«Οι Αόρατοι» είναι το δεύτερο μυθιστόρημα της τριλογίας του Νάνι Μπαλεστρίνι «La Grande Rivolta» («Η Μεγάλη Εξέγερση»), που ολοκληρώνει και στην ελληνική γλώσσα το έργο αφού το πρώτο μυθιστόρημα «Τα Θέλουμε Όλα» και το τρίτο μυθιστόρημα «Ο Εκδότης» είχαν ήδη εκδοθεί (Στοχαστής, 1979 και Γνώση, 1991, αντιστοίχως). Στο «Τα Θέλουμε Όλα» ο Μπαλεστρίνι παρακολουθεί την πορεία ενός νεαρού από τη Νότια Ιταλία, που μεταναστεύει στο Βορρά για να εργαστεί. Είναι η ιστορία του «εργάτη-μάζα» στην Ιταλία με τον αυθορμητισμό, την αυτονομία και τους αγώνες του στα τέλη της δεκαετίας του ’60 έξω και ενάντια στα συνδικαλιστικά πλαίσια. «Ο Εκδότης» αφορά τον μεγαλοεκδότη, Τζιαντζιάκομο Φελτρινέλι, ο οποίος σκοτώθηκε το 1972 από την πρόωρη έκρηξη μιας βόμβας ενώ την τοποθετούσε σε πυλώνα υψηλής τάσης.
«Οι Αόρατοι» θεωρούνται –δικαίως– ο κορμός της τριλογίας όχι μόνο εξαιτίας του μεγέθους του (σχεδόν διπλάσιο του πρώτου και υπερδιπλάσιο του τρίτου), αλλά κυρίως εξαιτίας του θέματός του. Εδώ ο Μπαλεστρίνι καταπιάνεται με το κίνημα της αυτονομίας στο σύνολό του. Οι αόρατοι είναι μια ολόκληρη γενιά. Από τα γυμνάσια και τα λύκεια στα πανεπιστήμια, από τις γειτονιές και τα χωριά στα εργοστάσια. Εξεγερμένοι δέκα ολόκληρα χρόνια: από το 1968 μέχρι το 1977, γιατί τόσο κράτησε ο ιταλικός «Μάης». Διαδηλώσεις, απεργίες, καταλήψεις σπιτιών, πολιτιστικά κέντρα, ραδιοφωνικοί σταθμοί, χιλιάδες έντυπα να περνούν κάθε όψη της καθημερινής ζωής από το κόσκινο της κριτικής θεωρίας. Ο ήρωας στο μυθιστόρημα του Μπαλεστρίνι μιλά γι’ αυτό το κίνημα και μάλιστα μετά την καταστολή του, μέσα από τις φυλακές υψίστης ασφαλείας, με αναδρομές στο παρελθόν. Οι αόρατοι είναι αυτοί που ξεχάστηκαν στις φυλακές, όταν «η τάξις απεκατεστάθη…»
Κάτι που αξίζει να επισημανθεί είναι η ιδιότυπη αφηγηματική τεχνική του Μπαλεστρίνι: καταργεί τα σημεία στίξης και διαιρεί το κείμενο σε στροφές/παραγράφους που παραπέμπουν στο μεσαιωνικό έπος. Με αυτό τον τρόπο καταφέρνει να δώσει στο γραπτό λόγο την αμεσότητα του προφορικού. Το μυθιστόρημα, αν εξαιρέσουμε τις πρώτες παραγράφους, μέχρι να εξοικειωθεί ο αναγνώστης με την έλλειψη στίξης, διαβάζεται μονορούφι.
Ο Νάνι Μπαλεστρίνι γεννήθηκε στο Μιλάνο το 1935. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 μέχρι σήμερα έχει συνεχή παρουσία στα ιταλικά γράμματα, συμμετέχει σε λογοτεχνικές ομάδες και πρωτοπορίες, εκδίδει επτά μυθιστορήματα, ποιητικές συλλογές, γράφει άρθρα σε λογοτεχνικά περιοδικά. Το 1969 ιδρύει μαζί με τους Τόνι Νέγκρι, Ορέστε Σκαλτσόνε, Φράνκο Πιπέρνο και άλλους, την οργάνωση Potere Operaio (Εργατική Εξουσία), ενώ από το 1973 συμμετέχει στην Autonomia Operaia (Εργατική Αυτονομία). Στις 7 Απριλίου 1979 κατηγορείται, με τους προαναφερόμενους και πολλά άλλα μέλη της Αυτονομίας για ανατρεπτική οργάνωση, ένοπλη συμμορία και συμμετοχή σε 19 δολοφονίες, μεταξύ των οποίων και του Άλντο Μόρο! Για να αποφύγει την πρωτοφανή σκευωρία και τη σύλληψη, θα καταφύγει με σκι (!) μέσα από τα Λευκά Όρη στη Γαλλία και θα γυρίσει στην Ιταλία το 1984, όταν η δίωξη εναντίον του παύει «λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων».
*Μετάφραση Δημ. Δεληολάνη, πρόλογος Γ. Σιούνα και εισαγωγή Αχιλ. Καλαμαρά.
