Σημείωση των συντακτών της “Dyelo Truda”: Το άρθρο που δημοσιεύεται παρακάτω προέρχεται από μια μακροσκελή επιστολή ενός Ρώσου αναρχικού, ενός από τους ιδρυτές και τους πιο ενεργούς συμμετέχοντες στην αναρχική συνομοσπονδία "Nabat" στην Ουκρανία: δεν θα τον κατονομάσουμε, γιατί από το 1920 είναι έγκλειστος χωρίς διακοπή σε μπολσεβίκικες φυλακές: στο Butyrki, στα νησιά Solovietzky ... και είναι ακόμη και τώρα εκτοπισμένος στη Σιβηρία.
Η οργανωτική και πολιτική δομή της "Nabat" έχει μέχρι τώρα περιγραφεί μόνο στα άρθρα του Voline και, σύμφωνα με την εκδοχή του, φαίνεται μια μάλλον χαλαρή οργάνωση που βασίζεται σε φιλικές και αρμονικές σχέσεις, αγνοεί την οργανωτική πειθαρχία και την ευθύνη και δεν αναγνωρίζει κανένα ηγετικό κλιμάκιο, από την άποψη των ιδεών, στους αναρχικούς κύκλους. Τώρα έχουμε τη μαρτυρία ενός συντρόφου που ρίχνει ένα διαφορετικό φως στην οργανωτική και πολιτική πτυχή της Nabat'. Η τελευταία όχι μόνο επέβαλε αυστηρές οργανωτικές αρχές και συλλογική ευθύνη, αλλά στην πραγματικότητα αγωνίστηκε να τις επιβάλει και έτεινε να γίνει το πρωτότυπο της δομημένης οργάνωσης για την οποία αγωνίζεται τώρα η ομάδα “Dyelo Truda” των Ρώσων Αναρχικών. Και έχουμε τη σχετική μαρτυρία ενός από τους ιδρυτές και ενεργούς συμμετέχοντες της “Nabat".
Προφανώς, υπήρχαν θεωρητικές αντιφάσεις, λόγω της φιλοδοξίας ορισμένων μελών της να ασπαστεί η Συνομοσπονδία την περίφημη ιδεολογία της αναρχικής σύνθεσης. Αλλά αυτό δεν υπονόμευε σε καμία περίπτωση τη δύναμη της δομής της "Nabat".
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι ο συγγραφέας αυτού του κειμένου δεν έχει ασχοληθεί επαρκώς με τη συγκεντρωτική παρέκκλιση των Γάλλων αναρχικών, θεωρώντας την παρέκκλιση αυτή ως μια αρκετά φυσική και χρήσιμη αντίδραση ενάντια στο χρόνιο χάος και τη διάλυση που επικρατούσαν στους αναρχικούς κύκλους, και ως εκ τούτου θα ταυτιζόταν με την παρέκκλιση αυτή. Όσον αφορά εμάς, ωστόσο, τη βλέπουμε ως μια περαστική μόδα που θα δώσει τη θέση της σε έναν ελευθεριακό φεντεραλισμό αυστηρά συμβατό με την ιδεολογική και οργανωτική υπευθυνότητα.
- Οι συντάκτες της “Dyelo Truda”
Επιτρέψτε μου να επανέλθω στο πρόβλημα της "Ναμπάτ", σχετικά με το οποίο η ανταλλαγή απόψεών μας έχει διακοπεί προσωρινά στην αλληλογραφία μας, διότι δεν έχω ακόμη απαντήσει σχετικά με το θέμα αυτό σε μία από τις τελευταίες επιστολές σας, λόγω του γεγονότος ότι, εξαιτίας περιστάσεων που δεν οφείλονται σε εμάς, η τελευταία καταστράφηκε και έχασα το νήμα των συζητήσεών μας.
Τούτου λεχθέντος, θέλω να σας απαντήσω με δυο λόγια σχετικά με το ιστορικό του θέματος αυτού, διότι προφανώς δεν έχετε ακόμη αντιληφθεί την πραγματική φύση της "Nabat", τις συνθήκες υπό τις οποίες ιδρύθηκε και τον τρόπο με τον οποίο έλυσε τα προβλήματα που αντιμετώπισε. Αυτό που εσείς ονομάζετε, αν δεν με απατά η μνήμη μου, ρεαλιστικό ιδεαλισμό της "Ναμπάτ" αντιπροσώπευε τη γνήσια, ζωντανή πτυχή της, την αληθινή της ουσία. Αρχικά, η "Nabat" δεν είχε ένα συγκεκριμένο πρότυπο πρόγραμμα που θα μπορούσε να επιλύσει όλα τα θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα του κινήματος. Δεν είχε ακόμη καταφέρει να συντάξει ένα τέτοιο πρόγραμμα. Είχε μόλις αρχίσει να το κάνει, λειτουργώντας με βάση ορισμένες μεθοδολογικές αρχές. Είχε μάλιστα σημειώσει μια μικρή πρόοδο σε αυτό, ιδίως όσον αφορά τη δομή και την οργάνωση. Ήταν στην πραγματικότητα μια οργανωτική Ένωση που είχε τις ρίζες της σε μερικές γενικές αρχές, με στόχο να πραγματοποιήσει οργανωτική εργασία σε συνεννόηση με τους καλύτερους και πιο υγιείς εκπροσώπους των διαφόρων αναρχικών τάσεων, με όσους αντιλαμβάνονται την ανάγκη για κάτι τέτοιο. Οι Ναμπατοβιανοί δεν είχαν ακόμη καθορισμένο πρόγραμμα, αλλά είχαν μια κοινή προοπτική με βάση την οποία θα επιλύονταν μια σειρά από σημεία αυτού του προγράμματος: μια προοπτική που σφυρηλατήθηκε στη διαδικασία του αγώνα, με βάση τη βιωμένη εμπειρία της επανάστασης, που απαιτούσε άμεσες απαντήσεις και λύσεις.
Τα ζητήματα τακτικής αντιπροσώπευαν ένα μεγάλο μέρος των ανησυχιών μας: τα σοβιέτ, τα εργατικά συνδικάτα, ο στρατός, το κίνημα των εξεγερμένων, η αγροτιά και ούτω καθεξής, ήταν όλα στην ημερήσια διάταξη. Στο ίδιο επίπεδο, τέθηκαν τα μεγάλα θεωρητικά ζητήματα του προγράμματος του κινήματος. Κάποια επιλύθηκαν, άλλα βρίσκονταν στη διαδικασία επίλυσης. Ένα ζήτημα τόσο σημαντικό όσο το ζήτημα της μεταβατικής περιόδου συζητιόταν διαρκώς μεταξύ μας και μόνο στη διάσκεψη της "Ναμπάτ" τον Σεπτέμβριο του 1919 επιλύθηκε μέσω της διατύπωσης της πρώτης φάσης της κομμουνιστικής ανασυγκρότησης της κοινωνίας, την οποία προσπαθήσαμε με μεγάλη δυσκολία να προικίσουμε με ένα όλο και πιο συγκεκριμένο περιεχόμενο.
Όσον αφορά τις οργανωτικές δομές, αναπτύχθηκε και εφαρμόστηκε μια συγκεκριμένη γραμμή σε δύο επίπεδα: πρώτα απ' όλα, μέσω μιας πολιτικής γραμμής που υψωνόταν πάνω από τις διάφορες σχολές του αναρχισμού: και στη συνέχεια μέσω της οργανωτικής πρακτικής, μέσω της συσπείρωσης των πιο αποφασισμένων, πιο δυναμικών αγωνιστών με στόχο την έναρξη ενός υγιούς, καλά δομημένου κινήματος με την προοπτική ενός τυποποιημένου προγράμματος.
Αυτή η οργανωτική δομή στηριζόταν στην αρχή του "ομοσπονδιακού συγκεντρωτισμού": ήταν, τρόπον τινά, ένα κόμμα, χτισμένο πάνω σε αυτή την αρχή, με ένα ενιαίο οργανωτικό πλαίσιο, δομημένο κατά μήκος ομοσπονδιακών γραμμών. Οι συνιστώσες οργανώσεις και ομάδες ήταν καλά πειθαρχημένες και μπορούσαν να απαντούν η μία στην άλλη για την εφαρμογή των πολιτικών επιλογών. Ειδικότερα, θεωρούσαν δεσμευτικά τα ψηφίσματα και τις αποφάσεις που λαμβάνονταν στις γενικές συνελεύσεις, ακόμη και με απλή πλειοψηφία.
Εν ολίγοις, επρόκειτο για ένα καλά δομημένο και πειθαρχημένο κίνημα με ένα ηγετικό κλιμάκιο που διοριζόταν και ελεγχόταν από τη βάση. Και ας μην υπάρχουν αυταπάτες σχετικά με τον ρόλο αυτού του κλιμακίου: δεν ήταν απλώς "τεχνικά εκτελεστικό", όπως συνήθως θεωρείται. Ήταν επίσης ο "ιδεολογικός πιλοτικός πυρήνας" του κινήματος, που φρόντιζε για τις εκδοτικές επιχειρήσεις και την προπαγανδιστική δραστηριότητα, αξιοποιούσε τα κεντρικά κονδύλια και πάνω απ' όλα έλεγχε και χρησιμοποιούσε τις πηγές και τους αγωνιστές του κινήματος, οι οποίοι, δυστυχώς, δεν ήταν πάρα πολλοί. Με αυτόν τον τρόπο, η "Nabat" ήταν ένα καλά δομημένο κόμμα με μια ενιαία, συνεκτική πλατφόρμα. Λέω "πλατφόρμα" επειδή δεν είχαμε, ακόμα, κάποιο οριστικοποιημένο πρότυπο πρόγραμμα: συντάσσαμε ένα καθώς εξελισσόταν η επαναστατική εμπειρία που ζούσαμε. Αλλά η ελάχιστη βάση συμφωνίας που μας εξυπηρετούσε στις κοινές μας προσπάθειες ήταν η ίδια και δεσμευτική για όλα τα μέλη της Συνομοσπονδίας. Στο βαθμό που η Γραμματεία ήταν εξουσιοδοτημένη να λάβει μέτρα για να αποκλείσει από το κίνημα κάθε οργάνωση που παρέκκλινε σοβαρά από τη γενική γραμμή του κινήματος, μέχρις ότου το επόμενο συνέδριο της Συνομοσπονδίας να λάβει μια τελική απόφαση. Χωρίς να φοβάμαι ότι θα υπερβάλω, πιστεύω ότι όλα όσα γίνονται μεταξύ σας στη Γαλλία, και γενικά, όλα όσα υγιή πρόκειται να επιτευχθούν στο αναρχικό κίνημα στον τομέα της οργάνωσης, δεν μπορούν να ξεπεράσουν την εμπειρία της "Nabat". Ίσως μερικές επιχειρησιακές λεπτομέρειες θα μπορούσαν να βελτιωθούν: αυτό είναι όλο. Είναι αυτονόητο ότι επί του παρόντος μπορεί να έχουμε διαφορετικές απόψεις για τα προβλήματα του μελλοντικού κόμματος, το ρόλο και τη θέση του στην προετοιμασία και την καθοδήγηση των κοινωνικών αγώνων των εργαζομένων, καθώς και τους δεσμούς του με τα οργανωμένα ή αυθόρμητα κινήματα των εργαζομένων. Αυτό είναι αρκετά προφανές, αλλά αυτό δεν οφείλεται στο γεγονός ότι η "Ναμπάτ" έκανε λάθος ή έλυσε διαφορετικά αυτά τα ζητήματα, γιατί εκείνη την εποχή υπήρχε μόνο ιστορικά, δηλαδή είχε παρασυρθεί από τη δίνη της επανάστασης και δεν είχε φτάσει ακόμα στην ωριμότητά του, στερούμενο την εμπειρία και το χρόνο για να επιλύσει αυτά τα ζητήματα τόσο τέλεια όσο στη σημερινή στιγμή.
. . . Με βάση αυτές τις αρχές λειτούργησε και αναπτύχθηκε το κίνημά μας, με κίνδυνο να θεωρηθεί "αιρετικό" και να συκοφαντηθεί από τους "ορθόδοξους" φλύαρους κάθε είδους που αρνούνται να εμπλακούν στη ζωή. Οι ορθόδοξοι φώναζαν προδοσία και έκαναν σαματά για ένα συγκεντρωτικό κόμμα κ.λπ. Αλλά τότε, όπως και τώρα, η φωνή τους ήταν μια φωνή από το παρελθόν και από τη σύγχυση, πάνω από την οποία πρέπει να σηκώσουμε έναν τεράστιο σταυρό, ώστε να μπορέσουμε να αποκτήσουμε μια σταθερή βάση στο εδώ και τώρα και να αγωνιστούμε για το μέλλον που έρχεται.
Ένας Ναμπατοβιανός
*Δημοσιεύτηκε στην “Dyelo Truda” αριθ. 32, (Ιανουάριος 1928), σελ. 12-16.
