Το βιβλίο του συντρόφου Δημήτρη Τρωαδίτη «Ο Ήλιος της Αναρχίας Ανέτειλε» μας ταξιδεύει δύο αιώνες πίσω και μας ξεναγεί στους πρώτους μεγάλους σταθμούς του εγχώριου εργατικού κινήματος. Μέσα από μια ταξική ιστορική επισκόπηση θα ρίξει φως σε σημαντικά πρόσωπα αγωνιστών που η επίσημη ιστοριογραφία έχει αφήσει στην αφάνεια και θα μας φέρει σε επαφή με τους πρώτους ελευθεριακούς/αντικρατικούς σοσιαλιστές στον ελλαδικό χώρο, των πρώτων δηλαδή εκπροσώπων του αναρχικού κινήματος.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου διαφαίνεται πως η ιστορία του ελλαδικού αναρχισμού δεν παρουσιάζει αξιοσημείωτες διαφορές ως προς τις προϋποθέσεις ανάδυσης του σε σχέση με τα πρώτα βήματα του διεθνούς αναρχικού κινήματος. Πριν την εμφάνιση των πρώτων οργανωμένων εκπροσώπων του αναρχισμού συναντάμε ριζοσπάστες σοσιαλιστές διανοητές επηρεασμένους από τον πρώιμο ή ουτοπικό σοσιαλισμό που προϋπάντησε τα δυο αντίπαλα στρατόπεδα της σοσιαλιστικής σκέψης: τον εξουσιαστικό και τον ελευθεριακό σοσιαλισμό ή πιο συγκεκριμένα, τον μαρξισμό και τον αναρχισμό. Τέτοια παραδείγματα βλέπουμε στα πρόσωπα επτανήσιων ριζοσπαστών σοσιαλιστών, στους ιταλούς πρόσφυγες του 1848, στους γαριβαλδινούς κ.α.
Όπως λοιπόν, οι πρώιμοι γάλλοι σοσιαλιστές (π.χ Ανρί ντε Σαιν-Σιμόν, Φουριέ, Προυντόν κ.α.) συνέβαλαν στην διαμόρφωση ενός θεωρητικού υποστρώματος για την ανάπτυξη των αναρχικών ιδεών από τους επαναστάτες σοσιαλιστές της Α’ Διεθνούς Ένωσης των Εργαζομένων (με προεξάρχοντα τον Μπακούνιν) κάτι ανάλογο συνέβη και στον ελλαδικό χώρο. Οι πρώιμοι σοσιαλιστές δίνουν την σκυτάλη για να μεταβούμε στον γεωγραφικό χώρο της Πελοποννήσου, στην Πάτρα και τον Πύργο όπου συντελείται η πρώτη εμφάνιση αναρχικών ιδεών στον Ελλαδικό χώρο. Εκεί, κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα συναντάμε την πρώτη οργανωμένη αναρχική παρουσία στον ελλαδικό χώρο, με τον Δημοκρατικό Σύλλογο Πάτρας, και εν συνεχεία με τις ελευθεριακές εφημερίδες “Επί τα Πρόσσω” και “Νέον Φως”, καθώς και τις πρώτες μορφές αναρχικών στα πρόσωπα του Γιάννη Μαγκανάρα, του Δημήτρη Καραμπίλια και άλλων.
Οι πρώτοι αναρχικοί στον ελλαδικό χώρο ήταν ελευθεριακοί σοσιαλιστές, σάρκα από την σάρκα του εργατικού κινήματος και της ταξικής πάλης της εποχής. Ήταν η ζωντανή ενσάρκωση του παγκόσμιου αναρχισμού που ξεπρόβαλλε από τα σπλάχνα της σοσιαλιστικής σκέψης για να αποτελέσει την ελευθεριακή επαναστατική κοσμοθεωρία της εργατικής τάξης και των καταπιεσμένων της γης. Αυτοί, οι πρώτοι αναρχικοί, δεν συνδέθηκαν απλώς με τον διεθνή αναρχισμό, αλλά ήταν αναπόσπαστο μέρος του. Επιχείρησαν εξαρχής να συναντηθούν με την αναρχική πτέρυγα της Α’ Διεθνούς, ενώ βρέθηκαν και στο πρώτο διεθνές αναρχικό συνέδριο στο Saint Imier το 1872 στο πλάι των Μπακούνιν, Μαλατέστα, Γκιγιώμ, Ρεκλύ κ.α. Ήταν, μια αυθεντική αντανάκλαση του νεαρού τότε αναρχισμού, κατά την εποχή των πρώτων ιστορικών του βημάτων.
Ο σύντροφος Τρωαδίτης εξετάζει ακόμη την δράση αναρχικών και αναρχοσυνδικαλιστών στο εργατικό κίνημα της Αθήνας, του Βόλου και της Λάρισας κατάτις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.Ειδική μνεία γίνεται στην αιματηρή ηρωική απεργία των μεταλλωρύχων της Σερίφου το 1916, η οποία αποτέλεσε ένα αξιοσημείωτο στάσιμο του εγχώριου εργατικού κινήματος τόσο λόγω της ανυποχώρητης στάσης των απεργών μέχρι την δικαίωση των αιτημάτων τους και την βίαιη καταστολή που δέχθηκαν όσο και λόγω της οργάνωσης του σωματείου τους, με το Καταστατικό του να εμπεριέχει ιδιαίτερα ριζοσπαστικές και επαναστατικές θέσεις, για το πέρασμα από την εργατική διεκδίκηση στην κατάλυση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής και την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, αναφέρεται ο καθοριστικός ρόλος στην απεργία του αναρχοσυνδικαλιστή Κ. Σπέρα, προέδρου του εργατικού σωματείου των μεταλλωρύχων της Σερίφού, καθώς και η μετέπειτα διαδρομή του στο συνδικαλιστικό κίνημα της εποχής. Ο Σπέρας υπήρξε βέβαια μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα που δεν παρέμεινε πιστός στις επαναστατικές ιδέες ως το τέλος της ζωής του.
Έπειτα από την δεκαετία του 1920, και για πολλές δεκαετίες, έως και την εξέγερση του πολυτεχνείου του 1973, δεν υπήρξαν οργανωμένοι εκπρόσωποι του αναρχισμού στον ελλαδικό χώρο. Σε αυτή την ιστορική ασυνέχεια οφείλονται εν πολλοίς και οι ιδιομορφίες που παρουσίασε ο σύγχρονος αναρχικός χώρος στην Ελλάδα σε σχέση με τον διεθνή αναρχισμό, όπως αυτές αποκρυσταλλώθηκαν στις επιδράσεις από εξωγενή ρεύματα, στην απουσία ιδεολογικών και οργανωτικών αρχών. Οφείλεται ακόμα και για την άγνοια ή και την στενάχωρη αδιαφορία πολλές φορές των νέων συντρόφων και συντροφισσών για τα καταγωγικά γνωρίσματα του αναρχισμού, την ιστορία του και τα θεμελιώδη ιδεολογικά, θεωρητικά και αξιακά χαρακτηριστικά του, τα οποία ενέπνευσαν κάποτε τους αναρχικούς της Πάτρας και του Πύργου.
Για την δράση των αναρχικών του 19ου αλλά και των αρχών του 20ου αιώνα είναι ελάχιστα τα στοιχεία που η αστική ιστοριογραφία δεν άφησε στο σκοτάδι, αλλά και όσα δεν έθαψαν οι σταλινικοί νεκροθάφτες του εργατικού κινήματος κάτω από την συκοφαντία και την λήθη στην προσπάθεια τους να το καπηλευτούν, να το χειραγωγήσουν, να ανακηρυχτούν αυθαίρετα ως οι καθοδηγητές του. Η σπουδαιότητα της εργασίας του συντρόφου Τρωαδίτη βρίσκεται ακριβώς στο γεγονός ότι φωτίζει αθέατες πλευρές της ιστορίας, προβάλλει ιδέες και πρόσωπα αγνοημένα, φέρνει στην επιφάνεια την ιστορία μας, ως αναρχικών αλλά και ευρύτερα την ιστορία, όλων εμάς των εκατομμυρίων παραγωγών του πλούτου, που ανήκουμε στην εκμεταλλευόμενη εργατική τάξη. Η εργασία αυτή του συντρόφου Τρωαδίτη είναι καρπός μιας ερευνητικής προσπάθειας δεκαετιών που έγινε με περιορισμένα εργαλεία και πηγές και αξίζει όλα τα συγχαρητήρια για τον πλούτο και το βάθος της, για την προσφορά της στην ιστορική επαναστατική μνήμη του εργατικού κινήματος, αλλά και στενότερα στο αναρχικό κίνημα.
Ως Αναρχικό Στέκι Φιλοσοφικής παρουσιάζουμε σήμερα με ιδιαίτερη χαρά το βιβλίο του συντρόφου Τρωαδίτη και τον φιλοξενούμε στον πολιτικό μας χώρο. Εδώ από όπου προσπαθούμε συστηματικά και οργανωμένα, σε καθημερινή και αδιάκοπη σταθερή βάση να μεταδώσουμε τον επαναστατικό αναρχισμό και τις ελευθεριακές αξίες στους συναδέλφους και τις συναδέλφισσες μας στην σχολή, να ριζώσουμε τις αναρχικές ιδέες στο φοιτητικό κίνημα και να ισχυροποιήσουμε τον αναρχισμό μέσα στις φοιτητικές διεκδικήσεις. Αυτή η προσπάθεια, λαμβάνει χώρα κάτω από δύσκολες συνθήκες, κόντρα τόσο στην κυρίαρχη ιδεολογία που εκφράζεται από την ίδια την διδασκαλία, όσο και ενάντια στις κομματικές παρατάξεις που υποστηρίζουν την διαιώνιση της κρατικής εξουσίας και της ταξικής διαίρεσης, είτε υποστηρίζοντας το αστικό κράτος, είτε τα πάλαι ποτέ “σοσιαλιστικά” κράτη. Αλλά και κόντρα στην απάθεια και τον ατομικισμό που βλέπει ως μάταιους τους αγώνες, την συλλογικοποίηση και την οργάνωση, καθώς και κόντρα σε λογικές που βλέπουν την συμμετοχή στους αγώνες ως κάτι το εφήμερο, ως συμπλήρωμα μιας εναλλακτικής lifestyle καθημερινότητας, μέχρι την αποστράτευση και την ιδιώτευση.
Με το βλέμμα στραμμένο σε μια άλλη κοινωνία, κάτι που προϋποθέτει την αλλαγή των υφιστάμενων συσχετισμών δύναμης και επιρροής για να μην είναι ο αγώνας μας κούφιες διακηρύξεις, τα τελευταία δύο χρόνια, τόσο μέσα από την δράση μας όσο και μέσα από τις δομές μας, όπως το βιβλιοπωλείο και εκδοτικό – επιμορφωτικό εγχείρημα Μαυροκόκκινο Νήμα διεξάγουμε στρατηγικά έναν ιδεολογικό αγώνα τον οποίο σκοπεύουμε να πάμε μέχρι τέλους, μέχρι όσο πιο μακριά μπορούμε. Γιατί δεν λησμονούμε ότι μόνο μέσα από την οργάνωση, με πείσμα, με μαχητικούς αγώνες, με στρατηγική και με επαναστατικό σχέδιο, δεν θα αργήσει εκείνη η μεγάλη στιγμή, που ο Ήλιος της Αναρχίας θα Ανατείλει και θα χτίσει κάτω από τα συντρίμμια αυτού του γερασμένου κόσμου τον νέο κόσμο της Ελευθερία, της Ισότητας και της Αλληλεγγύης.
Αναρχικό Στέκι Φιλοσοφικής
*Αναδμοσέιυεση από εδώ: https://animmusnecandi.blogspot.com/2022/10/blog-post_23.html
