς τον ελευθεριακό κομμουνισμό.
Οι αναρχικοί πιστεύουν στη δημιουργία μιας αταξικής κοινωνίας. Είμαστε αντίθετοι με τον καπιταλισμό ως σύστημα που βάζει τα κέρδη μιας μικρής μειοψηφίας των αφεντικών πριν και πάνω από τις ανάγκες της συντριπτικής πλειοψηφίας. Πρόκειται για ένα σύστημα που βασίζεται στην εκμετάλλευση των εργαζομένων, ένα σύστημα που οδηγεί αναπόφευκτα σε φτώχεια, κοινωνική ανισότητα και πόλεμο, όπου 234 από τους πιο πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο απολαμβάνουν τον πλούτο κατά 40% περισσότερο από ό,τι οι πιο φτωχοί. Οι αναρχικοί αντιτάσσονται στην εξουσία με την έννοια του ότι αντιτίθενται στο «δικαίωμα» κάθε μειοψηφίας να ασκεί εξουσία πάνω σε όλους τους άλλους. Είμαστε αντίθετοι με το κράτος (εννοώντας την κυβέρνηση, το στρατό, την αστυνομία, τα δικαστήρια) ως όργανο, σκοπός του οποίου είναι να επιβάλει τη θέληση της μειοψηφίας στην πλειοψηφία.
Οι αναρχικοί πιστεύουν στην ταξική πάλη, με την έννοια ότι τα αφεντικά και οι υπόλοιποι από εμάς δεν έχουμε κανένα κοινό συμφέρον και ότι πρέπει να οργανωθούμε για να αναλάβουμε τη λειτουργία της κοινωνίας. Είμαστε αρκετά ικανοί στο να λειτουργήσουμε την κοινωνία. Θα πρέπει να γίνει με ένα σύστημα των εργατικών συμβουλίων με μαζική δημοκρατία, που θα ήταν πολύ πιο ορθολογικά δημοκρατική και αποτελεσματική από ό,τι η υπάρχουσα κοινωνική δομή. Οι αναρχικοί αγωνίζονται για την ελευθερία του ατόμου και αντιτάσσονται σε κάθε καταπίεση με βάση τη φυλή, το φύλο ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Το μόνο όριο στην ατομική ελευθερία πρέπει να είναι μόνο ό,τι δεν έχει καμία παρέμβαση στην ελευθερία των άλλων.
Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα μεταξύ 1936-1939, ο καπιταλισμός και το κράτος είχαν αντικατασταθεί από την αλληλεγγύη, την αλληλοβοήθεια και τον εργατικό έλεγχο. Οι εργαζόμενοι και οι αγρότες, οι οποίοι είχαν επηρεαστεί βαθύτατα από τις αναρχικές ιδέες, λειτοπυργησαν την κοινωνία συλλογικά και απέκτησαν τον έλεγχο της ζωής, της βιομηχανίας και της γης τους. Ένα κεντρικό μέρος της επανάστασης ήταν ο αγώνας κατά της φασιστικής απόπειρας να καταληφθεί η Ισπανία. Χωρίς να ανατρέχουμε σε ρομαντισμούς του παρελθόντος, θυμόμαστε τους υπέροχους θριάμβους αλλά και τις τραγωδίες της Ισπανικής Επανάστασης και προσπαθούμε να μάθουμε από τα λάθη της.
Η επανάσταση έδειξε ότι οι εργαζόμενοι, οι αγρότες και οι φτωχοί μπορούν να δημιουργήσουν ένα νέο κόσμο χωρίς αφεντικά ή κυβέρνηση. Έδειξε ότι οι αναρχικές ιδέες και μέθοδοι (όπως η οικοδόμηση επαναστατικών συνδικάτων) θα μπορούσε να λειτουργήσει. Ωστόσο, παρ' όλα αυτά, η επανάσταση νικήθηκε. Μέχρι το 1939, οι φασίστες είχαν κερδίσει τον εμφύλιο πόλεμο και συνέτριψαν την εργατική τάξη και τους αγρότες εγκαθιδρύοντας μια βάρβαρη δικτατορία που υποστηρίχθηκε από δυτικές δυνάμεις, όπως η Βρετανία και οι ΗΠΑ.
Γιατί συνέβη αυτό; Η επανάσταση είχε ηττηθεί εν μέρει λόγω της δύναμης των φασιστών, οι οποίοι υποστηρίζονταν από την πλούσια, φασιστική Ιταλία και τη ναζιστική Γερμανία, αλλά και το ψευδεπίγραφο σύμφωνο μη παρέμβασης της Βρετανίας, της Γαλλίας, των ΗΠΑ, κλπ.
Η αναρχική CNT έκανε επίσης λάθη. Εκτός από την αποτυχία να εξασφαλίσει το χρυσό πριν το κάνει ο Στάλιν, έθεσε ως μέγιστο στόχο την αντιφασιστική ενότητα και προσχώρησε στην κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου, η οποία περιελάμβανε κυβερνητικά πολιτικά κόμματα και φιλοκαπιταλιστικές δυνάμεις. Αυτό απαιτούσε από την CNT να κάνει πολλούς συμβιβασμούς στο επαναστατικό πρόγραμμά της. Επίσης, έδωσε στην κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου την ευκαιρία να υπονομεύσει και να καταστρέψει τις αναρχικές συλλογικότητες και τις εργατικές πολιτοφυλακές, με το Κομμουνιστικό Κόμμα να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτές τις επιθέσεις κατ' εντολήν της σταλινικής Ρωσίας, που μαζί με τη δημοκρατική κυβέρνηση ήταν αυτοί που φοβούνταν περισσότερο την κοινωνική επανάσταση στο απόγειό της και τον εξοπλισμό των πολιτοφυλακών των εργαζομένων από την πάλη ενάντια στο φασισμό.
Η ήττα της Ισπανικής Επανάστασης, δεν αναιρεί τον αναρχισμό. Αν μη τι άλλο, πολύ πριν η Πολωνία, η Τσεχοσλοβακία και η Ουγγαρία απέδειξαν τη χρεοκοπία του σταλινισμού και του κρατικού καπιταλισμού της Ρωσίας και της Κούβας.
Οι αναρχικές ορδές ρίχτηκαν στον αγώνα ενάντια στο φασισμό, και την αιτία του, τον καπιταλισμό. Δυστυχώς, η επανάσταση δεν ήταν πλήρης, οι ηγέτες της CNT οπισθοχώρησαν. Πράγματι, η συμπεριφορά τους αποδεικνύει την επίδραση που μπορεί να έχει η εξουσία ακόμη και σε εκείνους που λένε ότι ειναι αναρχικοί. Πέρα από το ρομαντικό παρελθόν, η Ισπανία αποτελεί ένα σημαντικό μάθημα για μας σήμερα, στην εποχή της τελευταίας κρίσης του καπιταλισμού την οποία πληρώνουμε όλοι μας με τους μισθούς φτώχειας, την αύξηση του κόστους διαβίωσης, τις περικοπές θέσεων εργασίας κ.λπ. Έδειξε ότι εκείνοι που κάνουν μισή επανάσταση σκάβουν τον ίδιο τους τον τάφο. Είναι κάπως σαν μια ένοπλη εξέγερση στο Μπέλφαστ, όπου όλοι οι χώροι εργασίας απαλλοτριώθηκαν υπό τον έλεγχο των εργαζομένων, οι κρατικές δυνάμεις εξορίστηκαν από το Shankill και το Falls, αλλά το Δημαρχείο του Μπέλφαστ και του Stormont έμεναν ακόμα όρθια. Πρέπει να καταλάβουμε ότι η κρατική και η πολιτική εξουσία δεν «πεθαίνει», αλλά πρέπει να καταστραφεί πριν αρχίσει να διεκδικεί εκ νέου την κυριαρχία της.
Η πραγματικότητα είναι ότι οι αναρχικές ιδέες, ως μια μαχητική παράδοση της παγκόσμιας εργατικής τάξης, έχει μια εκπληκτική ιστορία. Από τη Ρωσία στην Κίνα, στη Νότια Αμερική, στο Μεξικό, στη Βόρεια Αμερική και, φυσικά, στην Ισπανία, η επιρροή τους υπήρξε τεράστια.
Πάνω απ’ όλα, η Ισπανία έδειξε ότι οι απλοί άνθρωποι μπορούν να δημιουγήσουν τις κατάλληλες συνθήκες. Η προβολή αυτής της ταινίας σε αυτό το κατεχόμενο κτίριο στην καρδιά του Μπέλφαστ προσφέρει μια μικρή γεύση του τι είναι δυνατόν να επιτευχθεί με την άμεση δράση και την αλληλεγγύη στην πράξη, χωρίς να στηριζόμαστε σε πολιτικούς ή άλλους μεσάζοντες. Η ταξική πάλη έχει και εξάρσεις και υφέσεις και το ίδιο γίνεται και με τις πιθανές επαναστατικές καταστάσεις. Δεν έχουμε παρά να κοιτάξουμε την Αραβική Άνοιξη και το παγκόσμιο κίνημα των καταλήψεων εάν θέλουμε να αναδείξει τη δύναμη έχουμε, ότι απέχουμε πολύ από την επίτευξη του τέλους της ιστορίας, όπως μερικοί από τους απολογητές του νεοφιλελευθερισμού έτρεξαν να προβλέψουν μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Η ισπανική επανάσταση απέδειξε ότι οι ιδέες, οι οποίες φαίνονται καλά μέσα από τις σελίδες των βιβλίων θεωρίας, φαίνονται ακόμα καλύτερα στον καμβά της ζωής.
Ενώ προβολές ταινιών, όπως αυτή είναι ενημερωτικές, το πιο σημαντικό δίδαγμα που πρέπει να εξάγουμε από αυτό είναι η ανάγκη να οργανωθούμεστη βάση των κοινοτήτων μας, των χώρων εργασίας μας, εκεί όπου μπορούμε να επιφέρουμε μια θεμελιώδη διαφορά στη ζωή τη δική μας και των άλλων.
Δυστυχώς, η ταινία «Ζώντας την Ουτοπία» («Living Utopia»), δεν μπόρεσε να πάρει τη θέση της Peoples Bank στο Μπέλφαστ λόγω τεχνικών δυσκολιών. Ωστόσο, την ταινία μπορεί να τη δει και εδώ κάποιος δωρεάν online στο http://vimeo.com/17879997
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Ισπανική Επανάσταση και τον αναρχισμό επισκεφθεί το http://www.wsm.ie/spanish-revolution
* Ο συγγραφέας του κειμένου ελιναι μέλος του αναρχοκομμουνιστικού Workers Solidarity Movement (WSM – Κίνημα Εργατικής Αλληλεγγύης) από την Ιρλανδία. Το κειμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, 2 Αυγούστου 2012.
