Ο Καταλανός αναρχικός Salvador Puig Antich και η δολοφονία του από το καθεστώς του Φράνκο στις 2 Μάρτη 1974, είναι το αντικείμενο μιας ταινίας με τον τίτλο «Salvador», με πρωταγωνιστή τον Daniel Brόhl.
Η ταινία «Salvador», που αναφέρεται σε ένα μέλος του MIL (Moviemiento Iberico de Liberacion - Ιβηρικό Κίνημα Απελευθέρωσης)., τον Salvador Puig Antich, που καρατομήθηκε στις 2 Μάρτη 1974, στις φυλακές Model της Βαρκελώνης θα προβληθεί στους κινηματογράφους της Ισπανίας. Αυτή την εποχή, ενώ γίνεται έντονος λόγος για «ανάρρωση από τις πληγές της ιστορικής μνήμης», βρισκόμαστε μπροστά σε μια ξεδιάντροπη μανούβρα της μνήμης αυτής η οποία εμφανίζεται να νεκρανασταίνεται διαμέσου της κατασκευής και προβολής της ταινίας «Salvador», στην οποία τα πολιτικά και κοινωνικά των τελευταίων χρόνων εξιστορούνται και παρουσιάζονται κατά περίεργο τρόπο. Στην πραγματικότητα, λίγο καιρό πριν πήραμε μια γεύση ορεκτικού στο Πρώτο Πρόγραμμα της TV3 σχετικά με τη μεταβατική περίοδο από το φρανκισμό στη «δημοκρατία». Το πρόγραμμα αυτό ήταν αφιερωμένο στον Salvador Puig Antich και το MIL. Τώρα, με την ταινία, έρχεται το… κυρίως πιάτο.
Αλλά σπάνια μπορούμε να περιμένουμε κάτι διαφορετικό, δεδομένου ότι η ταινία είναι βασισμένη σε ένα βιβλίο που γράφτηκε από τον τωρινό διευθυντή της TV3 Francesco Escribano. Αν και πολύ καλά γραμμένο, το βιβλίο με τον τίτλο «Cuento Atrαs» («Αντίστροφη Μέτρηση»), είναι ένα αρκετά ενδεικτικό παράδειγμα της τέχνης του μανουβραρίσματος και της ψευδολογίας. Αυτό το γλοιώδες εμπορικό μελόδραμα μας δεν μας προσφέρει καμιά εξήγηση για τη μάχη που έδωσε ο Salvador Puig Antich, τους λόγους για τους οποίους πολέμησε και πέθανε, τι πίστευε, τη διαδικασία με την οποία δραστηριοποιήθηκε πολιτικά και την αφοσίωσή του στον αγώνα στις γραμμές αυτού που αποτέλεσε εκείνη την εποχή το πιο ριζοσπαστικό αντικαπιταλιστικό τμήμα του εργατικού κινήματος. Ή τους στενούς του δεσμούς με το κίνημα αυτό και την αντιμετώπιση που αυτό έτυχε από τους κρατιστές και τους ρεφορμιστές σοσιαλιστές των ελεγχόμενων από το PSUC (το Σοσιαλιστικό Κόμμα) Εργατικών Επιτροπών. Ούτε μια λέξη για το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο στο οποίο εμφανίστηκε το MIL και παρομοίως για τις προσπάθειές του για ένα επαναστατικό ξέσπασμα. Παρά μόνο, πολύ κουβέντα για τα καταλάνικα «δημοκρατικά» στοιχεία που βρίσκονταν γύρω από την «Asamblea de Catalunya» και τη μεγάλη τους πιθανότητα να κινητοποιήσει το λαό. Το PSUC το αρνιόταν αυτό συστηματικά μέχρι εκείνη τη φωτεινή νύχτα που κούνησε νωχελικά ένα του μόνο δάχτυλο για να κινητοποιήσει το λαό για να σωθεί ο Salvador. Το PSUC βρισκόταν τότε στα πρόθυρα ενός συμφώνου με τους φρανκιστές. Κι έτσι πρέπει να ειδωθούν αυτοί οι αντικαπιταλιστές εργάτες και οι λαϊκές ομάδες των οποίων ο αγώνας διεξαγόταν στην κατεύθυνση του μετασχηματισμού της κοινωνίας. Λοιπόν, όπως είπα, σπάνια θα μπορούσαμε να περιμένουμε μια έκπληξη από τα επακόλουθα αυτής της ταινίας. Όλα σ΄ αυτήν είναι τόσο τακτοποιημένα που συγκαλύπτει αρκετά και παρερμηνεύει άλλα τόσα ιστορικά γεγονότα και φαίνεται ότι δεν υπάρχει πρόθεση για κάποια αποκάλυψη. Πρέπει, βλέπετε, να καλύψουν την ντροπή τους, προσπαθώντας να συγκαλύψουν την ένοχη συνείδησή τους.
Η Mediapro είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πολυεθνική εταιρία στην Ευρώπη που ειδικεύεται στα οπτικοακουστικά ΜΜΕ, είναι ένα εργοστάσιο που παράγει τηλεοπτικά προγράμματα, διαφημίσεις, ταινίες και τα σχετικά. Ασκεί μεγάλο έλεγχο σε διάφορα ΜΜΕ, ανακατασκευάζοντας και προσαρμόζοντας την πρόσφατη ιστορία όπως βολεύει και αρέσει στην κάθε εξουσία και συγκαλύπτει αρκετά γεγονότα των κοινωνικών αγώνων του παρελθόντος και του παρόντος. Στην Ισπανία, η Mediapro συμπεριλαμβάνεται στους «δημοκρατικούς θεσμούς» - την κυβέρνηση και την TV3 – και ο Manuel Huerga ( ο δημιουργός της ταινίας) είναι ένας ειδικός σε σαπουνόπερες καθώς και η ιδανική επιλογή ανθρώπου για τέτοιου είδους ανακατασκευές και μανούβρες όσον αφορά την ιστορία. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι ένας από τους στόχους της ταινίας του είναι να καταγγείλει την ύπαρξη της θανατικής ποινής, τη στιγμή που αυτή καταργήθηκε στην Ισπανία το 1978 και παρήγαγε αρκετές ταινίες για το ζήτημα αυτό τα προηγούμενα χρόνια.
Η ταινία αυτή δεν είναι ένας μύθος για τον Salvador Puig Antich, αλλά μια γλοιώδης εμπορική σαπουνόπερα, δήθεν δακρύβρεχτη παραλλαγή ταινίας. Είναι ένα γελοίο φανταστικό μελόδραμα, που μας τυφλώνει σχετικά με την πραγματική ιστορία του Salvador Puig Antich και πολλών άλλων και, πάνω απ’ όλα, των αιτιών και των στόχων των δραστηριοτήτων τους. Μας κρύβουν τις περιστάσεις, την πολιτική δραστηριότητα και τους σκοπούς πίσω από τις απαλλοτριώσεις και την πολιτική και επαναστατική αφύπνιση της εποχής αυτής. Μας κρύβουν το πώς γεννήθηκε το MIL και ποιοι ήταν οι στόχοι του, τη σύνδεσή του με τα περισσότερο ριζοσπαστικά στοιχεία του εργατικού κινήματος. Δεν γίνεται αναφορά ούτε καν στο γεγονός ότι το πρωί εκείνο της εκτέλεσης τα μεγαλύτερα εργοστάσια της Βαρκελώνης και της ευρύτερης περιοχής ερήμωσαν και χιλιάδες εργάτες διαδήλωσαν στη Ράμπλας, με εκατοντάδες συλλήψεις. Ο Salvador Puig Antich παρουσιάζεται ως κάποιος πλέιμποϊ και οι σύντροφοί του ως μια συνηθισμένη συμμορία με πολιτικούς απόηχους.
Ένα πράγμα που, επίσης, προξενεί οργή εμάς που έχουμε γευτεί την καταστολή στις φυλακές Model, είναι η φυσιογνωμία του δεσμοφύλακα Jesus Irrure. Στη σκηνή όπου ο Salvador εκτελείται, φαίνεται ο Irrure, φωνάζοντας δύο φορές: «Δολοφόνε Φράνκο. Μπάσταρδε» κ.λπ. Αλλά, αυτός δεν έχει καμία επίπτωση και συνεχίζει την καριέρα του ως δεσμοφύλακας! Έχουμε αρκετούς αυτόπτες μάρτυρες, φυλακισμένους τότε στις φυλακές Model, οι οποίοι πιστοποιούν τη σκληρότητα και τη βίαιη μεταχείριση του συγκεκριμένου δεσμοφύλακα εναντίον των κρατουμένων, από το 1973 έως το 1978, εδικά τη νύχτα, χρησιμοποιώντας το περίφημο κλομπ του. Επίσης, ο συγγραφέας Escribano τον χαρακτηρίζει ειρωνικά στο βιβλίο του ως «σπουδαίο προσηλυτιστή στη δημοκρατία» και, παρ’ όλα αυτά, ο Manuel Huerga περιλαμβάνει στο σκριπτ του τη σκηνή αυτή, η οποία, πολύ απλά, ταιριάζει σαν γάντι στη θεωρία ή στη ψεύτικη ηθική πίσω από την ταινία, ότι δηλαδή το καθεστώς Φράνκο βρισκόταν στο τέλος του, παραπαίοντας κάτω από το ίδιο του το βάρος και, μάλλον, ο δεσμοφύλακας ήταν υποστηρικτής του και εναντίον του καθεστώτος. Αυτή η άποψη διαψεύδεται από τα ιστορικά γεγονότα. Αυτή η, με πολιτικά κίνητρα, φαρσοκωμωδία, αφήνει να εννοηθεί ότι στις αρχές της δεκαετίας του 1970 αυτό που χρειαζόταν ήταν η πολιτική και όχι αυτά που κάναμε εμείς τότε, παρουσιάζοντάς μας ως χαζούς. Και ο Salvador, το «φτωχό παλικάρι», το «καλό παλικάρι», ήταν το απατημένο και παραπλανημένο θύμα και ότι τρόπος που εμείς δράσαμε δεν ήταν ο σωστός. Πολύ απλά, το μήνυμα της ταινίας είναι ότι είναι εντάξει να κάνεις οτιδήποτε, αλλά μακριά από όλους εκείνους που αντιστέκονται στο σύστημα εκμετάλλευσης και την καπιταλιστική κυριαρχία. Δεν υπάρχει ανάγκη να είσαι τόσο ριζοσπάστης. Υπάρχουν, προφανώς, άλλοι πολιτικοί τρόποι δράσης, αυτοί που έχουμε τώρα και αυτοί δεν αλλάζουν και ούτε πρέπει να αλλάξουν. Το μήνυμα που δίνεται στη νεολαία είναι αλάνθαστο. Στην ταινία αυτή, όχι μόνο διάφορα ασήμαντα γεγονότα παρέχουν μια διογκωμένη διάκριση και σπουδαιότητα, αλλά η αληθινή ιστορία της αντικαπιταλιστικής ανατροπής και η καθημερινή ζωή αλλοιώνονται διαμέσου της συγκάλυψης της αυτόνομης δράσης. Η εν λόγω ταινία μανουβράρει και ανακατασκευάζει την πραγματική ιστορία, κάτι που είναι προσβλητικό προς όλους εμάς, άντρες και γυναίκες, που αγωνιστήκαμε και επιβιώσαμε όλα αυτά τα χρόνια.
Καλώ σε μποϋκοτάζ εναντίον της ταινίας καθώς και σε σαφή καταγγελία της ότι σφετερίζεται και διαστρεβλώνει τα ιστορικά ντοκουμέντα.
* Το άρθρο αυτό γράφτηκε από ένα πρώην μέλος του MIL και πρώην σύντροφο του Salvador Puig Antich. Μεταφράστηκε στα αγγλική από τον Paul Sharkey. Συμπεριλαμβάνεται από το υπό έκδοση νέο τεύχος του Δελτίου της Kate Sharpley Library. Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 9/7/2006.
Διευθύνσεις Kate Sharpley Library: BM Hurricane, London, WC1N 3XX, England και/ή PMB 820, 2425 Channing Way, Berkeley CA 94704, USA
