Mια από τις κορυφαίες στιγμές του αγώνα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση ήταν οι κινητοποιήσεις στο Σιάτλ των ΗΠΑ. Η επονομαζόμενη ως «μάχη» όπως επικράτησε μια και από 30 Νοεμβρίου έως 3 Δεκεμβρίου του 1999 η πόλη βρέθηκε στην κυριολεξία περικυκλωμένη από του διαδηλωτές ενός πολυμορφικού κινήματος που είχε τα πάντα από ειρηνικές διαμαρτυρίες ΜΚΟ είτε δυναμικές δράσεις όπως του Black Block που έκανε για πρώτη φορά την εμφάνιση του. Κατά πολλούς ήταν η στιγμής της επανεκκίνησης ενός άλλου κόσμου που δεν ήταν ακόμα εφικτός αλλά επιζητούσε να προβάλει την ύπαρξη του.
Σε αυτό το κείμενο θα καταθέσω την δική μου εμπειρία από την συμμετοχή μου στις κινητοποιήσεις ως μέλος των οργανωμένων ιατρικών ομάδων (medical team) που στήθηκαν για να αντιμετωπίσουν ένα γεγονός που αρκετές φορές η ένταση του μας ξεπέρασε, ενώ άλλες φορές με το πείσμα μας ξεπεράσαμε τους εαυτούς μας, μέσα σε μια συνθήκη που πραγματικά η εξιστόρηση της φθάνει και στην μυθιστορία.
Η προσωπική μου διαδρομή μέχρι το γεγονός ήταν ότι συμμετείχα στον τοπικό Αναρχικό χώρο στην Καλιφόρνια όπου σπούδαζα και ήμουν μέλος του συνδικάτου των Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου (IWW), στην ένωση εργαζομένων στην Υγεία (IU 610). To 1999 είχα 2 χρόνια που είχα αποφοιτήσει από την Ιατρική και ήδη είχα ήδη τελειώσει τον πρώτο υποχρεωτικό χρόνο εργασίας (κάτι σαν το αγροτικό), ενώ βρισκόμουν στο πρώτο έτος στην ειδικότητα της ψυχιατρικής.
Η είδηση ότι κάτι μεγάλο πρόκειται να συμβεί στο Σιάτλ κίνησε το ενδιαφέρον αρκετού κόσμου του αναρχικού και μη πολυχώρου, από συνδικαλιστές μέχρι οικολόγους. Πιστεύοντας ότι η ύπαρξη ιατρικής υποστήριξης ήταν επιβεβλημένη, ανταποκρίθηκα στο κάλεσμα και συμμετείχα αρχικά στην ιατρική ομάδα του Δικτύου Αμέσης Δράσης (Direct Αction Νetwork) μαζί με μια μικρή ομάδα ιατρών και νοσηλευτών.
Στόχος μας ήταν να καλύψουμε ιατρικά το γεγονός φτιάχνοντας μια κλινική που θα φρόντιζε δωρεάν τους συμμετέχοντες, την βασική εκπαίδευση στις πρώτες βοήθειες και τέλος τον συντονισμό όσον υγειονομικών και ακτιβιστών πρώτων βοηθειών που θα έρχονταν συμμετέχοντας σε ομάδες των διαδηλωτών ή αυτόνομα ώστε να καλύψουμε όλη την περιοχή του που θα γίνονταν η σύνοδος του Παγκόσμιου Οργανισμού εμπορίου (WTΟ). Ένα σχέδιο πολύ φιλόδοξο και αρκετά δύσκολο όπως αποδείχθηκε.
Για τον λόγο αυτόν αρκετούς μήνες πριν την σύνοδο, αρχίσαμε να καλούμε και να προσεγγίζουμε κόσμο από τον υγειονομικό χώρο που ίσως να ενδιαφέρονταν να συμμετέχει όπως ιατρικές και νοσηλευτικές σχολές, εργαζόμενοι στην υγεία που συμμετείχαν σε συνδικάτα ή σε πολιτικές και κινηματικές ομάδες κοντά μας. Θεωρήσαμε οποιαδήποτε συνεργασία με τον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό ως αδιέξοδη και μη επιθυμητή, ενώ οι υποτιθέμενοι ΜΚΟ ακτιβιστές των Ιατροί για την Κοινωνική Υπευθυνότητα (Physicians for Social Responsibility) δεν ανταποκρίθηκαν ποτέ στις εκκλήσεις μας. Αρκετοί δε ακτιβιστές – διασώστες από το κίνημα προτίμησαν να δουλέψουν αρχικά αυτόνομα αλλά μπροστά στην ένταση των γεγονότων στην συνέχεια συνεργάστηκαν μαζί μας.
Ήμασταν ήδη κάποιοι ιατροί από όλο το εύρος των ειδικοτήτων που θα μας αφορούσαν στην πρώτη γραμμή, αλλά και κλινικά όπως παθολογία, γυναικολογία, χειρουργική, επείγουσα ιατρική και ψυχιατρική. Οπότε το πρώτο μέλημα ήταν να στήσουμε κοινά ιατρικά πρωτόκολλα και βέλτιστες πρακτικές ώστε να ελαχιστοποιήσουμε τον χρόνο αντίδρασης αλλά και να μεγιστοποιήσουμε την συνέργεια στην διακομιδή των τραυματιών από τις διάφορες ομάδες δρόμου προς την κλινική. Εξίσου σημαντικό θεωρήθηκε να βγει ένα βασικό δελτίων οδηγιών προς τους «ναυτιλομένους» δηλαδή τον κόσμο που θα ερχόταν να διαμαρτυρηθεί να διαδηλώσει ακόμα και να συγκρουσθεί με τις αστυνομικές δυνάμεις. Τέλος αποφασίσαμε να προσφέρουμε έστω και την τελευταία στιγμή εκπαίδευση πρώτων βοηθειών καθώς και την αντιμετώπιση του spray πιπεριού, ώστε να διευρύνουμε ακόμα περισσότερο την αυτοβοήθεια των παραβρισκόμενων μέχρι να φθάσει ιατρική βοήθεια ή να γίνει διακομιδή. Κάτι που αποδείχθηκε σωτήριο σε αρκετές περιπτώσεις.
Η κλινική στήθηκε σε κεντρικό σημείο πολύ κοντά στην κόκκινη ζώνη και η οποία θεωρήθηκε ότι θα ήταν ασφαλής από αστυνομική επίθεση. Είχαμε όμως πρόβλεψη για δυο ακόμα σημεία τα οποία χρησιμοποιήθηκαν αρχικά για αποθήκευση ιατροφαρμακευτικού υλικού αλλά μπορούσαν εύκολα να μετατραπούν σε ιατρεία. Κατά την διάρκεια των διαδηλώσεων εκείνου του συγκλονιστικού 4 ήμερου η κλινική λειτούργησε αδιάκοπτα για τουλάχιστον 15 ώρες την ημέρα, παρέχοντας όλο το φάσμα των υπηρεσιών από ιατρική βοήθεια έως ψυχολογική υποστήριξη. Βασικό μέλημα επίσης ήταν η ανασυγκρότηση των ομάδων των διασωστών η σίτιση, ξεκούραση τους ώστε να αποφύγουμε το burn out, η αναπλήρωση των υλικών τους ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν την δική τους μάχη.
Η δικιά μας ομάδα αν και χωρίσθηκε στο προσωπικό που θα έμενε στην κλινική και αυτούς που θα ήταν στο πεδίο τελικά υπήρξαν στιγμές που κάναμε και τα δυο. Ο βασικός στόχος ήταν να υπάρχουν τουλάχιστον δυο ιατροί στην κλινική ανά βάρδια καθώς και στο πεδίο, ενώ υπήρχαν ακόμα δυο «ρεζέρβα». Το μοντέλο αυτό βοήθησε στην εναλλαγή (rotation) τόσο στις βάρδιες αλλά και στην απόκτηση εμπειρίας τόσο μέσα στην κλινική όσο και του τι γίνεται απ’ έξω.
Όπως ήταν αναμενόμενο το ιατρικό νοσηλευτικό και διασωστικό προσωπικό μας στοχοποιήθηκε από την αστυνομία σε σημείο που είτε υπήρχε διακριτή σήμανση των ατόμων και των ομάδων ως λειτουργοί υγείας δεν εμπόδισε την αστυνομία μέχρι και να τους απομακρύνει από τραυματίες την στιγμή που έδινα πρώτες βοήθειες. Χαρακτηριστική περίπτωση ο γενικευμένος ψεκασμός με σπρέι πιπεριού από την αστυνομία σε καθιστικές διαδηλώσεις και η αποτροπή πρώτων βοηθειών, κατάσχοντας το ιατρικό φαρμακευτικό υλικό που οι διασώστες έφεραν μαζί.
Όσον αφορά την επικοινωνία μαζί με ομάδες του νέο ιδρυθέντος Indymedia υπήρξε μια πολύ αποτελεσματική δομή επικοινωνίας ως κέντρο κλήσεων που προωθούσαν τα αιτήματα στις διάφορες ομάδες στο πεδίο που θύμιζε μέχρι και επικοινωνία κέντρου ταξί με το αντίστοιχο «έτερος λαμβάνει» να ακούγονταν τακτικά. Πρέπει να σημειωθεί ότι την επικοινωνία αυτή είχαν αναλάβει συνάδελφοι και συναδέλφισες που δεν μπορούσαν να είναι στην πρώτη γραμμή αλλά και δεν ήθελαν να μην συμμετέχουν στον αγώνα. Ο ρόλος τους στην κατανόηση των αιτημάτων και η ενημέρωση των κατάλληλων ομάδων ήταν ιδιαίτερα σημαντική ώστε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τον μικρό αριθμό ατόμων και πόρων που διαθέταμε σε αρκετές στιγμές στο πεδίο ειδικά τις ημέρες που υπήρξε η μεγαλύτερη ένταση.
Είναι γεγονός ότι μέχρι την πραγματική δράση και εξέλιξη των κινητοποιήσεων κανείς δεν γνώριζε οργανωτικά και υλικοτεχνικά τι θα έπρεπε να περιμένουμε. Ήταν ένα ερώτημα που δεν μπορούσε από πριν να απαντηθεί αλλά πλέον μπορεί να αποτιμηθεί με ότι σημασία έχει αυτό εκ των υστέρων. Το συμμετέχων ιατρονοσηλευτικό προσωπικό έφθασε τα 80 και πλέον άτομα, ενώ εκπαιδεύτηκαν πάνω από 300 άτομα για να συμμετάσχουν στο πεδίο. Η ανάγκη δε για αμεσότερη παροχή βοήθειας ανάγκασε την δημιουργία μιας επιπλέον προσωρινής κλινικής η οποία στήθηκε και στελεχώθηκε εν μία νυχτί στην κυριολεξία. Δεν θα αναφέρω για την επιμελητεία σε φαρμακευτικό υλικό αυτός ήταν ένα άθλος που επιτεύχθηκε σε πείσμα όλων. Όπως η καθημερινή σίτιση που και αυτή ήταν ένας σημαντικό στόχος που ολοκληρώθηκε με επιτυχία δεδομένων τον συνθηκών.
Στο σημείο αυτό θέλω να επισημάνω κάτι που δεν είχε προβλεφθεί: Με την γενικευμένη χρήση χημικών και spray πιπεριού, ήταν η ανάγκη ύπαρξης καθαρών ρούχων. Υπήρξε έλλειμα σε αυτό και αρκετές φορές υπήρχαν διαδηλωτές στον δρόμο που παρέμειναν με τα ίδια ρούχα ώρες μη μπορώντας να αλλάξουν. Οπότε ένα συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί είναι να υπάρχουν τόσο αρκετές διαθέσιμες αλλαξιές ρούχων συλλογικά στις κλινικές, όσο και στο πεδίο οι διαδηλωτές να φέρουν ακόμα μια αλλαξιά διότι αρκετές φορές τα ρούχα τους πρέπει να βγουν και να αντικατασταθούν για πολλούς και διάφορους ακόμα λόγους. Υπάρχουν αρκετά ακόμα πράγματα που μπορούν και πρέπει να αποτιμηθούν αλλά αφορούν κυρίως τεχνικά και κλινικά θέματα για τα οποία δεν είναι στόχος του εν λόγω κειμένου να αναπτύξει.
Όπως και να έχει, για μένα το Σιάτλ ήταν η απαρχή για την ανάγκη και βελτιστοποίηση των δομών και του τρόπου παροχής κινηματικής ιατρικής φροντίδας, η οποία εφαρμόσθηκε στην Θεσσαλονίκη το 2003, το 2011 στο σύνταγμα, στην δημιουργία αυτοργανωμένων δομών υγείας, στο λιμάνι του Πειραιά το 2016, στις πορείες, τις καταλήψεις, στην περίοδο του covid, συνεχίζεται και εξελίσσετε μέχρι και σήμερα. Η αυτοργάνωση στο χώρο της υγείας αποτελεί ένα σημαντικό πυλώνα του κοινωνικού κινήματος ο οποίος δεν είναι πεδίο να «εξασκηθούν οι μανιακοί και οι αρχάριοι» αποτελεί ένα διακριτό σημείο προς την χειραφέτηση και μόνο έτσι μπορεί να επιτελεσθεί. Η μάχη του Σιάτλ ήταν μια στιγμή ο αγώνας συνεχίζεται ώστε να φτιάξουμε έναν κόσμο που θα ωφελεί και δεν θα βλάπτει τους ανθρώπους, τις κοινότητες και το περιβάλλον τους.
Αργύρης Αργυριάδης
