John Patten*
Ο Stuart Christie, ιδρυτής του Αναρχικού Μαύρου Σταυρού και του Cienfuegos Press και συσσυγγραφέας του «The floodgates of anarchy», πέθανε ειρηνικά μετά από μάχη με καρκίνο του πνεύμονα.
Γεννημένος στη Γλασκόβη και μεγαλωμένος στο Blantyre, ο Christie έγραψε ότι χρωστά στη γιαγιά του τη διαμόρφωση της πολιτικής του προοπτικής, δίνοντάς του έναν σαφή ηθικό χάρτη και ηθικό κώδικα. Η αποφασιστικότητά του να ακολουθήσει τη συνείδησή του τον οδήγησε στον αναρχισμό: «Χωρίς ελευθερία δεν υπάρχει ισότητα και χωρίς ισότητα δεν υπάρχει ελευθερία, και χωρίς αγώνα δεν υπάρχει τίποτα». Τον οδήγησε επίσης από την εκστρατεία κατά των πυρηνικών όπλων να ενταχθεί στον αγώνα ενάντια στον Ισπανό φασίστα δικτάτορα Φρανσίσκο Φράνκο (1892-1975).
Μετακόμισε στο Λονδίνο και ήρθε σε επαφή με την παράνομη ισπανική αναρχική οργάνωση Defensa Interior (Εσωτερική Άμυνα). Συνελήφθη στη Μαδρίτη το 1964 μεταφέροντας εκρηκτικά για να χρησιμοποιηθούν σε απόπειρα δολοφονίας του Φράνκο. Για να καλύψει το γεγονός ότι υπήρχε κάποιος πληροφοριοδότης μέσα στην ομάδα, η αστυνομία διακήρυξε ότι είχε πράκτορες που λειτουργούσαν στη Βρετανία - και (ψευδώς) ότι ο Christie είχε τραβήξει την προσοχή πάνω του φορώντας σκωτσέζικη φούστα.
Η απειλή της θανατικής ποινης με την garotte και η εικοσαετής, τελικά, ποινή του, επέστησαν τη διεθνή προσοχή στην αντίσταση στο καθεστώς του Φράνκο. Στη φυλακή ο Christie σχημάτισε μόνιμες φιλίες με αναρχικούς μαχητές της δικής του αλλά και παλαιότερων γενεών. Επέστρεψε από την Ισπανία το 1967, μεγαλύτερος και σοφότερος, αλλά εξίσου αποφασισμένος να συνεχίσει τον αγώνα και να χρησιμοποιήσει τη φήμη του για να βοηθήσει τους συντρόφους που άφησε πίσω του.
Στο Λονδίνο γνώρισε την Brenda Earl, η οποία θα γινόταν η πολιτική αλλά και η συναισθηματική του συντρόφισσα. Συναντήθηκε επίσης με τον Albert Meltzer, με τον οποίο επανίδρυσαν τον Anarchist Black Cross (Αναρχικό Μαύρο Σταυρό) για να προωθήσουν την αλληλεγγύη με τους αναρχικούς κρατούμενους στην Ισπανία και την αντίσταση ευρύτερα. Με το βιβλίο τους «The floodgates of Anarchy» («Οι πύλες της Aναρχίας») προώθησαν έναν επαναστατικό αναρχισμό σε αντίθεση με τη στάση ορισμένων στη Βρετανία που είχαν εισέλθει στον αναρχισμό από το ειρηνευτικό κίνημα της δεκαετίας του '60. Στη Διεθνή Αναρχική Διάσκεψη στην Καρράρα της Ιταλίας του 1968, ο Christie ήρθε σε επαφή με μια νέα γενιά αναρχικών μαχητών που μοιράστηκαν τις ιδέες και την προσέγγισή τους στη δράση.
Η πολιτική δέσμευση και οι διεθνείς συνδέσεις του Christie τον έκαναν στόχο της Βρετανικής Υπηρεσίας Ειδικής Ασφάλειας. Αθωώθηκε από τις κατηγορίες για μια συνωμοσία εκρήξεων στη δίκη των «Stoke Newington Eight» το 1972, ισχυριζόμενος ότι η επιτροπή των ενόρκων θα μπορούσε να καταλάβει γιατί κάποιος θα ήθελε να ανατινάξει τον Φράνκο και γιατί αυτό θα τον έκανε στόχο κάποιων «συντηρητικών αστυνομικών».
Ελεύθερος αλλά προφανώς άνεργος, ο Christie ίδρυσε το εκδοτικό Cienfuegos, μέσω του οποίου εξέδωσε και κυκλοφόρησε μεγάλο αριθμό αναρχικών βιβλίων καθώς και την εγκυκλοπαιδική επιθεώρηση Cienfuegos Press Anarchist Review. Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, το Orkney έγινε το κέντρο των αναρχικών του εκδόσεων πριν η έλλειψη χρημάτων τερματίσει το όλο εγχείρημα. Όμως ο Christie συνέχισε να εκδίδει και να ερευνά νέους τρόπους για να το κάνει, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών βιβλίων και του διαδικτύου. Ο ιστότοπός του christiebooks.com περιέχει πολλές ταινίες σχετικά με τον αναρχισμό καθώς και βιογραφίες αναρχικών. Χρησιμοποίησε το facebook για να δημιουργήσει ένα αρχείο αναρχικής ιστορίας που δεν είναι διαθέσιμο αλλού καθώς διηγείται αναμνήσεις και γεγονότα από τη ζωή του και άλλων ανθρώπων.
Ο Christie έγραψε, επίσης, το «The investigative researcher’s handbook» («Το εγχειρίδιο του ψαγμένου ερευνητή»), που κυκλοφόρησε το 1983 και στο οποίο παρουσιάζει δεξιότητες που χρησιμοποίησε ο ίδιος για να εκθέσει τον φασίστα Ιταλό τρομοκράτη Stefano delle Chiaie, υλικό που εκδόθηκε σε βιβλίο με τον ομώνυμο τίτλο το 1984. Το 1996 δημοσίευσε την πρώτη εκδοχή της ιστορικής του μελέτης «We the anarchists: a study of the Iberian Anarchist Federation (FAI), 1927-1937» («Εμείς οι αναρχικοί: μια μελέτη της Ιβηρικής Αναρχικής Ομοσπονδίας (FAI), 1927-1937»). (Σ.τ.μ.! Η επίσημη εκδοχή του βιβλίου αυτού εκδόθηκε τον Σεπτέμβρη του 2000 με τη συνεργασία των The Meltzer Press από την Αγγλία και του Jura Media από το Σίδνεϊ της Αυστραλίας. Το 2014 το εν λόγω βιβλίο μεταφράστηκε στην ελληνική γλώσσα και κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Άλληλεγγύη σε συνεργασία με την τυπογραφική κολλεκτίβα Rotta).
Κυκλοφόρησε ακόμα τρεις εικονογραφημένους τόμους της ιστορίας της ζωής του: «My granny made me an anarchist» («Η γιαγιά μου με έκανε αναρχικό»), «General Franco made me a ‘terrorist’» («Ο στρατηγός Φράνκο με έκανε “τρομοκράτη”») και «Edward Heath made me angry» («Ο Έντουαρντ Χιθ με έκανε οργισμένο») που κυκλοφόρησαν το διάστημα 2002-2004) και τα οποία αργότερα συμπυκνώθηκαν σε έναν τόμο με τον τίτλο «Granny made me an anarchist: General Franco, the angry brigade and me» («Η γιαγιά με έκανε αναρχικό: Ο Στρατηγός Φράνκο, η Οργισμένη Ταξιαρχία και εγώ») (2004). Τα τελευταία του βιβλία ήταν τα «¡Pistoleros! The Chronicles of Farquhar McHarg» και οι ιστορίες του για έναν αναρχικό της Γλασκώβης που ενώνεται με τις ισπανικές αναρχικές αμυντικές ομάδες τα χρόνια 1918-1924.
Δεσμευμένος στον αναρχισμό και τις εκδόσεις, ο Christie εμφανιζόταν σε πολλά Φεστιβάλ Βιβλίων (bookfairs) και Φεστιβάλ Κινηματογράφου, αλλά περιφρονούσε κάθε πρόταση προς αυτόν να «οδηγήσει» οποιονδήποτε και οπουδήποτε.
Η συντρόφισσα του Christie, Brenda, πέθανε τον Ιούνη του 2019. Ο ίδιος έφυγε ειρηνικά, ακούγοντας το «Pennies From Heaven» (το αγαπημένο τραγούδι της Brenda) και με τη συντροφιά της κόρης του Branwen.
Stuart Christie, 10 Ιούλή 1946-15 Αυγούστου 2020.
*Δημοσιεύτηκε στο https://www.katesharpleylibrary.net/rjdhgk Μετάφραση: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης.
