Την συνέντευξη πήρε ο Αντώνης Ν. Φράγκος
Με αφορμή το Σμήνος Fest, ένα σπουδαίο εγχείρημα συμμετοχικής πολιτιστικής ζωής που διοργάνωσαν οι Εκδόσεις των Συναδέλφων τον περασμένο Σεπτέμβρη, είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με τον Ελβετό συγγραφέα, δοκιμιογράφο και ακτιβιστή Ντανιέλ ντε Ρουλέ. Γεννημένος στην Γενεύη, έζησε παιδί στο Σεντ Ιμιέ, άλλοτε κάστρο του αναρχικού κινήματος, και επηρεάστηκε σφόδρα από το κίνημα.
Δούλεψε ως αρχιτέκτονας και τεχνικός συστημάτων πληροφορικής, για να ασχοληθεί από το 1997 με το γράψιμο βιβλίων. Συνυπέγραψε έκκληση υπέρ των αντιρρησιών συνείδησης και γι’ αυτό απέκτησε φάκελο και άρχισε να παρακολουθείται από την ασφάλεια. Τον Γενάρη του 1975 βάζει, με επιτυχία, φωτιά στο σαλέ του Γερμανού μεγιστάνα τύπου Άξελ Σπρίνγκερ, στο Ρουζμόν της Ελβετίας.
Στο βιβλίο του «Δέκα μικρές αναρχικές» (μτφ. Γιώργος Χαρλαμπίτας, Εκδόσεις των Συναδέλφων) ο Ντε Ρουλέ –με αφορμή πραγματικά γεγονότα– δανείζεται τίτλο γνωστού βιβλίου της Άγκαθα Κρίστι για να μιλήσει για δέκα αναρχικές Ελβετίδες εργάτριες στην οδύσσειά τους για μια κοινοτική ζωή.
Τι πραγματεύεται το μυθιστόρημά σας; Πείτε μας λίγα λόγια για το θέμα.
Το μυθιστόρημά μου αφηγείται την ιστορία δέκα γυναικών που ζούσαν στα βουνά του Ιούρα τον 19ο αιώνα. Αποφάσισαν να μεταναστεύσουν όλες μαζί στη Νότια Αμερική. Συνοδεύονταν από τα παιδιά τους, αλλά όχι από άντρες. Ήθελαν να επινοήσουν μια νέα ζωή, έχοντας εμπνευστεί από τις αναρχικές ιδέες. Κατά κάποιον τρόπο, μοιράστηκαν τη μοίρα χιλιάδων μεταναστών που, σπρωγμένοι από τη φτώχεια, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Ελβετία, η οποία ήταν τότε μια χώρα όπου οι συνθήκες διαβίωσης των αγροτών ήταν άθλιες. Το ίδιο ισχύει και για τις πρώτες μέρες της βιομηχανίας, όταν οι γυναίκες αυτές έπρεπε να εργαστούν χωρίς κοινωνικές εγγυήσεις και ήταν στο έλεος των κρίσεων του κεφαλαίου. Ήθελα να δείξω το θάρρος τους, ακόμη και οι ίδιες δεν έγιναν γνωστές λόγω κάποιας λαμπρής σταδιοδρομίας. Οι βιογραφίες των αφεντικών είναι συχνά πολύ λεπτομερείς, αλλά όχι εκείνες των απλών εργαζομένων που δεν άφησαν κανένα αρχείο, παρά μόνο μερικές επιστολές. Γι' αυτό τον λόγο το μυθιστόρημα συμπληρώνει την εξιστόρηση της ζωής τους.
Ποια ήταν η κοινωνική κατάσταση στην Ελβετία εκείνη τη χρονική στιγμή, στα τέλη του 19ου αιώνα;
Τα ρολόγια κατασκευάζονταν αρχικά σε μικρά εργαστήρια ή τα έφτιαχναν οι αγρότες στο σπίτι, τους μακρινούς χειμώνες του Ιούρα, για να συμπληρώνουν το εισόδημά τους. Στη συνέχεια, τα εργοστάσια αντικατέστησαν τις βιοτεχνίες και οι ωρολογοποιοί μετατράπηκαν σε εργάτες εργοστασίου που έπρεπε να εργάζονται σε ώρες και διαδικασίες που δεν μπορούσαν να επιλέξουν οι ίδιοι. Η εξέγερση τους ήταν η αρχή του αναρχικού κινήματος.
Και πώς έγινε η Ελβετία το κέντρο των αναρχικών; Φαντάζει λίγο παράταιρο, έτσι δεν είναι;
Σήμερα, η Ελβετία δεν είναι πλέον ένα μέρος όπου οι πολιτικοί πρόσφυγες μπορούν εύκολα να γίνουν δεκτοί. Η χώρα προτιμά πλούσιους ιδιώτες που διαφεύγουν από τις φορολογικές αρχές της χώρας τους. Αλλά τον 19ο αιώνα, μετά την αποτυχία των λαϊκών επαναστάσεων και της Παρισινής Κομμούνας, πολλοί ξένοι που κυνηγήθηκαν στις χώρες τους βρήκαν καταφύγιο στα βουνά του Ιούρα. Έτσι, ο Μπακούνιν και ο Μαλατέστα βρίσκονταν στο Σεντ Ιμιέ το 1872.
Υπάρχουν ενδείξεις για αποικιακές κοινότητες μέχρι τη Λατινική Αμερική;
Μα, βέβαια, τα πολλά ελευθεριακά πειράματα που αναπτύχθηκαν στη Νότια Αμερική τον 19ο αιώνα. Αρκετά σχέδια αντιμετώπισαν δυσκολίες λόγω του κλίματος ή των επιδημιών, όμως άλλα ευημερούσαν και δοκίμασαν διαφορετικούς τύπους κοινωνικής οργάνωσης. Υπάρχουν μικρά τοπικά μουσεία που καταγράφουν αυτές τις πρακτικές.
Είναι αλήθεια ότι το βιβλίο σας «Μια Κυριακή στο βουνό» αναφέρεται στον εμπρησμό στο σαλέ του Άλεξ Σπρίνγκερ;
Το 1975, έβαλα φωτιά σε ένα σαλέ που βρισκόταν στις ελβετικές Άλπεις, δύσκολα προσβάσιμο τον χειμώνα. Το σαλέ ανήκε σε μια μισητή φιγούρα, ιδιοκτήτη εφημερίδων στη Γερμανία που έσπερναν το μίσος εναντίον του φοιτητικού κινήματος και της Αριστεράς γενικότερα. Μίλησα γι’ αυτή την ορεινή αποστολή μου, παρέα με έναν φίλο μου, σε μια αφήγηση που δημοσιεύτηκε τριάντα χρόνια μετά το γεγονός, το 2006. Νόμιζα ότι ήταν απλώς μια αφήγηση μιας εποχής, αλλά το βιβλίο έτυχε πολύ άσχημης υποδοχής στην Ελβετία και ορισμένα μέλη του κοινοβουλίου ζήτησαν από την κυβέρνηση να με αντιμετωπίσει ως τρομοκράτη και να με υποχρεώσει να επιστρέψω τα χρήματα που είχα κερδίσει από το βιβλίο. Έδωσα τα χρήματα στους πυροσβέστες που έπρεπε να σηκωθούν τη νύχτα για να σβήσουν τη φωτιά.
Μπορείτε να μας πείτε κάτι για τη Διεθνή Αναρχική Διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στην Ελβετία;
Τον Ιούλιο του 2023 ήταν να γιορτάσουμε την 150ή επέτειο της Α’ Διεθνούς συνάντησης του αναρχικού ρεύματος, το οποίο είχε αποσχιστεί από την Εργατική Διεθνή του Μαρξ και των συμμάχων του. Πραγματοποιήθηκε στο Σεντ Ιμιέ. Δέκα χιλιάδες άνθρωποι, αναρχικοί, αυτόνομοι και φιλοπερίεργοι νέοι, έλαβαν μέρος σε πέντε ημέρες έντονων συζητήσεων που συνδέονταν με έναν ελευθεριακό τρόπο ζωής και συμπεριφοράς.
