Ο David (Dave) Poole, εκδότης του βιβλίου “Land and liberty: Anarchist influences in the Mexican Revolution” (Γη και Ελευθερία: Αναρχικές επιρροές στη Μεξικανική Επανάσταση) -μια συλλογή άρθρων του Ricardo Flores Magón- πέθανε πρόσφατα. Την είδηση μοιράστηκε η κόρη του στο X (πρώην Τwitter).
*Σχετικά εδώ: https://www.katesharpleylibrary.net/3xskp4
#Πρόσφατα δημοσιεύσαμε μια σύντομη κριτική από τον John M. Hart με τίτλο “David Poole’s succinct biography of Ricardo Flores Magón” (Η συνοπτική βιογραφία του David Poole για τον Ricardo Flores Magón).
*Το κείμενο αυτό βρίσκεται εδώ: https://www.katesharpleylibrary.net/4xgzz4
#Επίσης, υπάρχει μια κριτική από τον Dave για το βιβλίο “Prison Letters of Ricardo Flores Magon to Lilly Sarnoff”.
*Η κριτική αυτή υπάρχει εδώ: https://www.katesharpleylibrary.net/mw6p85
***
Land and Liberty: Anarchist Influences in the Mexican Revolution, Ricardo Flores Magón; Edited by Poole, David. Preface by Meltzer, Albert. Sanday, Orkney, England, 1977. Cienfuegos Press . Illustrations. Chronology. Notes. Bibliography . Pp. 156. Paper.
John M. Hart
Το έργο αυτό είναι μια σπάνια απόλαυση, ιδίως δεδομένου ότι πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για ένα βιβλίο επεξεργασμένων κειμένων. Όμως η συνοπτική βιογραφία του Ricardo Flores Magón, η συλλογή των δοκιμίων του Flores Magón και η συνοπτική ιστορία του μεξικανικού αναρχισμού του David Poole είναι προς τιμήν της ευαισθησίας του και της συνολικής του αντίληψης για τον αναρχισμό και τη θέση του στη μεξικανική ιστορία.
Προοριζόμενο για τον καλά διαβασμένο φοιτητή ή τον οπαδό των ελευθεριακών κινημάτων και όχι για τους μελετητές, το έργο αυτό είναι πιο ζωντανό και γρήγορο από τα αντίστοιχα ακαδημαϊκά έργα του, και ωστόσο δείχνει την υπομονή ενός προσεκτικού και εξαιρετικά ικανότατου δημιουργού. Περιέχει την καλύτερη συλλογή των γραπτών του Flores Magón που έχει ακόμη δει το φως της δημοσιότητας στα αγγλικά. Παρουσιάζει επίσης σημαντικά στοιχεία για την υποστήριξη του επιχειρήματος ότι η επιρροή του Magón στην εργατική τάξη και τη μεξικανική αριστερά μεταξύ 1910 και 1920 ήταν πολύ ισχυρότερη από ό,τι είχαμε αναγνωρίσει προηγουμένως.
Ο συνδυασμός ιστορικής επισκόπησης και συγκλονιστικών δοκιμίων καθιστά αυτό το βιβλίο ένα αξιόλογο απόκτημα για τους μελετητές που ενδιαφέρονται για τα λατινοαμερικάνικα κοινωνικά κινήματα, τους σπουδαστές της Μεξικανικής Επανάστασης, καθώς και για τους ελευθεριακούς
*Αυτό το μικρό κείμενο βρισκεται εδώ: https://www.katesharpleylibrary.net/4xgzz4
***
Prison Letters of Ricardo Flores Magon to Lilly Sarnoff [Review]
Dave Poole
Prison Letters of Ricardo Flores Magon to Lilly Sarnoff, compiled and introduced by Paul Avrich, reprinted from the International Review of Social History, Vol. XXII (1977) Part 3 pp. 379-422, no price given.
Αν και γράφτηκε για πρώτη φορά στα αγγλικά, αυτή είναι η πρώτη φορά που οποιαδήποτε σημαντική επιλογή των επιστολών του Ricardo Flores Magon από τη φυλακή εμφανίζεται στην πρωτότυπη γλώσσα τους, εκτός από τη δημοσίευση μερικών μεμονωμένων επιστολών και μια κακή αναπαραγωγή σε έκδοση facsimile που συμπληρώνει μια ισπανική μετάφραση από την αναρχική εφημερίδα “Tierra y Libertad” της Πόλης του Μεξικού - και όλες οι ευχαριστίες πρέπει να δοθούν στον σύντροφό μας Rudolf de Jong του Διεθνούς Ινστιτούτου Κοινωνικής Ιστορίας στο Άμστερνταμ, όπου φυλάσσονται τώρα οι επιστολές, με πρωτοβουλία του οποίου αναπαράχθηκαν στο περιοδικό του Ινστιτούτου.
Παρά ταύτα, όμως, μια πλήρης συλλογή των επιστολών του Ricardo από τη φυλακή έχει εμφανιστεί σε διάφορες ισπανικές μεταφράσεις, συμπεριλαμβανομένου του τόμου VIII των επιλεγμένων έργων του “Vida y Obra” 1925 υπό τον τίτλο Epistolario Revolucionario e Intimo. Το βιβλίο αυτό επανεκδόθηκε πρόσφατα από την Ediciones Antorcha της Πόλης του Μεξικού. (Αυτό όμως για κάποιο λόγο δεν αναφέρεται στην εισαγωγή αυτής της έκδοσης). Η συντριπτική πλειονότητα των επιστολών μεταφράστηκε από τα αγγλικά, αλλά δυστυχώς τα πρωτότυπα δεν μπορούν να εντοπιστούν. Χάρη όμως στην προνοητικότητα της Lilly Sarnoff, νυν Lilly Raymond, διασώθηκαν οι επιστολές του Ricardo προς αυτήν, οι οποίες αποτελούν την παρούσα μικρή συλλογή.
Η ίδια η Lilly Sarnoff, η οποία σήμερα, μαζί με τον Nicolas T. Bernal, είναι, απ' όσο γνωρίζουμε, ο μόνος εν ζωή άνθρωπος που γνώριζε τον Ricardo Flores Magon, άρχισε να αλληλογραφεί μαζί του ενώ εργαζόταν στην επιτροπή υπεράσπισης για την απελευθέρωσή του, με το ψευδώνυμο Ellen White, και η αλληλογραφία τους καλύπτει τα έτη 1920-1922, όταν ο Ricardo βρισκόταν στη φυλακή Leavenworth του Κάνσας εκτίοντας μια σκληρή ποινή 20 ετών για την υποτιθέμενη παραβίαση των νόμων περί κατασκοπείας που εισήγαγαν οι ΗΠΑ με την είσοδό τους στον Παγκόσμιο Πόλεμο το 1916.
Αυτές οι επιστολές του Ricardo Flores Magon έχουν μεγάλο ενδιαφέρον και σημασία σε διάφορα επίπεδα. Πρώτον, μας δίνουν μια θαυμάσια ιδέα για τον άνθρωπο Ricardo, τη μεγάλη του ζεστασιά και την αθάνατη ελπίδα του για το μέλλον που τον συνόδευε μέχρι τέλους, παρά τις συνεχείς διώξεις, τη φυλάκιση, τα βασανιστήρια και την τελική δολοφονία του από τις αμερικανικές αρχές, και κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων της σχεδόν συνεχούς κακής υγείας του και της σταδιακής τύφλωσης (στην οποία αναφέρεται συνεχώς στις επιστολές του), η οποία επιδεινώθηκε από την έλλειψη επαρκούς ιατρικής φροντίδας. "...Η ανθρώπινη καρδιά χρειάζεται ελπίδα" έγραφε, "και γι' αυτό, μόλις αποτύχει η μία ελπίδα, αναδύεται η επόμενη. Είχα τόσες πολλές ελπίδες... Πολλές από αυτές έχουν πλέον πεθάνει και η καρδιά μου είναι βαριά από το βάρος των πτωμάτων τους, αλλά πάντα νέες τις αντικαθιστούν, οι δίκαιες και οι ρόδινες ελπίδες είναι πάντα δίκαιες - οι ελπίδες είναι πάντα ρόδινες- και συνεχίζω να ελπίζω, να ελπίζω, να ελπίζω”.
Και απαντώντας στην ανυπομονησία της Lilly Sarnoff για τη βραδύτητα των γεγονότων:
"... Γιατί πού είναι η αξιοπρέπεια για την οποία καυχιόμαστε τόσο πολύ; Ένας άνθρωπος ή μια ομάδα ανθρώπων μπορεί να κρατήσει υπό την εξουσία του εκατομμύρια και εκατομμύρια λεγόμενα ανθρώπινα όντα- μπορεί να τα υποβάλει σε όλες τις φανταστικές και αδιανόητες ταπεινώσεις- μπορεί να τους υπαγορεύει τι να κάνουν και τι όχι- μπορεί να αναμειγνύεται στις ιδιωτικές και πιο προσωπικές υποθέσεις των ατόμων- μπορεί ακόμη και να τους υπαγορεύει τι να λένε και τι να σκέφτονται... και ο καθένας υποτάσσεται, ο καθένας παραδίδει με χαρά την αξιοπρέπειά του, την τιμή του, την υπερηφάνειά του, την ελευθερία του, αν του επιτραπεί μόνο να πάρει το μερίδιο που του αναλογεί από τις κρούστες... δεν είναι αυτό απλά ζωώδες; Αλλά ο τύραννος πρέπει να είναι προσεκτικός ώστε να μην προκαλέσει τη μείωση της ποσότητας των κρουστών. Οι κρούστες και οι κινηματογραφικές παραστάσεις κρατούν σήμερα τις μάζες σε υποταγή, τόσο αποτελεσματικά όσο το ψωμί και το τσίρκο κατευνάζουν τις σποραδικές οργές της ρωμαϊκής πλέμπας. Πρέπει λοιπόν να κάνουμε υπομονή, αγαπητή Έλεν, και να περιμένουμε να αλλάξει το σκηνικό. Δεν χρειάζεται να περιμένουμε πολύ, καθώς οι κρούστες λιγοστεύουν και λιγοστεύουν και λιγοστεύουν και σε αντίστροφη αναλογία ο αριθμός εκείνων που ταλαιπωρούνται από τη δίψα μας και βασανίζονται από την πείνα και τους πόθους μας, αυξάνεται, αυξάνεται, και μπροστά σε αυτό το γεγονός, από το βάθος της ύπαρξής μου βγαίνει ένας αναστεναγμός ή μια ανακούφιση: υπάρχει ελπίδα!”...
Η στάση του απέναντι στη φυλάκισή του ήταν κάπως στωική, αλλά αυτό δεν έκρυβε κάποια πικρία. "Δεν βλέπω κανέναν λόγο για τον οποίο εμείς οι αιχμάλωτοι του ταξικού πολέμου θα πρέπει να παραμείνουμε δέσμιοι περαιτέρω. Το να μας κρατούν φυλακισμένους, πιστεύω, είναι μια περιττή άκαρπη σκληρότητα. Μας κρατούν μακριά από τους υπόλοιπους θνητούς με την ελπίδα ότι η δυσαρέσκειά μας δεν θα μολύνει τους άλλους. Αλλά είμαστε πραγματικά πηγή δυσαρέσκειας; Από την πλευρά μου μπορώ να πω ότι δεν είμαι. Δεν έχω αυξήσει την τιμή του ψωμιού - δεν έχω στερήσει από κανένα παιδί το γάλα του. Δεν έχω πετάξει καμιά οικογένεια στο βούρκο λόγω έλλειψης πληρωμής του ενοικίου, επειδή δεν έχω κατοικία για τον εαυτό μου - δεν έχω στερήσει από κανέναν το δικαίωμα να σκέφτεται με το δικό του μυαλό και να ενεργεί ανάλογα - δεν έχω αναγκάσει κανέναν να ιδρώσει και να δουλέψει, ακόμη και να δώσει τη ζωή του για μένα - κανείς δεν μπορεί να με υποδείξει ως τον αίτιο των κουρελιών του, των δακρύων του και της απελπισίας του. Πώς, λοιπόν, θα μπορούσα να προκαλέσω δυσαρέσκεια; Και αν δεν είμαι πηγή δυσαρέσκειας, γιατί δεν μου ανοίγουν τα φτερά και δεν με αφήνουν να πετάξω σε εκείνο το σημείο της γης όπου οι τρυφερές καρδιές νοσταλγούν την απουσία μου;”
"Όλα αυτά με κάνουν να υποψιάζομαι ότι δεν με κρατούν αιχμάλωτο επειδή είμαι πηγή δυσαρέσκειας, αλλά επειδή θέλω να την καταπνίξω, πασχίζω να εξαφανίσω από τη γη μας όλη τη θλίψη, την υποβάθμιση και τη δυστυχία που πηγάζει από κάθε κατάσταση όπου υπάρχει ένας που διατάζει και ένας άλλος που υπακούει. Αυτό είναι το σφάλμα μου νομίζω, αυτό είναι το έγκλημά μου, και αν είναι έτσι, το ευλογώ, και το αγαπώ και είμαι έτοιμος να το διαπράξω ξανά με όλη μου την καρδιά, με όλο μου το μυαλό, με όλο μου το σώμα...".
Και ξανά:
"...Έτσι για χάρη της αγριότητάς τους πρέπει να παραμείνω φυλακισμένος. Δεν διαμαρτύρομαι - είναι φυσικό για την ύαινα να πιστεύει ότι είναι προνόμιό της να τρώει σάπια σάρκα - όσοι πασχίζουν να γίνουν λύκοι έχουν το δικαίωμα, αλλά για χάρη της αξιοπρέπειας, μην καλύπτετε μια τέτοια φρικτή παλινδρόμηση της βαρβαρότητας - αν ποτέ βγήκαμε από αυτήν - που πολύ αμφιβάλλω - με τον μανδύα της Δικαιοσύνης...".
Το δεύτερο επίπεδο στο οποίο αυτές οι επιστολές είναι σημαντικές είναι η συμβολή του Ricardo Flores Magon στην αναρχική στάση απέναντι στη Ρωσική Επανάσταση, τον μαρξισμό και τον συνδικαλισμό. Από την αρχή της Ρωσικής Επανάστασης, την οποία ο Ricardo είχε υποδεχτεί με μεγάλο ενθουσιασμό, μέχρι το 1921 την έβλεπε να εκφυλίζεται από μια πραγματική κοινωνική επανάσταση σε μια απλή πολιτική επανάσταση, ακολουθώντας τον ίδιο δρόμο που ακολούθησε η μεξικανική επανάσταση 11 χρόνια πριν: "...μια δικτατορία είναι τυραννία και δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε τυραννία, και είμαι ενάντια στην τυραννία είτε ασκείται από τους εργάτες είτε από την αστική τάξη. Αυτό το ρωσικό ζήτημα με απασχολεί πολύ, φοβάμαι ότι οι ρωσικές μάζες, αφού περίμεναν μάταια την ελευθερία και την ευημερία που τους υποσχέθηκε η δικτατορία του Λένιν και του Τρότσκι, θα πρέπει να επιστρέψουν και πάλι στον καπιταλισμό. Η πραγματική πείνα των ρωσικών μαζών μετά από δύο χρόνια διαχείρισης της βιομηχανίας από το κράτος, μπορεί να οδηγήσει αυτές τις μάζες στο συμπέρασμα ότι το παλιό σύστημα παραγωγής είναι καλό, και έτσι, αντί να θέσουν τις βιομηχανίες υπό την άμεση διαχείριση των εργατών, μπορεί να τις παραδώσουν πίσω στους καπιταλιστές ιδιοκτήτες” (σ.τ.μ.: private owners στο αγγλικό κείμενο).
"...Όσοι δεν μπορούσαν να πιστέψουν τον ισχυρισμό μας, σκέφτονται τώρα πώς είναι δυνατόν η τυραννία να μην μπορεί να εξελιχθεί σε Ελευθερία... η τυραννία γεννάει τυραννία. Η λεγόμενη αναγκαία μετάβαση ανάμεσα στην τυραννία και την Ελευθερία έχει αποδειχθεί στην πραγματικότητα ότι είναι μια μετάβαση ανάμεσα σε μια επαναστατική έκτρωση και την κανονικότητα που είναι ο τσαρισμός, αν και με ένα νέο ένδυμα για να ικανοποιήσει τη ρηχότητα των μαζών...".
Η στάση του απέναντι στον μαρξισμό, αν και εχθρική, δεν έφτασε ποτέ στο σημείο να τους κηρύξει τον πόλεμο, και γι' αυτό το λόγο επέκρινε ένα φυλλάδιο που είχε γράψει ο Marcus Graham με τίτλο “Anarchism and the World Revolution” (Ο Αναρχισμός και η Παγκόσμια Επανάσταση).
"... αλλά δεν συμφωνώ να κηρύξω πόλεμο εναντίον των μαρξιστών που σε όλες τις χώρες προσπαθούν να ανατρέψουν τον καπιταλισμό. Αυτό θα σήμαινε ότι θα εξασφαλίζαμε τη νίκη του κοινού εχθρού. Είμαι υπέρ του να παρουσιάσουμε ένα συμπαγές μέτωπο εναντίον του, και στη συνέχεια, όταν το τέρας θα έχει πεθάνει, να πολεμήσουμε ενάντια σε κάθε επιβολή που οι μαρξιστές θα προσποιούνταν ότι συνεχίζουν...".
Αυτή η στάση υιοθετήθηκε από πολλούς Ρώσους εργάτες και αναρχικούς, όπως σημειώνει ο Βολίν, με καταστροφικά αποτελέσματα. Καθώς η παρουσία των μαρξιστών στη Μεξικανική Επανάσταση ήταν ανύπαρκτη, ο Ricardo δεν είδε ποτέ από πρώτο χέρι το επιδέξιο έργο τους. Ωστόσο, για τους αναρχικούς τώρα, υπό το φως των γεγονότων στην Ισπανία και την Κούβα, δεν μπορεί να υπάρξει συνεργασία με τους μαρξιστές.
Όσον αφορά τον συνδικαλισμό, η στάση του διέφερε ελάχιστα από εκείνη του Μαλατέστα:
"... Θέλετε τη γνώμη μου για το ποια στάση πρέπει να κρατήσουμε εμείς οι ελευθεριακοί απέναντι στο συνδικαλιστικό κίνημα. Ένα πράγμα πιστεύω ακράδαντα ότι δεν πρέπει να κάνουμε - να είμαστε εναντίον του. Από όλες τις μορφές εργατικής οργάνωσης, ο συνδικαλισμός στέκεται στο πιο προχωρημένο έδαφος και είναι καθήκον μας να τον βοηθήσουμε, και αν δεν μπορούμε να φέρουμε το κίνημα στο σύνολό του στο υψηλό επίπεδο των προσδοκιών και των ιδεών μας, πρέπει τουλάχιστον να προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε την υποχώρησή του σε πιο συντηρητικούς στόχους και τακτικές. Δεν πιστεύω, ωστόσο, ότι ο συνδικαλισμός θα καταφέρει ποτέ από μόνος του να σπάσει τις αλυσίδες του καπιταλιστικού συστήματος - αυτό θα είναι έργο μιας χαοτικής συσσώρευσης τάσεων: αυτό θα είναι το τυφλό έργο των μαζών που θα κινηθούν στη δράση από την απελπισία και τον πόνο, αλλά τότε ο συνδικαλισμός μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα του νέου συστήματος παραγωγής και διανομής, και σε αυτό το ρόλο θα έχει μεγάλη σημασία, γιατί η δράση του όχι μόνο θα αποτρέψει την παράταση των χαοτικών συνθηκών που ευνοούν το περιβάλλον ενός νέου δεσποτισμού, αλλά θα κρατήσει τις μάζες μακριά από την ανέχεια και τη στέρηση, καθιστώντας έτσι δύσκολη, αν όχι αδύνατη, την αναστροφή τους στη νεκρή κατάσταση των πραγμάτων...".
Αυτό, όπως βλέπουμε, καταρρίπτει την ιδέα που έχουν αρκετοί, μαζί και ορισμένοι αναρχικοί, οι οποίοι έχουν υποστηρίξει ότι ο Ricardo ήταν αναρχοσυνδικαλιστής.
Οι επιστολές του Ricardo Flores Magon από τη φυλακή παρουσιάζονται εξαιρετικά από τον Paul Avrich, ο οποίος έχει επίσης παράσχει μερικές ενδιαφέρουσες υποσημειώσεις σχετικά με τις προσωπικότητες και τα γεγονότα που αναφέρονται στις επιστολές.
Η εμφάνιση αυτού του μικρού βιβλίου δεν θα μπορούσε να έρθει σε πιο κατάλληλη στιγμή, τώρα που το ενδιαφέρον για τον Ricardo Flores Magon, τον αδάμαστο αγωνιστή για τη Γη και την Ελευθερία, και χωρίς αμφιβολία τον σημαντικότερο Μεξικανό αναρχικό του 20ού αιώνα, αυξάνεται. Δυστυχώς όμως, στην παρούσα μορφή του τουλάχιστον, δεν θα φτάσει στον κόσμο που θα έπρεπε. Ας ελπίσουμε ότι στο όχι πολύ μακρινό μέλλον θα είναι διαθέσιμη μια πλήρης αγγλική έκδοση των επιστολών του από τη φυλακή.
D.P.
*Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο “Cienfuegos Press Anarchist Review #4 (1978) σελ. 164-165. Το έντυπο αυτό υπάρχει και εδώ: Hispanic American Historical Review (1979) 59 (2): 361 στο https://doi.org/10.1215/00182168-59.2.361 Εμείς το πήραμε από εδώ: https://www.katesharpleylibrary.net/mw6p85 Μετάφραση: Ούτε Θεός Ούτε Αφέντης.
