Francesco Codello
Ο Sébastien Faure γεννήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 1858 σε μια πλούσια Καθολική οικογένεια και εκπαιδεύτηκε από Ιησουίτες, πρώτα στο Saint-Etienne και στη συνέχεια, το 1874, σε ηλικία 16 ετών, στο Clermont-Ferrand. Μετά από 17 μήνες και πριν ορκιστεί, ο πατέρας του υπέφερε από μια σοβαρή ασθένεια και πέθανε, κάτι που επανέφερε τον νεαρό Sébastien στην κοσμική ζωή. Έφυγε από το κολέγιο και τη θρησκευτική τάξη για να αναλάβει το βάρος της υποστήριξης της οικογένειας μετά το θάνατο του πατέρα του. Άρχισε να εργάζεται σε μια ασφαλιστική εταιρεία και αυτό τον έφερε σε επαφή με τα καθημερινά προβλήματα της συνηθισμένης ζωής. Έτσι ο Faure άρχισε να ενδιαφέρεται για πολλά ζητήματα φιλοσοφικής, πολιτικής και επιστημονικής φύσης καθώς η σκέψη του άνοιξε σε νέες και συναρπαστικές προοπτικές.
Μετά από μια μάλλον απογοητευτική περίοδο στο στρατό και μια παραμονή στην Αγγλία, ήταν τώρα έτοιμος να ξεκινήσει την εξαιρετική του ύπαρξη ως μαχητής και επαναστάτης.
Τώρα ο πραγματικός στόχος και το μοναδικό ενδιαφέρον του νεαρού Faure έγινε η κοινωνική και πολιτική δράση και μετά από μια σύντομη ένταξη στο κόμμα του Guesd στράφηκε στο αναρχικό κίνημα. Σε αυτό το σημείο διέκοψε τις σχέσεις με την οικογένειά του και χώρισε από τη σύζυγό του που βρήκε αυτήν την ριζοσπαστική σχεδόν στροφή ανυπόφορη.
Το 1888 μετακόμισε στο Παρίσι όπου ανέπτυξε τις γνώσεις του σχετικά με τον αναρχισμό μέσω της μελέτης ιδιαίτερα των γραπτών του Elisée Reclus και του Peter Kropotkin και μέσω της συχνής συμμετοχής του σε ομάδες και της γνωριμίας του με αγωνιστές του γαλλικού αναρχικού κινήματος.
Προικισμένος με το εξαιρετικό, για να μην πούμε ασυνήθιστο, προσόν του δημόσιου ομιλητή, περιόδευσε στη Γαλλία διαδίδοντας την αναρχική ιδέα και ειδικά την κριτική της για τον αγώνα ενάντια στο κράτος, τον καπιταλισμό και, πάνω απ’ όλα, τη θρησκεία. Οι τίτλοι των ομιλιών του ήταν προκλητικοί: “Δώδεκα αποδείξεις για τη μη ύπαρξη του Θεού”, “Η χρεοκοπία του Χριστιανισμού”, “Η δικτατορία της μπουρζουαζίας”, “Ούτε Διοίκηση ούτε Υπακοή”, ¨Η κοινοβουλευτική ανεπάρκεια” κ.λπ.
Τα πράγματα ήταν δύσκολο να ξεκινήσουν, αλλά το κοινό στις δημόσιες ομιλίες στις οποίες ήταν ο κύριος ομιλητής μεγάλωνε συνεχώς μέχρι να οργανωθούν δικές του περιηγήσεις οι οποίες σημείωσαν τόσο μεγάλη επιτυχία όσον αφορά την ελκυστική τους δύναμη που μετατράπηκαν σε ζητήματα μεγάλης σημασίας και απεύθυνσης αντί να είναι απλώς τοπικές υποθέσεις. Τα κείμενα των ομιλιών του έγιναν φυλλάδια προπαγάνδας που κυκλοφόρησαν ευρέως και διαβάστηκαν. Μέσα από τη δραστηριότητά του έπεισε και έφερε πολλούς άνδρες και γυναίκες στις αναρχικές ιδέες και κέρδισε τον σεβασμό και τον θαυμασμό πολλών από τους αντιπάλους του. Όπως ήταν φυσικό, προσήλκυσε επίσης την προσοχή της αστυνομίας, που έψαχνε τακτικά τα καταλύματά του και τον έστελναν στη φυλακή. Μια περιοδεία διαλέξεων που έκανε ο Faure μαζί με τη Louise Michel αποδείχθηκε ιδιαίτερα επιτυχημένη όσον αφορά τους αριθμούς που κατάφερε να προσελκύσει.
Το 1894 κατηγορήθηκε στο πλαίσιο της “Δίκης των Τριάντα”. Το 1895 ένωσε τις δυνάμεις του με τη Louise Michel για να ξεκινήσει το εβδομαδιαίο “Le Libertaire” όντας ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο ‘Έλευθεριακός” για να υποδηλώσει τον αναρχικό. Μετά το 1898 ασχολήθηκε εξ ολοκλήρου στην υπεράσπιση του Εβραίου διοικητή του στρατού Dreyfus και στην εκστρατεία για την απαλλαγή του.
Μετά την κυκλοφορία άλλων αναρχικών εφημερίδων αλλού στη Γαλλία, από τα πρώτα χρόνια αυτού του 20ού αιώνα επικράτησε του ρεύματος του Νεο-Μαλθουσιανισμού.
Αλλά από το 1903 και μετά αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του, τις ενέργειές του και τις προσπάθειές του σε ένα πείραμα που τον έκανε ιδιαίτερα αγαπητό: την εκπαίδευση των παιδιών σε ελευθεριακές γραμμές. Στην πραγματικότητα ίδρυσε το "La Ruche" που υπήρχε από το 1904 έως το 1917, έως ότου οι συνέπειες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου να πλήξουν το εξαιρετικό αυτό πείραμα.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου συμμετείχε ενεργά στην υπεράσπιση ειρηνιστικών και αντιμιλιταριστικών ιδεών.
Από το 1926 έως το 1934 παρήγαγε το μοναδικό παράδειγμα μιας Αναρχικής Εγκυκλοπαίδειας με συνεισφορές πολλών ειδικών και αγωνιστών.
Κατά τη διάρκεια του τραγικού και μεθυστικού έπους της Ισπανικής Επανάστασης, η προχωρημένη του ηλικία δεν τον εμπόδισε από τα οργανώσει την ενεργό αλληλεγγύη του στους αγωνιστές της CNT-FAI για την κοινωνική επανάσταση.
Πέθανε στο Royan στις 14 Ιουλίου 1942.
"La Ruche" ή η Κυψέλη
Από τον Γενάρη του 1904 έως τον Φλεβάρη του 1917, ο κύριος προβληματισμός του Sébastien Faure και οι κύριες προσπάθειές του επικεντρώθηκαν στο πείραμα της ελευθεριακής εκπαίδευσης, το οποίο, μαζί με τα πειράματα των Paul Robin, Francisco Ferrer και Leo Tolstoy (για να αναφέρουμε μόνο τα πιο γνωστά πρόσωπα), αντιπροσωπεύει από τις καλύτερες στιγμές του ελευθεριακού επιτεύγματος στον τομέα της εκπαίδευσης.
Συνολικά, οι κύριες ιδέες που στηρίζουν αυτό το επιτυχημένο πείραμα που επέζησε για δεκατρία χρόνια μπορεί να συνοψιστούν ως εξής: προετοιμασία των παιδιών, από τα πρώτα χρόνια, να αναλάβουν τη δική τους αυτονομία, να αναπτύξουν συναισθήματα αλληλεγγύης και να αναζητήσουν την ελευθερία τους μέσω της πρακτικής της ελευθερίας ώστε να οικοδομήσουμε μια ελεύθερη και αδελφική κοινωνία · για να αποδείξει στην πράξη ότι, σε ένα ισότιμο ελευθεριακό κοινωνικό πλαίσιο, το άτομο αναπτύσσει ισότιμες και ελευθεριακές αξίες και τρόπους συμπεριφοράς.
Ο Faure νοίκιασε μια έκταση 25 εκταρίων περίπου 3 χιλιόμετρα έξω από το Rambouillet (στην περιοχή Seine et Oise). Ήταν γνωστό ως Le Patis και διέθετε μια αρκετά μεγάλη αγροικία, έναν οπωρώνα, μερικά δάση, λιβάδια και γη για καλλιέργεια. Τεράστια ποσά συγκεντρώθηκαν από τις περιηγήσεις και τις διαλέξεις του Faure που επενδύθηκαν τόσο στη συντήρησή του όσο και στις συνολικές δραστηριότητες και λειτουργίες του La Ruche. Χρήματα συγκεντρώθηκαν επίσης από το έργο της ίδιας της κοινότητας και από τις αυθόρμητες εθελοντικές συνεισφορές που συγκεντρώνονταν από συλλόγους, ενώσεις, συνδικάτα, συνεταιρισμούς και ομάδες πρωτοπόρων.
Αρχικά υπήρχαν είκοσι άνθρωποι που ζούσαν στην εκπαιδευτική κοινότητα και τελικά αυτός ο αριθμός αυξήθηκε ώστε να περιλαμβάνει περίπου 40 αγόρια (ηλικίας από 6 έως 13 χρόνων) συν είκοσι βοηθούς. Κάθε μαθητής γινόταν δεκτός δωρεάν βάσει εθελοντικής συνεισφοράς σύμφωνα με τα μέσα του. Ο Faure κληρονόμησε το εκπαιδευτικό υλικό και τον εξοπλισμό από τον Robin και από το σχολείο Cempuis, αναλαμβάνοντας έτσι το έργο του πρώτου μεγάλου ελευθεριακού καινοτόμου στον τομέα της εναλλακτικής εκπαίδευσης σε μια συμβολική αναπαράσταση της συνέχειας στα ιδανικά και την πρακτική. Υπήρξε μεγάλη έμφαση στην ολοκληρωμένη εκπαίδευση σε μια προσπάθεια να προσφερθεί σε κάθε μαθητή το ευρύτερο φάσμα εμπειριών και να προσφερθεί επίσης στο καθένα από αυτά για να καλύψει αργότερα για τη συγκεκριμένη κλήση του.
Οι συνεργάτες του που ζούσαν είτε εντός της κοινότητας είτε εκτός αυτής, παρείχαν τις συγκεκριμένες υπηρεσίες τους δωρεάν. Πραγματοποιούσαν εβδομαδιαίες συναντήσεις, μερικές φορές με την ελεύθερη και άτυπη παρουσία των αγοριών, για να εξετάσουν τα προβλήματα και τις αντιπαραθέσεις της κοινότητας και να επεξεργαστούν τις σχετικές αποφάσεις και επιλογές. Κάθε πτυχή της αποικίας ήταν αυτόνομη. Ο καθένας ήξερε τα δικά του ταλέντα και αναλάμβανε οικειοθελώς τις υποχρεώσεις του. Τα μόνα πράγματα που διέπουν την ευθύνη του ατόμου ήταν η ικανότητα και η συνείδησή του.
Ο στόχος ήταν να επινοηθεί μια εκπαίδευση και κατάρτιση που θα παρήγε υγιή και ισορροπημένη, ανοιχτή σκέψη και μάθηση. Δηλαδή, για να καταρτιστούν οι άντρες και οι γυναίκες του μέλλοντος. Εξ ου και η έμφαση στη ζωή, τη φύση, την υγειονομική περίθαλψη και την υγιεινή, την υγιεινή διατροφή, τη συμμετοχή σε διάφορα αθλήματα για ψυχαγωγία και χωρίς ανταγωνισμό, στο περπάτημα και τους χορούς. Παράλληλα με όλα αυτά υπήρχε ορθολογιστική εκπαίδευση για την καλλιέργεια μιας κριτικής ικανότητας και μη δογματικών δυνάμεων παρατήρησης σύμφωνα με την επιστημονική νοοτροπία. Υπήρξαν συζητήσεις μεταξύ ενηλίκων και παιδιών, σεξουαλική εκπαίδευση και απουσία τιμωρίας ή ανταμοιβής.
Οι επισκέπτες έφταναν στη La Ruche από όλα τα μέρη, ειδικά το καλοκαίρι και αυτό παρείχε την ευκαιρία για ανταλλαγή ιδεών και εμπειριών, καθώς και για την αύξηση των συνεισφορών και την αναζήτηση δεξιοτήτων για τον εμπλουτισμό της αποικίας και των κατοίκων της. Τους καλοκαιρινούς μήνες, τα παιδιά έκαναν μεγάλες, ενδιαφέρουσες ομαδικές εκδρομές και μέλη της χορωδίας της περιόδευαν σε μέρη όπως Ελβετία ή Αλγερία. Όλα αυτά βοήθησαν στη δημοσιοποίηση ενός νέου πειράματος και ελευθεριακών ιδεών σε διάφορες περιοχές και ξένες χώρες.
Από το 1914 και μετά, ο Faure κυκλοφόρησε ένα Δελτίο που προσέλκυσε πάνω από χίλιους συνδρομητές αλλά επέζησε μόνο για δέκα τεύχη. Μέχρι τότε ο πόλεμος ήταν ένα θλιβερό γεγονός της ζωής και τα τελευταία χρόνια η La Ruche επέζησε μέσα σε τεράστιες δυσκολίες έως ότου τελικά αναγκάστηκε να κλείσει.
*Πρώτη δημοσίευση: Bollettino Archivio G. Pinelli No 10 (Δεκέμβρης 1997). Αγγλική μετάφραση: Paul Sharkey στο https://www.katesharpleylibrary.net/8cz9hr?fbclid=IwAR1GZqjV9PMsA1KkLW-q0dXzKxCFbI8F04quAu9ZFj3_CGn3Kmtg8fPU_Hc Ελληνική μετάφραση: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης.
