Άρθρο του Danny Evans στην σελίδα Freedom News
Με προσέγγισε ο Jeff Stein για να γράψω μια σύνοψη του βιβλίου του Abel Paz, La cuestión de Marruecos y la República española (Το ζήτημα του Μαρόκου και η Ισπανική Δημοκρατία), ώστε οι αναγνώστες της αγγλικής γλώσσας να ενημερωθούν για την ισπανική αναρχική προσέγγιση στο Μαρόκο κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Jess που με ώθησε να γράψω ο,τι ακολουθεί, αν και δεν πρέπει να θεωρηθεί υπεύθυνος για το περιεχόμενο ή τα συμπεράσματά του άρθρου.
1ο Μέρος
“Ένας ήπιος πόλεμος είναι ένας μακροχρόνιος πόλεμος και επομένως το χειρότερο είδος πολέμου. Ας τον σταματήσουμε, και ας τον σταματήσουμε αποτελεσματικά […] Ας τον σταματήσουμε στο έδαφος από το οποίο προήλθε, και μεταξύ των προδοτών και των ανταρτών που προκάλεσαν τον πόλεμο. Αυτό μπορεί να γίνει άμεσα, «μεταφέροντας τον πόλεμο στην Αφρική».
Frederick Douglass, «How to End the War», 1861
Το ερώτημα γιατί η επανάσταση που συνόδευσε τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο δεν είχε ως αποτέλεσμα την ανεξαρτησία για το ισπανικό προτεκτοράτο στο Μαρόκο, έχει από καιρό απασχολήσει τους υποστηρικτές της. Ο αντάρτικος πόλεμος στο κέντρο της περιοχής (το Rif) πλήγωνε τις ισπανικές αρχές από το 1909 και καταστάλθηκε μόνο το 1927, μετά από κοινές στρατιωτικές επιχειρήσεις από τους Γάλλους και τους Ισπανούς, που συμπεριέλαβαν την αδιάκριτη χρήση χημικών όπλων και τη σύλληψη του διάσημου ηγέτη Abd el Krim. Η στρατιωτική συνωμοσία εναντίον της Ισπανικής Δεύτερης Δημοκρατίας επωάστηκε σε αυτό το βάναυσο αποικιακό περιβάλλον και τα μαροκινά στρατεύματα που αποτελούσαν τον λεγόμενο Στρατό της Αφρικής ήταν καθοριστικής σημασίας για την πολεμική προσπάθεια των συνωμοτών, όταν η απόπειρα πραξικοπήματος τους σταμάτησε τον Ιούλιο του 1936. Αλλά τότε γιατί δεν έγινε προσπάθεια να αποκοπεί η ζωτική βάση της συνωμοσίας, υποκινώντας μια αναζωπύρωση των μαχών στα Φρανκικά μετόπισθεν; Και πιο συγκεκριμένα, γιατί το αναρχικό κίνημα, μέσω του πανίσχυρου συνδικάτου της CNT, δεν προώθησε αυτό το ζήτημα κατά τους μήνες της μεγαλύτερης επιρροής του;
O Daniel Guerrin έθεσε αυτήν την ερώτηση στον Ντιέγκο Κάματσο, αναρχικό βετεράνο του παράνομου αγώνα ενάντια στον Φράνκο και ιστορικού του ισπανικού αναρχισμού (με το προσωνύμιο Abel Paz) το 1969. Η ερώτηση οδήγησε σε μια δεκαετή αναζήτηση πληροφοριών και τεκμηρίωσης, τα αποτελέσματα της οποίας τελικά δημοσιεύθηκαν στο βιβλίο “La cuestión de Marruecos y la República española (Το ζήτημα του Μαρόκου και η Ισπανική Δημοκρατία)-(Μαδρίτη: 2000)”. Το βιβλίο αποτελεί ένα συγκλονιστικό ανάγνωσμα – η αφήγηση του Paz συνδυάζεται με την κατά λέξη αντιγραφή των πηγών του ντοκιμαντέρ και των μαρτυριών- αλλά τελικά παρέχει μια μερική μόνο απάντηση στην ερώτηση του Guerin. Σε αυτό το άρθρο που αποτελείται από δυο μέρη, θα συνοψίσω πρώτα τα ευρήματα του Paz, προτού αναδείξω ορισμένες από τις αντιφάσεις της αναρχικής προσέγγισης του «Μαροκινού ζητήματος».
Το βιβλίο του Paz περιέχει μια αφιέρωση στον βασικό πρωταγωνιστή του του, Juan García Oliver, τον βετεράνο αναρχικό «άνθρωπο της δράσης», που έπαιξε βασικό ρόλο στο συντονισμό της νικηφόρας απάντησης της CNT στην απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος στη Βαρκελώνη τον Ιούλιο του 1936. Ως τον επόμενο μήνα, ο García Oliver είχε γίνει η κυρίαρχη προσωπικότητα στην Κεντρική Επιτροπή Αντιφασιστικών Πολιτοφυλακών (Comitè Central de Milícies Antifeixistes de Catalunya, CCMA), ένα ad-hoc σώμα στο οποίο συμμετείχε η CNT μαζί με αντιφασιστικά και σοσιαλιστικά κόμματα στην Καταλονία. Σύμφωνα με την δική του άποψη, το ζήτημα του Μαρόκου απασχολούσε από καιρό τον Garcia Oliver και αντιλήφθηκε ότι μια εξέγερση στο ισπανικό προτεκτοράτο ήταν το κλειδί για την επιτυχία της επανάστασης. Τον Αύγουστο του 1936 ήρθε σε επαφή με έναν παλιό σύντροφό του, τον José Margelí, τον οποίο είχε συναντήσει πριν από δύο μήνες μαζί με έναν Αιγύπτιο δάσκαλο, τον Marcelo Argila. Ο García Oliver ρώτησε τον Margelí σχετικά με τον Argila, τον οποίο, σύμφωνα με τα δικά του λόγια «υποθέτω πως, όντας Αιγύπτιος, πρέπει να έχει σχέσεις με τον αραβικό κόσμο», κάτι που αποδείχθηκε πραγματικό. Καλώντας τόσο τον Margelí όσο και την Argila στο γραφείο του, ο García Oliver τους ανέθεσε τη μυστική αποστολή να αναχωρήσουν για τη Γενεύη, ώστε να επικοινωνήσουν με μαροκινούς εθνικιστές. Μια εβδομάδα αργότερα, οι δύο άνδρες επέστρεψαν μαζί με τους εκπροσώπους της νεοσύστατης Μαροκινής Επιτροπής Δράσης, οι οποίοι, μετά από ανταλλαγή εντυπώσεων, μετέφεραν τις προτάσεις του García Oliver στα μέλη της επιτροπής τους. Αυτές οι προτάσεις συνίσταντο σε μια δήλωση ανεξαρτησίας του Μαρόκου και στην παροχή όπλων και χρημάτων, σε αντάλλαγμα για μια εξέγερση στο ισπανικό προτεκτοράτο. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, μια αντιπροσωπεία έφτασε στη Βαρκελώνη με εντολή να ξεκινήσει σοβαρές και ειλικρινείς διαπραγματεύσεις.
Ο García Oliver κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια για να εξασφαλίσει την άνεση και το σεβασμό στην μεταχείριση της Επιτροπής, η οποία ανέφερε τις ευνοϊκές εντυπώσεις της για τον αναρχικό: «Ο García Oliver επέδειξε πλήρη συμφωνία μαζί μας. Ακόμη και όταν συζητήθηκε η ανεξαρτησία της ζώνης του Rif, δεν υπήρχε καμία διαφωνία». Η επιτροπή είχε υπόψιν της ένα διαφορετικό εμπόδιο, ωστόσο, ότι η CCMA στην Καταλονία δεν μπορούσε να αποκηρύξει μονομερώς τις ισπανικές αξιώσεις για το προτεκτοράτο. Μια τέτοια απόφαση θα έπρεπε να παρθεί από την κυβέρνηση της Δημοκρατίας, η οποία στις αρχές Σεπτεμβρίου τέθηκε υπό την πρωθυπουργία του Σοσιαλιστή Francisco Largo Caballero. Ακόμα και σε αυτό το ζήτημα, ωστόσο, ο Γκαρσία Όλιβερ ήταν καθησυχαστικός: «Μας είπε επιπλέον ότι, ακόμη κι αν η κεντρική κυβέρνηση επιδείξει κακή βούληση, τότε θα πάει ο ίδιος και θα την αναγκάσει να υπογράψει μια συνθήκη, απειλώντας την με την απόσυρση των καταλανικών πολιτοφυλακών από το μέτωπο της Μαδρίτης»
Στις 20 Σεπτεμβρίου, οι οργανώσεις που αποτελούσαν την Κεντρική Επιτροπή Αντιφασιστικών Πολιτοφυλακών στην Καταλονία και η Μαροκινή Επιτροπή Δράσης υπέγραψαν ένα σύμφωνο που εγγυούτο την αυτονομία του ισπανικού προτεκτοράτου, τη στρατιωτική εκκένωση της ζώνης και τη δήμευση των πόρων του στρατού των στασιαστών. Ένα αντίγραφο πάρθηκε για παρουσίαση στη Ρεπουμπλικανική κυβέρνηση στη Μαδρίτη από τέσσερις εκπροσώπους της CCMA, μεταξύ των οποίων ο García Oliver. Εκεί τους υποδέχθηκε ο Largo Caballero, ο οποίος φαινόταν ενοχλημένος που το καταλανικό σώμα είχε ενεργήσει από μόνο του. Είτε επρόκειτο για μια μπλόφα, ώστε να συγκαλύψουν ευρύτερες γεωπολιτικές ανησυχίες, είτε όχι, (το βιβλίο του Paz δείχνει ότι η γαλλική κυβέρνηση είχε ήδη εκδηλώσει την αντίθεσή της σε οποιαδήποτε κίνηση προς την ανεξαρτησία του Μαρόκου), καμιά ελπίδα δεν δόθηκε στην αντιπροσωπεία.
Και εκεί το θέμα έφτασε σε αποκλιμάκωση. Ο Γκαρσία Όλιβερ δεν φάνηκε να ικανοποίησε την υπόσχεσή του να απειλήσει την κεντρική κυβέρνηση και η είσοδος της CNT στη Δημοκρατική κυβέρνηση το Νοέμβριο δεν επέφερε σημαντικές αλλαγές ως προς αυτήν την κατεύθυνση. Σύμφωνα με κατά λέξη δημοσιεύματα στο βιβλίο του Paz, ο μεγαλύτερος αντίκτυπος των διαπραγματεύσεων φαίνεται να συνέβη στο Ισπανικό Μαρόκο, όπου ο Φράνκο πείστηκε για την ανάγκη να παραχωρηθούν ορισμένες βασικές ελευθερίες στον ιθαγενή πληθυσμό, όπως η άδεια έκδοσης εφημερίδας στην αραβική γλώσσα. Μια πρακτική που προφανώς απαγορευόταν στη γαλλική ζώνη της χώρας.
Ο Paz περιλαμβάνει στο παραρτήματα του βιβλίου του αναφορές από το 1938 που καταδεικνύουν τη συνεχή παρακολούθηση της κατάστασης στο προτεκτοράτο από την CNT, και ακόμη, μια πρόταση για συντονισμένη δράση. Στην πραγματικότητα, ένα πρόσφατα δημοσιευμένο βιβλίο του Ali Al Tuma (Guns, Culture and Moors: Racial Perceptions, Cultural Impact and the Moroccan Participation in the Spanish Civil War) υποδηλώνει ότι υπήρξε συμμετοχή της CNT σε μια αποτυχημένη επιδρομή πενήντα ένοπλων ανδρών στο Ισπανικό Μαρόκο, που είχε ως σκοπό να προκαλέσει διεθνή κρίση την εποχή της Συμφωνίας του Μονάχου, η οποία όμως αποκαλύφθηκε και συντρίφθηκε στην Ταγγέρη την τελευταία στιγμή. Ωστόσο, μετά από δεκαετίες έρευνας, το αρχικό ερώτημα του Guerin διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την αρχική του ισχύ. Το βιβλίο του Paz καταδεικνύει τις προσπάθειες και την πρωτοβουλία ενός αναρχικού, του Juan García Oliver, για τη δημιουργία επαφών με τους Μαροκινούς. Αυτή η επαφή δημιουργήθηκε μέσω μιας τυχαίας συνάντησης, και όχι μέσω μιας κάποιας οργανωτικής προσπάθειας εκ μέρους της CNT (υπάρχει μια εναλλακτική εξήγηση για την αρχική επαφή, την οποία ο Paz θεωρεί λιγότερο πιθανή, και συμπεριλαμβάνει την συμμετοχή Τροτσκιστών στη Βόρεια Αφρική). Αναφέρεται και μια άλλη αναρχική πρωτοβουλία: Αυτή που προτάθηκε από τον γραμματέα της Διεθνούς Ένωσης Εργαζομένων (IWA), Pierre Besnard, ενώ οι διαπραγματεύσεις με την Μαροκινή Επιτροπή Δράσης ήταν σε εξέλιξη. Το σχέδιο του Besnard συνίστατο στην απελευθέρωση του Abd El Krim από την αιχμαλωσία του στο γαλλικό νησί Reunion. Αυτό το σχέδιο προφανώς αντιμετωπίστηκε ευνοϊκά από τους κορυφαίους αναρχικούς Buenaventura Durruti και Diego Abad de Santillán, αν και ο García Oliver ήταν λιγότερο σίγουρος για την δυνατότητα πραγμάτωσής του. Σε κάθε περίπτωση, οι προτάσεις του Besnard, όπως και αυτές που συμφωνήθηκαν με την Μαροκινή Επιτροπή Δράσης, βασίζονταν σε μια διακήρυξη ανεξαρτησίας για το Ισπανικό Μαρόκο. Ο Besnard στάλθηκε για να συναντήσει τον Largo Caballero με τις ευλογίες της Καταλανικής CNT, αλλά αγνοήθηκε εντελώς.
Στο βαθμό που η CNT δεσμευόταν να συνεργαστεί με τους αντιφασιστικούς συμμάχους της, ίσως είναι αλήθεια ότι δεν μπορούσε, ενεργώντας καλή τη πίστη, να επιχειρήσει να ξεκινήσει οποιαδήποτε δραστηριότητα σε σχέση με το Μαρόκο, χωρίς πρώτα να τους συμβουλευτεί. Όπως και με άλλα αντιπαραδείγματα της αναρχικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφύλιου πολέμου, είναι πιθανό, αν και υποθετικό, πως το να προχωρήσει με τα όποια επαναστατικά μέτρα και πόρους η ίδια διέθετε εκείνη τη στιγμή και κάνει τις όποιες ερωτήσεις αργότερα, μπορεί να είχε αποδειχτεί μια πιο καρποφόρα πολιτική. Στη συγκεκριμένη περίπτωση του Μαρόκο, ωστόσο, πρέπει επίσης να εξεταστεί η πιθανότητα τoυ να συγκρατήθηκε το αναρχικό κίνημα εξαιτίας εσωτερικών ελλείψεων και αντιφάσεων.
2ο Μέρος
“Πολλά έχουν γραφτεί για τους Μαυριτανούς σε διάφορα τμήματα του Τύπου της Αριστεράς σε αυτήν και σε διάφορες άλλες χώρες. Έχουν ονομαστεί «σκουπίδια της γης», «μαύρος συρφετός», «μισθοφόροι» και άλλα παρόμοια […] Δεν πρέπει να κατηγορηθούν οι πολιτικά συντηρητικοί Μαυριτανοί που χρησιμοποιήθηκαν από τις δυνάμεις της αντίδρασης κατά των Ισπανών εργατών και αγροτών, αλλά οι ηγέτες του Λαϊκού Μετώπου, οι οποίοι, προσπαθώντας να συνεχίσουν την πολιτική του Ισπανικού Ιμπεριαλισμού, επέτρεψαν στον Φράνκο να εκμεταλλευτεί τους ντόπιους στην υπηρεσία του Φασισμού“
George Padmore, «Why Moors Help Franco», 1938
Σε ένα μέρος αυτού του άρθρου, παρουσίασα μια περίληψη της υποδοχής του García Oliver σε μαροκινούς εθνικιστές στη Βαρκελώνη και τις προσπάθειές του να συνάψει συμφωνία που θα προέβλεπε μια εξέγερση στα μετόπισθεν του Φράνκο, σε αντάλλαγμα για μια διακήρυξη ανεξαρτησίας για το Ισπανοκρατούμενο Μαρόκο. Κατά τη διάρκεια αυτών των εβδομάδων, στα τέλη Αυγούστου και στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1936, η εφημερίδα της CNT στην Καταλονία, Solidaridad Obrera (Εργατική Αλληλεγγύη), παρείχε διαβεβαιώσεις για την αξιοπιστία της οργάνωσης επάνω στο θέμα. Στις 28 Αυγούστου, το οπισθόφυλλο της εφιστούσε την προσοχή στη «βασιλεία του τρόμου» που είχαν εγκαθιδρύσει οι φασίστες στο Μαρόκο, και σε ένα άρθρο σχετικά με το «δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση», έκανε έκκληση «για την ανεξαρτησία του Riff». Αυτό ακολουθήθηκε στις 30 Αυγούστου από τον αισιόδοξο κεντρικό τίτλο: «Οι κάτοικοι του Riff, κατανοώντας το απελευθερωτικό κίνημα στην Ισπανία και την πραγματική του σημασία για την αυτοδιάθεση των λαών, προετοιμάζουν μια ένοπλη εξέγερση για να αποτελειώσουν τους φασίστες στο Μαρόκο». Την 1η Σεπτεμβρίου η εφημερίδα περιείχε την κατά λέξη καταγραφή μιας ομιλίας που δόθηκε στο Παρίσι από τον Pierre Besnard (ηγέτη της IWA-Διεθνής Ομοσπονδία Εργαζομένων) στην οποία προέτρεπε τη γαλλική εργατική τάξη «να μην επιτρέψει στους εργαζόμενους του Riff να αναγκαστούν να σκοτώσουν τους Iσπανούς εργαζόμενους αδελφούς τους. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι οι εργαζόμενοι του Riff κακοποιούνται, υπόκεινται σε εκμετάλλευση και διώκονται καθημερινά από τους δημίους τους σύμφωνα με τις εντολές του Φράνκο ».
Ωστόσο, δεν είχαν λάβει όλοι το μήνυμα. Σε μια ομιλία που μεταδόθηκε στο Radio Madrid και δημοσιεύθηκε στη Solidaridad Obrera, η Federica Montseny, μιλώντας στο όνομα τόσο της Περιφερειακής Επιτροπής της CNT όσο και της Επιτροπής Χερσονήσου της FAI, επέστησε την προσοχή στην «έλλειψη ισπανικού συναισθήματος» στην πλευρά του στρατιωτικού πραξικοπήματος: «αν ήταν Ισπανοί, αν ήταν πατριώτες, δεν θα είχαν εξαπολύσει τους… Μαυριτανούς στην Ισπανία, επιβάλλοντας στην Ισπανία τον φασιστικό τους πολιτισμό, όχι ως έναν χριστιανικό πολιτισμό αλλά ως έναν μαυριτανικό πολιτισμό». Η Montseny ήταν κομμάτι μιας τάσης ανάμεσα σε κάποιους μορφωμένους αναρχικούς, των οποίων η αποθέωση της «επιστήμης» συνεπαγόταν μια αποδοχή του ρατσισμού. Οι γονείς της κάποτε ισχυρίστηκαν ότι το να αμφιβάλει κανείς σχετικά με την ύπαρξη ανώτερων φυλών, με βάση το «σχήμα του εγκεφάλου», ισοδυναμούσε με την άρνηση της Δαρβινικής «φυσικής επιλογής». Η ανάγνωση της Montseny για τον εμφύλιο πόλεμο με πολιτισμικούς όρους θα κυριαρχούσε κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης και η διάκριση εναντίων των μαροκινών στρατευμάτων που αγωνίζονταν για τους εθνικιστές – που αναφέρονται ως «Μαυριτανοί» – ήταν συχνό φαινόμενο (βλέπε το κεφάλαιο του Martin Baxmeyer στο Reassessing the Transnational Turn: Κλίμακες Ανάλυσης στις Αναρχικές και Συνδικαλιστικές Μελέτες, επιμέλεια των Constance Bantman και Bert Altena [PM Press]).
Ούτε και θα πρέπει τέτοιες περιπτώσεις ρατσισμού να διαγραφούν ως απλές λεκτικές υπερβολές, αναπόφευκτες στον πόλεμο. Πρόσφατη έρευνα του Ali Al Tuma δείχνει ότι ο ρατσισμός που προερχόταν από τα μετόπισθεν μεταφραζόταν σε βίαιη κοινωνική διάκριση στο μέτωπο, όταν συλλαμβάνονταν μαροκινοί στρατιώτες. Αυτό, με τη σειρά του, ήταν ένα αντικίνητρο για τους Μαροκινούς, είτε για να αλλάξουν στρατόπεδο, είτε για να παραδοθούν. Βρήκα μόνο μία περίπτωση διαμαρτυρίας ενάντια στην διάκριση κατά των μαροκινών στρατευμάτων στη Ρεπουμπλικανική προπαγάνδα (που δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν υπάρχουν περισσότερα παραδείγματα). Ως απάντηση σε αφίσες υπέρ της κατάταξης στη Ρεπουμπλικανική ζώνη, που προέτρεπαν τους άνδρες στη Μαδρίτη να καταταγούν για να αποτρέψουν την «λεηλασία των γυναικών τους από τους Μαυριτανούς», η γυναικεία αναρχική ομάδα Mujeres Libres εξέφρασε την ακόλουθη έκκληση: «Σύντροφε, αδελφέ: μην πάρεις μέρος στον αγώνα υπό τον φόβο των Μαυριτανών, τον όλεθρο των χριστιανών γυναικών… δεν χρειάζεσαι την ενθάρρυνση των οπορτουνιστών που, για να κερδίσουν μια νίκη – σχεδόν πάντα για το κόμμα τους – καταφεύγουν στις πιο ποταπές μεθόδους υποκίνησης… Παλεύεις για τον εαυτό σου. Μέσα από τη βαθύτερη πεποίθησή σου και όχι λόγω των γελοίων απειλών, μεγαλύτερης ή μικρότερης ακρίβειας και τρόμου, για την ταπείνωση της γυναίκας σου, η οποία, εκτός των άλλων, μοιράζεται το ιδανικό σου και ξέρει πώς να υπερασπιστεί τόσο αυτό, όσο και τον εαυτό της».
Μέχρι το τέλος του 1936, όταν και δημοσιεύτηκε αυτή η δήλωση, τέτοιες αξιακές θέσεις δεν ήταν πιθανό να αναπαραχθούν από τις επίσημες εφημερίδες της CNT. Πριν από την είσοδο της οργάνωσης στην κεντρική Ρεπουμπλικανική κυβέρνηση το Νοέμβριο, με την Montseny και τον García Oliver να αναλάβουν υπουργικούς ρόλους, το εκδοτικό συμβούλιο της Solidaridad Obrera είχε εκκαθαριστεί. Ένα μέλος της ομάδας που αντικατέστησε παλιότερα μέλη ήταν ο Salvador Cánovas Cervantes, ένας αμφιβόλου ποιότητος χαρακτήρας, που θεωρούσε τον αναρχισμό ως «φυλετικό», αυτόχθονο ισπανικό κίνημα. Ένας άλλος ήταν ο Jacinto Toryho, ο οποίος τον Ιανουάριο του 1937 παρουσίασε μια ομιλία του βετεράνου γεωγράφου Gonzalo de Reparaz, η οποία στη συνέχεια δημοσιεύθηκε από το τμήμα προπαγάνδας της CNT-FAI με τον τίτλο «Τι θα μπορούσε να κάνει η Ισπανία στο Μαρόκο και τι έχει κάνει». Αυτό το περίεργο φυλλάδιο θρηνούσε για την χαμένη ευκαιρία της Ισπανικής Αποικιοκρατίας, η οποία, αν είχε υπάρξει πιο διαφωτισμένη στο Μαρόκο, θα μπορούσε να έχει μετατρέψει το προτεκτοράτο σε «λίκνο μιας νέας ισπανικής αυτοκρατορίας».
Αξίζει να εξεταστεί εάν η επέκταση ενός τέτοιου πολιτισμικοκεντρικού τρόπου σκέψης στο αναρχικό κίνημα, και ιδιαίτερα μεταξύ ορισμένων από εκείνους που βρίσκονταν σε θέσεις επιρροής, μπορεί να στάθηκε εμπόδιο για μια πιο συνεκτική προσέγγιση στο Μαρόκο κατά τη διάρκεια του πολέμου. Αλλά ακόμη και αν αγνοήσουμε τέτοια παραδείγματα ως θλιβερές ανωμαλίες, η εναλλακτική αντίληψη για τους Μαροκινούς ως συμμάχους, που άνθισε εν συντομία όταν τέθηκε από τον Γκαρσία Όλιβερ, ήταν επίσης περιορισμένη. Καταρχήν, υπέθετε την ύπαρξη της ταύτισης συμφερόντων και σκοπών μεταξύ των αυτοδιορισμένων εκπροσώπων του μαροκινού έθνους, στην Επιτροπή Δράσης του Μαρόκου και των ιθαγενικών φυλών του Riff, που είχαν αντισταθεί δυναμικά στις εισβολές στην επικράτειά τους τις προηγούμενες δύο δεκαετίες. Αυτό δεν αποτελούσε πραγματικότητα, όπως κατέστησε σαφές η ιστορικός Maria Rosa de Madariaga. Ο Γκαρσία Όλιβερ, που θυμόταν τη συνάντησή του με την ευγενή και πολύγλωσση Επιτροπή Δράσης του Μαρόκου, απογοητεύτηκε που αυτή δεν ήταν το είδος των λαμπρών και φανατικών εθνικιστών που περίμενε να συναντήσει. Αργότερα αποκάλυψε σε μια επιστολή προς τον Abel Paz, ότι η αποτυχία ολόκληρου του σχεδίου δεν είχε τόση σχέση με τους αναρχικούς ή τους Ρεπουμπλικάνους, όση με το γεγονός ότι «οι Άραβες και οι Μαροκινοί βρίσκονταν ακόμη εν μέσω ενός κοσμικού ονείρου, από το οποίο θα τους ξυπνούσαν μόνο οι Εβραίοι, με τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ». Αυτό μπορούμε να το αναγνώσουμε ως μια ακόμη πτυχή της “εξωτικοποίησης” των Μαροκινών, η οποία είχε υπηρετήσει άλλους τομείς της CNT ως δικαιολόγηση της πατερναλιστικής αποικιοκρατίας και της ρατσιστικής προπαγάνδας, ή ως ένα παρήγορο αντι-αφήγημα, που σχεδιάστηκε για να μετατοπίσει την ευθύνη για την ήττα. Πολύ πιθανό να ήταν και τα δύο.
Ο ρόλος του Μαρόκου στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο είναι ένα στοιχείο της μακροχρόνιας τάσης να επανεξετάζουμε τον πόλεμο και να θέτουμε μη αντικειμενικά αντεπιχειρήματα που οδηγούν σε ένα παρήγορο παράλληλο σύμπαν, στο οποίο έχασε ο φασισμός. Η συνεργασία με το Ρεπουμπλικανικό κράτος είναι ένα άλλο τέτοιο στοιχείο. Το τελευταίο περιόρισε την αυτονομία του ισπανικού αναρχισμού και εμπόδισε το κίνημα στο σύνολό του να ενεργήσει σύμφωνα με τις αρχές του. Μια διακήρυξη ανεξαρτησίας για το Ισπανικό Μαρόκο και οι απρόβλεπτες συνέπειές της, είναι ένα φανταστικό σενάριο, που μπορεί να είχε προέλθει από μια εναλλακτική πορεία. Αυτό είναι μεν πιθανό, αλλά η στενότερη εξέταση της ιστορίας δεν παρέχει παρηγορητικές εγγυήσεις. Η συνεργασία (με το Ρεπουμπλικανικό κράτος) ενθάρρυνε και δημιούργησε ηγεμονικές τάσεις που υπήρχαν ήδη στο κίνημα: Το σημαντικότερο σημείο σε αυτό το άρθρο είναι η κατανόηση ενός πολιτισμού που κουβαλούσε εθνικιστικά και ρατσιστικά κατάλοιπα. Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο και πιο επιτυχημένο αναρχικό κίνημα στην ιστορία δεν μπόρεσε να ξεπεράσει εντελώς αυτά τα εμπόδια προς τον ελευθεριακό κομμουνισμό, ίσως να μην εκπλήσσει, δεδομένης της διεθνούς απομόνωσης του κινήματος και της κυριαρχίας της ρατσιστικής «κοινής λογικής» της περιόδου. Και ενώ η ευκολία με την οποία οι αναρχικοί κατάφεραν να καταφύγουν στη δική τους παράδοση για να δικαιολογήσουν τις εθνικιστικές θέσεις είναι ενοχλητική, ο διεθνισμός που προωθήθηκε από τις σελίδες της Solidaridad Obrera το καλοκαίρι του 1936 και διατυπώθηκε παράλληλα με έναν διασυνδεδεμένο αντι-σεξισμό και αντι-ρατσισμό από τις Mujeres Libres, μας παρέχουν τους πόρους που μπορούν να μας βοηθήσουν να προφυλαχτούμε από τον εφησυχασμό επάνω σε αυτά τα ζητήματα σήμερα.
*Μετάφραση: Γιάννης Βολιάτης. Πηγή: alerta.gr
**Το πήραμε από εδώ: https://anarchism.espivblogs.net
