Δύο σύντομες κριτικές
Αναρχικός Κομμουνισμός, Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον
Το νέο βιβλίο του Nick Heath είναι μια επίκαιρη προσθήκη στη βιβλιογραφία για τον Αναρχικό Κομμουνισμό. Ο αναρχικός κομμουνισμός συχνά κρύβεται στη σκιά των διαθέσιμων γενικών έργων για τον αναρχισμό και αναδύεται καθαρά μόνο όταν συζητούνται οι ιδέες του Κροπότκιν, του Ρεκλύ και του Μαλατέστα. Πολύ συχνά, εκτός από τις άχρηστες εικασίες για διάφορους φιλοσόφους εκτός του ιστορικού αναρχικού κινήματος, ο αναρχικός κομμουνισμός απορρίπτεται ως φτωχή σχέση με τα μαζικά κινήματα που ξεκίνησαν από τον αναρχοσυνδικαλισμό και τον επαναστατικό συνδικαλισμό. Άλλοι δηλώνουν ότι η προσαρμογή του αναρχικού κομμουνισμού στον συνδικαλισμό, τον κατέστησε μια απλή παραλλαγή του αναρχοσυνδικαλισμού, ότι απέτυχε να ανακαλύψει τα αίτια της αντεπανάστασης που ξεκίνησαν οι μπολσεβίκοι και ότι πέθανε ως αξιόπιστο ρεύμα με τα επακόλουθα της Μεξικανικής και της Ρωσικής Επανάστασης και ότι απορροφήθηκε ή αντικαταστάθηκε από τον αναρχοσυνδικαλισμό.
Αυτό το βιβλίο προσπαθεί να αντικρούσει αυτούς τους ισχυρισμούς. Ο αναρχικός κομμουνισμός, σε αντίθεση με τον αναρχικό κολεκτιβισμό, είναι το μόνο αναρχικό ρεύμα που υποστηρίζει συγκεκριμένα το τέλος της οικονομίας της αγοράς και της ανταλλακτικής αξίας. Έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα και αποτελεί σημαντικό ρεύμα στη Ρωσία, τη Γαλλία, τη Λατινική Αμερική, την Ουκρανία, την Κίνα και την Ιαπωνία, μεταξύ άλλων χωρών.
Το βιβλίο αυτό προσπαθεί να αποκαταστήσει το ρεύμα του αναρχικού κομμουνισμού και να το κάνει περισσότερο γνωστό και κατανοητό - και, επίσης, να το ανακαινίσει και να το εκσυγχρονίσει. Προσφέρει μια προϊστορία της ιδέας, τις απαρχές της στην Α’ Διεθνή και εκτενή κεφάλαια για την ιστορία του αναρχικού κομμουνισμού στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία. Ως εκ τούτου, είναι το πρώτο ολοκληρωμένο έργο για τον αναρχικό κομμουνισμό, όπου αυτός δεν παραγκωνίζεται ή όπου καταλήγει ως υποσημείωση. Όπως σωστά υποστήριξε ο Brian Morris, ο αναρχικός κομμουνισμός υπήρξε το κύριο ρεύμα μέσα στο σώμα του αναρχισμού και το βιβλίο αυτό έχει ως στόχο να το τονίσει αυτό και να τον βγάλει από τη σκιά.
***
“Η Ιδέα” του Nick Heath [κριτική βιβλίου]
Το βιβλίο “Η Ιδέα” είναι μια ιστορία του αναρχικού κομμουνισμού. Ο κομμουνισμός όπως λέγεται "από τον καθένα σύμφωνα με τις ικανότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του", ο οποίος εμφανίστηκε με διάφορες μορφές στο κίνημα της εργατικής τάξης καθώς ο σοσιαλισμός και στη συνέχεια ο αναρχισμός εξελίχθηκε μετά τη Γαλλική Επανάσταση (και πολύ πριν η λέξη χρησιμοποιηθεί για το "αύριο της μαρμελάδας" της ρωσικής άρχουσας ελίτ μετά το 1917). Έτσι, οι αναρχικοί που δεν βλέπουν κανένα ρόλο για τους μισθούς μετά την επανάσταση είναι κομμουνιστές (το "στον καθένα σύμφωνα με την παραγωγικότητά του" είναι για τους κολεκτιβιστές). Αλλά είναι λίγο πιο περίπλοκο από αυτό, καθώς ο αναρχικός κομμουνισμός (με πιο στενό ορισμό) αντιπροσωπεύει ένα σκέλος που διαφέρει από τον συνδικαλισμό και τον αναρχοσυνδικαλισμό (αν και όπως θα δείτε το συνδικάτο FORA της Αργεντινής ήταν -κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του- αναρχικό κομμουνιστικό, ενώ ο αναρχικός κομμουνισμός και ο αναρχοσυνδικαλισμός στην Ισπανία του 1930 ήταν αλληλοεπικαλυπτόμενοι). Υπάρχει επίσης το ζήτημα του τρόπου οργάνωσης και της τακτικής που πρέπει να ακολουθηθεί.
Ο Heath είναι οπαδός του οργανωμένου αναρχικού κομμουνισμού - και δεν έχει κανένα πρόβλημα με τον "αγώνα, τις αντιφάσεις και τις οξείες διαφωνίες”. Για παράδειγμα, προειδοποιεί ενάντια στον "κίτρινο πυρετό του ατομικισμού" και τον "ιό του αυθορμητισμού". Οι ετυμηγορίες του είναι σαφείς και, ευτυχώς, δεν διαστρεβλώνει τα γεγονότα για να τις ενισχύσει (δεν συμμερίζεται την αντι-οργανωτική προσέγγιση του Luigi Galleani, αλλά δεν προσπαθεί να αρνηθεί τον αναρχικό κομμουνισμό του [387]). Είναι λυπηρό να διαβάζεις για τόσους πολλούς που είδαν την αξία της οργάνωσης, αλλά κατέληξαν να αφήσουν το αναρχικό κίνημα "πίσω" για ομάδες που ήταν σίγουρα πολύ οργανωμένες αλλά δεν είχαν μεγάλη χρησιμότητα στην απελευθέρωση κανενός (μαοϊσμός, τροτσκισμός).
Ο Heath έχει γράψει έναν τεράστιο αριθμό βιογραφιών αναρχικών αγωνιστών (βλ. https://libcom.org/tags/nick-heath) (σ.τ.μ.: εκ των οποίων έχουν αρκετές μεταφραστεί από εμάς και δημοσιευτεί στο Ούτε Θεός Ούτε Αφέντης) μια τεράστια προσπάθεια "ιστορίας από τα κάτω" που θα έλεγε κανείς ότι θα ήταν αρκετή δουλειά για μια ζωή. “Η Ιδέα” δεν τις συγκεντρώνει, είναι ένα ξεχωριστό έργο - αλλά έχει κάτι από αυτή την υπέροχη αίσθηση του να αφήνει τους συντρόφους του παρελθόντος να μιλήσουν και να δείχνει τον αναρχικό κομμουνισμό τους στο δοσμένο πλαίσιο. Εδώ είναι ο Erich Muhsam στη Γερμανία: "Ισχυριζόμαστε: κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος όσο όλοι δεν είναι ελεύθεροι”. Ή ο Li Shizeng στο Παρίσι, απορρίπτοντας τις ιδέες του Νταοϊσμού: "Ο αναρχισμός υποστηρίζει τον ριζοσπαστικό ακτιβισμό. Είναι η διαμετρική αντίθεση της ησυχαστικής μη δράσης. Ο αναρχισμός δεν υποστηρίζει μόνο ότι η αυτοκρατορική εξουσία δεν φτάνει στον εαυτό - επιδιώκει επίσης να διασφαλίσει ότι δεν φτάνει σε κανέναν άλλον".
Είναι κρίμα που δεν υπάρχει ευρετήριο στο βιβλίο, αν και μπορούμε να καταλάβουμε γιατί ο εκδότης θεώρησε ότι οι επιπλέον σελίδες μπορεί να είναι υπερβολικές. Θα θέλαμε πληρέστερες παραπομπές (κάποια κεφάλαια τις έχουν, κάποια όχι), αλλά αμφιβάλλουμε αν αυτό θα εμποδίσει κάποιον να κυνηγήσει πράγματα.
Νομίζουμε ότι τα μέρη της “Ιδέας” που βασίζονται σε προσωπικές εμπειρίες θα αποτελέσουν χρήσιμη πηγή για άλλες ιστορίες του αναρχισμού. Αλλά κυρίως “Η Ιδέα” είναι μια πλήρης (και ειλικρινής) ιστορία του αναρχικού κομμουνισμού: "Η ιστορία του αναρχικού κομμουνισμού ήταν γεμάτη από πολλές ήττες, από υποχωρήσεις και αποτυχίες. Ωστόσο, ανανεώνεται διαρκώς, προσπαθώντας να μάθει από τα λάθη του παρελθόντος". Πρόκειται για ένα επικό επίτευγμα.
*The Idea by Nick Heath. Published by Just Books Publishing, 2022. ISBN 9781739723712.
**Μετάφραση: Ούτε Θεός Ούτε Αφέντης.
