Γιάννης Ζαφειριάδης
"...Πώς εξηγούμε το γεγονός ότι στην επανάσταση του Ιουλίου (1936) είδαμε μια επανάληψη των λαθών που στα οποία έχουμε ασκήσει κριτική εκατοντάδες φορές; Πώς και δεν καταφέραμε να αντέξουμε προς μια κοινωνική επανάσταση τον Ιούλη; Πώς έγινε και οι οργανώσεις των εργατών απέτυχαν να πάρουν τον πλήρη έλεγχο της χώρας;
Η συντριπτική πλειοψηφία ήταν στο πλευρό της CNT. Στο εσωτερικό της Καταλωνίας, η CNT ήταν η μεγαλύτερη οργάνωση. Και τι συνέβη λοιπόν και η CNT δεν πραγματοποίησε την Επανάστασή της, την επανάσταση του λαού, την επανάσταση της πλειοψηφίας του πληθυσμού;
Ο,τι συνέβη ήταν ακριβώς αυτό που ήταν προκαθορισμένο να συμβεί. Η CNT ήταν κενή οποιασδήποτε επαναστατικής θεωρίας. Δεν είχαμε ένα στιβαρό προγράμματα. Δεν είχαμε ιδέα για το που πηγαίναμε. Είχαμε άφθονο λυρισμό, αλλά για να είμαστε ειλικρινείς, σε τελική ανάλυση, δεν ξέραμε τι να κάνουμε με τις μάζες των εργατών ή πώς να δώσουμε υπόσταση στην λαϊκή διαχυτικότητα που εξεράγη στο εσωτερικό των οργανώσεών μας. Μη γνωρίζοντας τι να κάνουμε, παραδώσαμε την Επανάσταση επάνω σε έναν δίσκο, στην μπουρζουαζία και τους μαρξιστές που υποστηρίζουν την φάρσα του παρελθόντος. Ακόμη χειρότερα, επιτρέψαμε στην μπουρζουαζία να πάρει μια ζωτική ανάσα και να κερδίσει χώρο. Να επιστρέψει, να αναδιοργανωθεί, να συμπεριφερθεί όπως ένας κατακτητής…"
Το παραπάνω απόσπασμα αποτελεί κομμάτι της αυτοκριτικής και της ανάλυσης των λαθών στα οποία υπέπεσαν οι αναρχικοί και οι οργανώσεις της εργατικής τάξης τον Ιούλιο του 1936 στην Βαρκελώνη, αφού είχαν καταφέρει να υπερασπιστούν την πόλη απέναντι στο φασιστικό πραξικόπημα του Φράνκο. Είναι παρμένο από την μπροσούρα "Προς μια νέα επανάσταση" (Βαρκελώνη, 1938) της αναρχικής ομάδας "Φίλοι του Ντουρρούτι ", που ιδρύθηκε εν μέσω του Ισπανικού Εμφυλίου, στις αρχές του 1937, από συντρόφους του στενού κύκλου του αναρχικού επαναστάτη Μπουεναβεντούρα Ντουρρούτι, ο οποίος είχε σκοτωθεί την περίοδο της μάχης για την Μαδρίτη, λίγους μήνες πριν, υπό αδιευκρίνιστες ακόμη και σήμερα συνθήκες.
Οι "Φίλοι του Ντουρρούτι" διατήρησαν την επαναστατική τους φλόγα και τις θέσεις τους σχετικά με την προτεραιότητα της κοινωνικής επανάστασης αντί της "αντιφασιστικής ενότητας" - που φυσικά θα συνέβαινε υπό την καθοδήγηση των αστών και των σταλινικών- ενάντια στις εκκλήσεις της ηγεσίας της CNT για συνθηκολόγηση με το αστικό κράτος και τους "κομμουνιστές" συνεργάτες του.
Η στάση τους αυτή τους οδήγησε να έχουν πολύ ενεργό ρόλο στον "εσωτερικό εμφύλιο" των "Δημοκρατικών" δυνάμεων τον Μάη του 1937 στην Βαρκελώνη και γενικότερα την Καταλωνία. Κατά την περίοδο πριν το ξέσπασμα των συγκρούσεων, αναρχικοί εργάτες και μη-σταλινικοί μαρξιστές (POUM - ετερόδοξοι και διαφωνούντες Τροτσκιστές) εναντιώθηκαν στις μαζικές φυλακίσεις, εκτελέσεις και προβοκάτσιες των σταλινικών του Κομμουνιστικού Κόμματος και των συνεργατών τους του Ενωμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος Καταλωνίας, κυρίως ενάντια στους Τροτσκιστές, τους οποίους βάφτιζαν πράκτορες των Ναζί(!) -κατά τις οδηγίες πάντα της ΕΣΣΔ- και τους πιο "απείθαρχους" αναρχικούς που εναντιώνονταν στην στρατιωτικοποίηση των μονάδων "για να γίνουν πιο αποτελεσματικές”.
Στην πραγματικότητα, το ζήτημα αφορούσε ξεκάθαρα στον έλεγχο της ίδιας της Βαρκελώνης/Καταλωνίας από το Αστικό Κράτος και τους Κομμουνιστές, αντί των εργαζομένων και των δικών τους δυνάμεων και δομών (στην συντριπτική τους πλειοψηφία μέλη της CNT) που είχαν δημιουργηθεί από το 1936 και την αρχή της μάχης για την υπεράσπιση της πόλης από τους φασίστες.
Οι μάχες ανάμεσα σε αναρχικούς/τροτσκιστές και σταλινικούς/αστούς δημοκράτες στην Βαρκελώνη και σε γειτονικές πόλεις της Καταλωνίας (π.χ. Ταραγόνα) κράτησαν περίπου πέντε ημέρες(3-8/5/1937), με επίσημη αφετηρία την επίθεση των αστικών κυβερνητικών δυνάμεων στην Telefonica, το τηλεφωνικό κέντρο της πόλης, που ήταν κατειλημμένο από την αρχή της Επανάστασης και του Εμφυλίου από τους αναρχικούς και λειτουργούσε ως κολλεκτιβοποιημένη επιχείρηση (3/5) και κατέληξαν στον συμβιβασμό και την ουσιαστική ήττα των επαναστατών έναντι των εξουσιαστών (8/5).
Αν και η πλειοψηφία του λαού της Βαρκελώνης ήταν στο πλευρό της CNT, κατά την διάρκεια των συγκρούσεων του Μαΐου του 1937 είχε γίνει εμφανής η αμηχανία της ηγεσίας της Συνομοσπονδίας μπροστά στην ανοιχτή σύγκρουση με τους Κομμουνιστές, ενώ ο Γκαρθία Ολίβερ και η Φεντερίκα Μοντσένυ, επιφανείς αναρχικοί που κατείχαν υπουργικά πόστα στην Κυβέρνηση, έκαναν δημόσιες ραδιοφωνικές εκκλήσεις στους αναρχικούς και τους εργάτες να αφήσουν τα όπλα (5/5), ενώ παρόμοιες εκκλήσεις έγιναν και επίσημα από την ηγεσία της CNT τις επόμενες ημέρες.
Το ζήτημα "κοινωνική επανάσταση παράλληλα με την διεξαγωγή του αντιφασιστικού πολέμου" ή "αντιφασιστική ενότητα για να κερδηθεί ο πόλεμος και η επανάσταση να ακολουθήσει", ήταν ένα ζήτημα που δίχασε τις επαναστατικές δυνάμεις στον Ισπανικό Εμφύλιο.
Δίχασε ακόμη και τους ίδιους τους αναρχικούς, με κομμάτι της ηγεσίας, από ένα σημείο και έπειτα, να υποστηρίζει την αντιφασιστική ενότητα με κάθε μέσο, ακόμη και στα έσχατα σημεία της σταλινικής κυριαρχίας, προβοκάτσιας και επιβολής (π.χ. κατά την διάρκεια των "Ημερών του Μάη" συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες έξω από το σπίτι τους από τους σταλινικούς οι σπουδαίοι Ιταλοί αναρχικοί μαχητές Καμίλο Μπερνέρι και Φραντσέσκο Μπαρμπιέρι, επικριτές της συνεργασίας των αναρχικών με το αστικό κράτος).
Παρότι παρουσιάστηκε ως στρατηγικό-πολιτικό δίλημμα, ήδη από τις πρώτες ημέρες της ντε φάκτο αναρρίχησης των "Κομμουνιστών" στην στρατιωτική ηγεσία των "Δημοκρατικών" δυνάμεων -μέσω φυσικά της εξασφάλισης των απαραίτητων όπλων και των χρημάτων από τον Στάλιν, που δίνονταν αποκλειστικά και μόνο σε αυτούς και την αστική κυβέρνηση και όχι στους αναρχικούς μαχητές φυσικά- έγινε κατανοητό πως η άποψη "αντιφασιστική ενότητα πρώτα, επανάσταση μετά " δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένα ψέμα, μια παραπλάνηση.
Οι ίδιοι άνθρωποι που αποκαλούσαν τους εαυτούς τους "κομμουνιστές" δεν δίστασαν, όταν βρήκαν την δύναμη, να διαλύσουν αγροτικές και εργατικές κολλεκτίβες που είχαν δημιουργηθεί κατά την διάρκεια του Εμφυλίου και να παραδώσουν τα εδάφη και τις επιχειρήσεις πίσω στους Αστούς συμμάχους τους(!), εκπληρώνοντας ουσιαστικά τους όρους αυτής της ανίερης συμφωνίας με το "προοδευτικό" κομμάτι του Κεφαλαίου. Μια συμμαχία η οποία εκπορευόταν από την ανάγκη της ίδιας της ΕΣΣΔ, "χορηγού" των Ισπανών Κομμουνιστών και Δημοκρατικών, να προβάλει ένα συνετό, δημοκρατικό, μη επαναστατικό, αλλά καθαρά αντιφασιστικό πρόσωπο στους Αστούς Ευρωπαίους εταίρους της, λίγο πριν το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
