Ευριπίδης Καλτσάς
Η ιστορική φάση που διανύουμε σήμερα ως κοινωνίες έχει πλέον φτάσει σε ένα αποφασιστικό σημείο. Η εποχή μας αναφέρεται συχνά ως η τελική φάση της καπιταλιστικής νεωτερικότητας. Ταυτόχρονα, οι συζητήσεις για τις αναγκαίες αλλαγές και την αναζήτηση ενός νέου συστήματος γίνονται όλο και πιο έντονες. Σήμερα, η Καπιταλιστική Νεωτερικότητα έχει κολλήσει ιδεολογικά και παραδειγματικά. Κατά συνέπεια, δεν έχει την ικανότητα να ξεπεράσει την κρίση της και να μεταρρυθμιστεί εκ βάθρων. Προσπαθεί να διατηρήσει την ηγεμονία της, βασισμένη σε μια αποικιοκρατική-ιμπεριαλιστική πολιτική, με τη βοήθεια ορισμένων εξαπατήσεων.
Κατά τη διαδικασία αυτή, εντοπίζονται σαφή σημάδια ότι έχει ήδη αρχίσει η φάση κατά την οποία η καπιταλιστική νεωτερικότητα θα ξεπεραστεί ιδεολογικά. Δεδομένου ότι ο αποκλεισμός της είναι ιδεολογικός στη φύση του, φαίνεται αδύνατο μακροπρόθεσμα να ξεπεραστεί η βαθιά κρίση με τη βοήθεια μεταρρυθμίσεων και προσωρινών προληπτικών μέτρων. Η κρίσιμη αιτία της κρίσης είναι η ιμπεριαλιστική και αποικιοκρατική πολιτική, η οποία χαρακτηρίζεται από μια έντονα εχθρική στάση απέναντι στη φύση, τις γυναίκες και την κοινωνία. Οι πολιτικές αυτές απορρέουν από το καπιταλιστικό παράδειγμα. Σε αυτό το πλαίσιο, η παγκοσμιοποίηση και το έθνος-κράτος αποδεικνύονται σαφώς ιδεολογικά δίδυμα. Ο αγώνας εξουσίας που διαδραματίζεται σήμερα είναι το αποτέλεσμα των αντιφάσεων μεταξύ των δυνάμεων της καπιταλιστικής νεωτερικότητας, όσον αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία του κεφαλαίου και τη διανομή των κερδών του.
Έτσι, ενώ το παράδειγμα του έθνους-κράτους είναι η μία πλευρά της σημερινής κρίσης, ο παγκόσμιος πόλεμος για την ιμπεριαλιστική ηγεμονία είναι η άλλη. Στον πυρήνα του, πρόκειται για αντιφάσεις που ενυπάρχουν στο σύστημα, οι οποίες από καιρό σε καιρό μπορεί να οδηγήσουν σε ανοιχτές συγκρούσεις και πόλεμο, αλλά πολύ συχνότερα καταλήγουν σε νέες ισορροπίες και συμβιβασμούς, λαμβάνοντας υπόψη τα κέρδη όλων των εμπλεκόμενων μερών. Το αδιέξοδο και η κρίση περικλείουν ολόκληρο το σύστημα. Από την άποψη των εμπλεκόμενων δυνάμεων, η τρέχουσα κατάσταση αδιεξόδου μπορεί μερικές φορές να οδηγήσει σε αποτελέσματα και απώλειες που δεν είχαν προβλεφθεί ή ληφθεί υπόψη στις πολιτικές τους στρατηγικές. Το συγκεντρωτικό-ηγεμονικό σύστημα -με επικεφαλής τις ΗΠΑ- βρέθηκε πιο πρόσφατα αντιμέτωπο με μια κατάσταση στο Αφγανιστάν που αντιστοιχεί ακριβώς σε αυτή την πραγματικότητα που μόλις περιγράψαμε. Εκεί, οι τελευταίες εξελίξεις μπορούν να θεωρηθούν είτε ως συμβιβασμός που λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα και των δύο πλευρών είτε ως ήττα για τις ΗΠΑ. Και τα δύο συνιστούν τελικά αποτυχία.
Η βαθιά κρίση της καπιταλιστικής νεωτερικότητας
Τόσο οι ΗΠΑ ως ηγέτιδα δύναμη του συστήματος όσο και οι διεθνείς θεσμοί που οικοδόμησαν περνούν σήμερα μια σοβαρή κρίση. Αυτό αποτελεί έκφραση της αδυναμίας των ΗΠΑ και των προαναφερθέντων θεσμών να ανταποκριθούν στις τρέχουσες εξελίξεις με τους ξεπερασμένους τρόπους σκέψης και τα συστήματά τους. Ο εσωτερικός αγώνας του συστήματος μεταξύ των δυνάμεων των εθνικών κρατών από τη μια πλευρά και των δυνάμεων που προσανατολίζονται στην παγκοσμιοποίηση από την άλλη έχει καταλήξει σε νίκη των παγκοσμιοποιητών. Αυτό καταδεικνύεται και στις τελευταίες εκλογές στις ΗΠΑ. Τα αποτελέσματα των αμερικανικών εκλογών είχαν σημαντικό αντίκτυπο στις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στη Μέση Ανατολή.
Οι μακροχρόνιες συμμαχίες και οι ίδιες οι πλατφόρμες που κυριαρχούνταν από τις ΗΠΑ, σκοπός των οποίων είναι η εξισορρόπηση των υφιστάμενων διακρατικών αντιθέσεων και η δημιουργία κρατικών σχέσεων, κλονίζονται συθέμελα από την κρίση της καπιταλιστικής νεωτερικότητας. Επειδή η κρίση αυτών των θεμελιωδώς πολιτικών δομών είναι πολύ ευρεία και πολυεπίπεδη, οι στρατιωτικοί, οικονομικοί, κοινωνικοί και ιδεολογικοί θεσμοί της Καπιταλιστικής Νεωτερικότητας έχουν γίνει μέρος του υπάρχοντος χάους. Η σημερινή δομή του ΟΗΕ αμφισβητείται ανοιχτά από πολλά κράτη μέλη του και το ΝΑΤΟ, ως ο ζωτικός στρατιωτικός οργανισμός του συστήματος, περιγράφεται ως “εγκεφαλικά νεκρός”. Τέτοιες κρίσεις δεν έρχονται από το πουθενά.
Η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από το εγχείρημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το γεγονός ότι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις ενδιαφέρονται μόνο για τα άμεσα αποτελέσματα των κρίσεων που εμφανίζονται αποτελούν τις πιο εντυπωσιακές πτυχές σε αυτές τις συγκρούσεις. Το καθεστώς και τα σύνορα πολλών εθνών-κρατών που υπάρχουν σήμερα είναι αποτέλεσμα των δύο παγκόσμιων πολέμων του 20ού αιώνα. Ωστόσο, αμφισβητούνται σήμερα. Οι προσπάθειες για τη δημιουργία μιας βάσης για την εκ νέου ηγεμονική διαίρεση του κόσμου εντείνονται μέρα με τη μέρα και παρουσιάζονται ανοιχτά στις διάφορες κοινωνίες.
Οι εξελίξεις του 20ού αιώνα διαμορφώθηκαν σαφώς από την πρωτοβουλία των ΗΠΑ. Χρησιμοποίησαν την ύπαρξη της Σοβιετικής Ένωσης, για να ενισχύσουν τη δική τους επιρροή και ως μέσο πίεσης, για να συσπειρώσουν άλλα εθνικά κράτη στο πλαίσιο του δικού τους μπλοκ. Τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα μιας μεγάλης ποικιλίας λαών είδαν επίσης τη Σοβιετική Ένωση ως μια ευκαιρία την οποία χρησιμοποίησαν στο πλαίσιο των υπαρχουσών αντιφάσεων. Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ωστόσο, οι ΗΠΑ έχασαν την ιδιότητά τους ως κινητήριας δύναμης των γενικών εξελίξεων. Ως αποτέλεσμα, ανακήρυξαν ως νέους εχθρούς τα “κράτη-τρομοκράτες”, ρόλο που μέχρι τότε έπαιζε η Σοβιετική Ένωση. Έτσι, δημιουργήθηκε μια νέα γενιά εχθρών. Μέσω αυτής της πολιτικής, η καπιταλιστική νεωτερικότητα κατάφερε για ένα διάστημα να εξασφαλίσει τη συνέχιση της ύπαρξής της στη βάση των εθνών-κρατών.
Αλλά στην πορεία του χρόνου έπρεπε να συνειδητοποιήσει ότι και αυτή η πολιτική είχε χάσει την αποτελεσματικότητά της. Έτσι, έπρεπε να αποδεχτεί ότι μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, το τέλος της ιστορίας δεν είχε έρθει όπως είχε διακηρυχθεί. Κατάλαβε επίσης ότι, ενόψει του αιώνιου εχθρού που πλέον έλειπε, είχε εισέλθει σε μια φάση αποσύνθεσης. Οι ΗΠΑ είχαν βγει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως ο παγκόσμιος ηγέτης του καπιταλισμού, αλλά έκτοτε είχαν αναπτυχθεί και δυνάμεις που βρίσκονταν σε ανοιχτή σύγκρουση ή αντίθεση μαζί τους. Στο πλαίσιο αυτό είχαν αναδειχθεί οι χώρες μέλη του σοβιετικού μπλοκ και οι συμμαχίες του. Μετά τη διάλυσή του σοβιετικού μπλοκ, η Ρωσία εισήλθε στον 21ο αιώνα με βάση τη σοβιετική κληρονομιά της και έγινε ένας από τους πιο αδύναμους τροχούς της καπιταλιστικής νεωτερικότητας.
Αν και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης θεωρήθηκε ευρέως επιτυχία των ΗΠΑ, υπήρχαν πάντα αμφιβολίες για την κατεύθυνση που θα έπαιρνε η Ρωσία. Κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου, η Καπιταλιστική Νεωτερικότητα απέτυχε να δημιουργήσει έναν νέο στρατηγικό εχθρό. Ως εκ τούτου, δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που υπήρχαν εκείνη την εποχή, όπως σκόπευε. Καθώς περνούσε ο καιρός, όλο και περισσότερες δυνάμεις εμφανίζονταν στο προσκήνιο που τοποθετούνταν ενάντια στις ΗΠΑ και απαιτούσαν ένα κομμάτι της πίτας. Επιπλέον, πολυάριθμα έθνη-κράτη διεκδικούσαν όλο και περισσότερο, με αυτοπεποίθηση, τις ηγεμονικές τους αξιώσεις και εξελίχθηκαν σε σοβαρό κίνδυνο για τις δυτικές ηγεμονικές δυνάμεις. Στις ανερχόμενες δυνάμεις του νέου αιώνα περιλαμβάνονται η Ινδία, η Ρωσία και άλλα κράτη, αλλά κυρίως η Κίνα. Είναι πλέον παράγοντες που είναι αρκετά ικανοί να αμφισβητήσουν τις ΗΠΑ για τον ηγετικό τους ρόλο στον παγκόσμιο καπιταλισμό.
Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έχουν αποτύχει
Είναι σαφές ότι η πολιτική στρατηγική των ΗΠΑ και των συμμάχων τους από το Ιράκ, τη Συρία και το Κουρδιστάν μέχρι το Αφγανιστάν έχει φτάσει σε αδιέξοδο. Δεδομένου ότι είναι σαφές ότι δεν έχουν τη δύναμη να εφαρμόσουν τα σχέδιά τους στην περιοχή, η θέση τους και η παγκόσμια ηγεσία τους αμφισβητούνται πλέον. Οι μετατοπίσεις δυνάμεων στο Αφγανιστάν, το Ιράκ και τη Συρία, οι επανατοποθετήσεις και οι αποφάσεις για αποχώρηση σχετίζονται επίσης άμεσα με αυτή την πολιτική. Ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν ασχολήθηκε εντατικά με την περιοχή Αφγανιστάν-Πακιστάν στα αμυντικά του κείμενα πριν από χρόνια και κατέληξε σε συμπεράσματα που προϊδεάζουν για τις σημερινές εξελίξεις. Οι τότε αναλύσεις ή “προφητείες” του έχουν πρακτικά επαληθευτεί σήμερα. Οι δυνάμεις της νεωτερικότητας είναι βαθιά βυθισμένες στο χάος και μπλοκαρισμένες. Παρόλο που πάντα προσπαθούν να ενισχύουν σκόπιμα τις κρίσεις και να τις κατευθύνουν έτσι προς όφελός τους, αυτή τη φορά απέτυχαν σε αυτό. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έχουν φτάσει σε αδιέξοδο. Ειδικά στη θερινή σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, στη σύνοδο του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη σύνοδο κορυφής της G7 έκαναν μια προσπάθεια να καταρτίσουν έναν νέο στρατιωτικό, οικονομικό και πολιτικό “οδικό χάρτη”.
Οι προσπάθειες αυτές κρίθηκαν από πολλούς παρατηρητές ως μια προσπάθεια των συγκεντρωτικών-ηγεμονικών δυνάμεων να δημιουργήσουν μια νέα “στρατηγική απειλή” παρόμοια με εκείνη του 1952. Τότε, η Τουρκία είχε συμμετάσχει εθελοντικά στον πόλεμο της Κορέας προκειμένου να επωφεληθεί από την πολιτική συγκυρία. Ανάλογα με τις συνθήκες εκείνης της εποχής, κάνει μια πολύ παρόμοια προσπάθεια σήμερα στο Αφγανιστάν, αλλά μέχρι στιγμής χωρίς επιτυχία. Είναι προφανές ότι ο “εγκεφαλικός θάνατος του ΝΑΤΟ” θα καταστήσει την ύπαρξη του ΝΑΤΟ παρωχημένη. Τέτοιοι θεσμοί, προσανατολισμένοι σε έθνη-κράτη, δεν είναι ικανοί να αναπτύξουν λύσεις στο υπάρχον χάος. Η Σοβιετική Ένωση είχε αποτύχει να αποκτήσει ερείσματα στο έδαφος μετά την κατοχή του Αφγανιστάν το 1979. Αντίθετα, η ήττα της εκεί ήταν ένας σημαντικός εξωτερικός παράγοντας που συνέβαλε στη διάλυσή της. Μια παρόμοια κατάσταση βιώνουν σήμερα οι ΗΠΑ, οι οποίες κατέχουν αδιάλειπτα το Αφγανιστάν επί είκοσι χρόνια μετά τις επιθέσεις του 2001. Η Άνγκελα Μέρκελ, βασικός εταίρος των ΗΠΑ σε αυτό το σχέδιο, συνόψισε το γεγονός αυτό: “Διεκδικώντας να μεταμορφώσουμε το Αφγανιστάν σύμφωνα με τις ιδέες και τις αξίες μας, αποτύχαμε”.
Οι ΗΠΑ -μια δύναμη που θεωρείται ευρέως ως παγκόσμιος παίκτης- παραδέχθηκαν επίσης την ήττα τους, αποχωρώντας και αφήνοντας τη χώρα στα χέρια των Ταλιμπάν, τους οποίους, με τη βοήθεια των πολλών διασυνδέσεών τους στο έδαφος, είχαν οι ίδιες προωθήσει στο παρελθόν. Έτσι, οι αναλύσεις του Αμπντουλάχ Οτζαλάν για τη “δύναμη της παράδοσης” έχουν γίνει σήμερα πρακτική πραγματικότητα. Ούτε η Σοβιετική Ένωση ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες με τους δυτικούς συμμάχους τους μπόρεσαν να εδραιωθούν στην περιοχή με τη βοήθεια των συνεργαζόμενων εθνικών-κρατικών πρακτόρων τους ή των δικών τους δεσποτικών σύγχρονων μεθόδων. Μετά την ήττα τους και την αποχώρησή τους, οι τοπικές αντιδραστικές-παραδοσιακές δυνάμεις, με βάση τη σημερινή οργανωτική τους δύναμη, έχουν πλέον καλύψει το κενό που δημιουργήθηκε στην περιοχή και έχουν αναλάβει την εξουσία. Ή, για να το θέσουμε αλλιώς, η εξουσία τους έχει παραδοθεί.
Η κατάσταση στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, μια καθυστερημένη συνέπεια της αμερικανικής επέμβασης
Οι πρόσφατες εξελίξεις στο Αφγανιστάν θα επηρεάσουν την πολιτική συγκυρία σε ολόκληρη την περιοχή. Η πανικόβλητη αποχώρηση των δυνάμεων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, με απώλειες, είναι είτε το αποτέλεσμα ενός συμβιβασμού με τους αντιδραστικούς Ταλιμπάν με βάση τα συμφέροντα όλων των μερών είτε η αποτυχία της πολιτικής τους στρατηγικής. Σε κάθε περίπτωση, είναι απολύτως σκόπιμο να πιστοποιηθεί μια σοβαρή ιδεολογική αδυναμία και οπισθοδρόμηση του συστήματος. Φαίνεται ότι η αποτυχία των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στο Αφγανιστάν θα έχει ακόμη πιο δραματικές συνέπειες στην πολιτική σφαίρα.
Η σημερινή κατάσταση στο Ιράκ και το Αφγανιστάν -μια καθυστερημένη συνέπεια της αμερικανικής επέμβασης πριν από περίπου είκοσι χρόνια- θα δημιουργήσει ένα πρόβλημα ασφάλειας όσον αφορά την παγκόσμια ηγεσία των ΗΠΑ. Βραχυπρόθεσμα, αυτό θα έχει ιδιαίτερο αντίκτυπο στην εσωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Ως αποτέλεσμα, η πολιτική άνοδος των Δημοκρατικών στον απόηχο των τελευταίων αμερικανικών προεδρικών εκλογών θα αμφισβητηθεί πλέον σοβαρά και θα επικριθεί μετά την αποχώρηση από το Αφγανιστάν και θα λάβει τέλος. Η αυξημένη εγχώρια πολιτική δραστηριότητα των Ρεπουμπλικάνων που έχουμε δει πρόσφατα είναι μια αντανάκλαση αυτού του γεγονότος. Οι συζητήσεις για την πλήρη αποχώρηση των ΗΠΑ από το Ιράκ, ακόμη και από ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, έχουν επίσης αποκτήσει τεράστια δυναμική. Οι δυνάμεις των οποίων η πολιτική βασιζόταν προηγουμένως σε μια συμμαχία ή σε κοινά συμφέροντα με τις ΗΠΑ και είχαν παράσχει υπαρξιακή υποστήριξη σε αυτή την πολιτική, συζητούν σήμερα έντονα τη δική τους κατάσταση, ιδίως πολυάριθμοι περιφερειακοί παράγοντες, δηλαδή το νοτιοκουρδικό KDP (Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν) και το Ιράκ.
Ένα άλλο αποτέλεσμα μπορεί να παρατηρηθεί στη στάση του Ιράν, το οποίο χρησιμοποιεί αυτές τις εξελίξεις, για να αυξήσει ή να εδραιώσει την περιφερειακή του ηγεμονία και να τις χρησιμοποιήσει ακόμη και ως απειλή εναντίον όλων των δυνάμεων που θεωρεί επικίνδυνες. Βραχυπρόθεσμα, η κατάσταση στο Αφγανιστάν θα χρησιμεύσει στο Ιράν ως κεντρική απειλή και επιχείρημα για την πολιτική του στην ίδια την περιοχή και ιδιαίτερα στην Κεντρική Ασία και την Άπω Ανατολή.
Οι πολεμικές συγκρούσεις θα ενταθούν στη Μέση Ανατολή
Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους τάσσονται και τοποθετούνται διαρκώς εναντίον του Ιράν, της Ρωσίας και κυρίως της Κίνας δε θα οδηγήσει σε έναν ψυχρό πόλεμο όπως ήταν εκείνος μεταξύ του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας, ούτε σε έναν συμβατικό “θερμό” πόλεμο. Είναι προβλέψιμο ότι ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος θα ενταθεί και θα συνεχιστεί με τη μορφή τοπικών πολέμων και με τη βοήθεια οικονομικών, διπλωματικών και στρατιωτικών επεμβάσεων, χρησιμοποιώντας δυνάμεις με θρησκευτικά, εθνοτικά ή παρόμοια κίνητρα. Επομένως, πρέπει να υποθέσουμε ότι οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν θα επαναληφθούν και στη Συρία και το Ιράκ, προσαρμοσμένες στις συγκεκριμένες συνθήκες επί τόπου. Αν και μπορεί να φαίνεται ότι η αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Γκίρε Σπι και τη Σερεκανίγιε στη Ροζάβα και η αποχώρησή τους από το Αφγανιστάν, η οποία συμφωνήθηκε με τους Ταλιμπάν, ακολούθησαν άμεσα η μία την άλλη, στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο πολύ διαφορετικά γεγονότα.
Η αποχώρηση από το Ιράκ με τον ίδιο τρόπο δε θα ταίριαζε στην πολιτική στρατηγική των ΗΠΑ. Αντίθετα, μπορούν να ακολουθήσουν την προηγουμένως δοκιμασμένη πολιτική της απόσυρσης ενός μέρους των μάχιμων μονάδων τους που βασίζονται σε δυνάμεις που αποτελούνται από τοπικούς συνεργάτες. Ωστόσο, μια πλήρης αποχώρηση από τη χώρα παραμένει απίθανη στο εγγύς μέλλον. Παρά την παρατήρηση αυτή, θα οδηγούσε σε λανθασμένες πολιτικές και στρατιωτικές εκτιμήσεις, αν υποθέταμε ότι οι ΗΠΑ δε θα μπορούσαν ποτέ να αποσυρθούν ή, αντίθετα, θα αποχωρούσαν αμέσως. Ιδιαίτερα στο πλαίσιο της τρέχουσας πολιτικής συγκυρίας, είναι σημαντικό να εξετάζουμε πάντα όλα τα ενδεχόμενα. Μπορούμε λοιπόν να δηλώσουμε με σαφήνεια ότι οι ΗΠΑ ή άλλες δυνάμεις δε θα εγκαταλείψουν απλώς τη Μέση Ανατολή. Αντίθετα, ο αγώνας στην περιοχή θα συνεχίσει να εντείνεται και οι περιοχές του πολέμου θα επεκταθούν. Είναι σαφές ότι ο άξονας ΗΠΑ-Βρετανίας-Γερμανίας-Ισραήλ ειδικότερα επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή του στην περιοχή υποστηρίζοντας μια συμμαχία που αποτελείται από την Τουρκία, το KDP και ορισμένες ισλαμιστικές ομάδες που θα δρουν ως αντιπρόσωποί τους.
Μέσω του συμβιβασμού τους με τους Ταλιμπάν, οι δυνάμεις της καπιταλιστικής νεωτερικότητας κατέληξαν σε συμφωνία με τις αντιδραστικές-παραδοσιακές δυνάμεις. Ταυτόχρονα, χαρακτηρίζουν τους απελευθερωτικούς αγώνες που βασίζονται στην κοινωνικά ανθεκτική κοινωνική παράδοση της Δημοκρατικής Νεωτερικότητας ως “τρομοκρατικούς”. Αυτό και μόνο αποκαλύπτει το πραγματικό πρόσωπο των ιμπεριαλιστικών-ηγεμονικών δυνάμεων. Δεν έχουν το παραμικρό ενδιαφέρον για τη διάδοση αξιών όπως η ελευθερία, η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Μέση Ανατολή. Οι τακτικές δηλώσεις τους από αυτή την άποψη δεν είναι τίποτα άλλο παρά προπαγάνδα και σημαίνουν την απόκρυψη της αλήθειας. Οι επιθέσεις της Τουρκίας και άλλων αποικιοκρατικών κρατών στην περιοχή, οι οποίες στρέφονται κατά των Κούρδων και αποσκοπούν στην εξόντωση και τη γενοκτονία, είναι αποτέλεσμα της προαναφερθείσας στάσης. Οι επιθέσεις ενισχύονται από αυτή τη στάση και τελικά τροφοδοτούνται και κατευθύνονται άμεσα από τους εκπροσώπους τους. Στην αντικουρδική και αντι-ελευθεριακή πολιτική που ακολουθείται με τη βοήθεια της Τουρκίας προσχώρησε πιο πρόσφατα και ο Ιρακινός πρωθυπουργός Αλ Καντίμι. Έτσι, οι δυνάμεις αυτές θέλουν να δημιουργήσουν γεγονότα κυρίως στις αμυντικές ζώνες Μέντια, αλλά και στο Σιντζάρ, το Μεξμούρ και τη Ροζάβα. Με άλλα λόγια, η διεθνής συνωμοσία κατά του κινήματος ελευθερίας και του Αμπντουλάχ Οτζαλάν εντείνεται για άλλη μια φορά.
Οι κοινωνίες της Μέσης Ανατολής επαναστατούν περισσότερο ενάντια στην κυριαρχία και την εξουσία λόγω της δικής τους πραγματικότητας. Σίγουρα δε θα είναι εύκολο να επιβληθεί ο κορσές του έθνους-κράτους σε αυτή την πολυταυτοτική, πολύχρωμη, πολύγλωσση και πολυπολιτισμική κοινωνική πραγματικότητα. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν περιέγραψε την εκτέλεση του Σαντάμ Χουσεΐν πριν από χρόνια ως το τέλος του έθνους-κράτους. Η στρατηγική της καπιταλιστικής νεωτερικότητας να δημιουργεί συνεχώς νέες τεχνητές αντιφάσεις, για να προστατεύει τα συμφέροντά της έχει επιδεινώσει περαιτέρω την απελπιστική κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Επίσης, το παλαιστινιακό ζήτημα δεν έχει ακόμη επιλυθεί, γεγονός που σχετίζεται με τις προαναφερθείσες στάσεις και αντιλήψεις. Είναι οι προαναφερθείσες δυνάμεις που έχουν τροφοδοτήσει την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση. Με τη βοήθεια αυτής της κρίσης, την οποία οι ίδιοι δημιούργησαν, μπόρεσαν να ελέγξουν ολόκληρη τη Μέση Ανατολή για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Όταν σε αυτό το πρόβλημα προστέθηκε και ο αγώνας για την ελευθερία στο Κουρδιστάν, ο οποίος είχε γίνει μια θεμελιώδης αντίφαση που παρέμενε άλυτη, η κρίση βάθυνε μαζικά και η κατάσταση στην περιοχή έγινε ακόμη πιο χαοτική. Γιατί ενώ τα έθνη-κράτη και οι θεσμοί του 20ού αιώνα είχαν επικεντρωθεί πλήρως στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση και τα περιφερειακά κράτη είχαν τοποθετηθεί ανάλογα, η άνοδος του Αμπντουλάχ Οτζαλάν και του PKK (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν) τους ανάγκασε όλους να τροποποιήσουν συνολικά τα σχέδια που είχαν κάνει προηγουμένως. Μετά την εμφάνισή του, ο απελευθερωτικός αγώνας του PKK κατάφερε να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στη συντριβή του εθνοκρατικού παροξυσμού που ήταν εντελώς ξένος προς τη Μέση Ανατολή, ενώ με τον τρόπο αυτό κατέστησε, επίσης, σαφές ότι το παλαιστινιακό ζήτημα εργαλειοποιήθηκε από την καπιταλιστική νεωτερικότητα και τα περιφερειακά έθνη-κράτη και ότι ο πραγματικός αγώνας των Παλαιστινίων διαστρεβλώθηκε. Σήμερα, δεν είναι η παλαιστινιακή αντίσταση που είναι καθοριστική για τις πολιτικές στρατηγικές στην περιοχή, αλλά ο αγώνας για ελευθερία στο Κουρδιστάν. Οι παγκόσμιες ηγεμονικές δυνάμεις το γνωρίζουν καλά αυτό. Είναι προφανές ότι έχουν σχηματίσει μια συμμαχία με τα έθνη-κράτη ενάντια στον αγώνα ελευθερίας στο Κουρδιστάν. Αυτοί οι δύο παράγοντες θεωρούν τις ιδέες του Αμπντουλάχ Οτζαλάν ως θεμελιώδη κίνδυνο για τις ίδιες. Για τον λόγο αυτό, σχεδίασαν και πραγματοποίησαν τη διεθνή συνωμοσία. Οι εξελίξεις στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση και η στάση απέναντι στον Αμπντουλάχ Οτζαλάν έχουν έκτοτε αποδείξει επανειλημμένα αυτό το γεγονός.
Η αναδιάρθρωση της περιοχής
Εδώ και αρκετό καιρό γίνονται προσπάθειες να προωθηθεί η αναδιάρθρωση της Μέσης Ανατολής με βάση τους νεοπροσδιορισμένους στόχους και τα συμφέροντα και να οργανωθεί η πολιτική στρατηγική στην περιοχή με τη βοήθεια του ιρακινού κράτους. Ειδικότερα, ο Ιρακινός πρωθυπουργός Αλ Καντίμι χρησιμοποιείται για αυτόν τον σκοπό. Μετά την κατοχή το 2003, το Ιράκ δεν απέκτησε σταθερότητα ούτε μπόρεσε να προσαρμοστεί στο πλαίσιο του έθνους-κράτους. Ως αποτέλεσμα, η κατάσταση στη χώρα αυτήν τη στιγμή αναλύεται διεξοδικά και επανεκτιμάται γενικά. Οι συζητήσεις σχετικά με μια πιθανή αποχώρηση των ΗΠΑ από το Ιράκ χρησιμοποιούνται ως ευκαιρία για την αποκατάσταση του κράτους και του συστήματος με τη βοήθεια του Αλ Καντίμι. Αντίστοιχα, γίνονται προσπάθειες να διεξαχθούν γρήγορα εκλογές στο Ιράκ και στη συνέχεια να δημιουργηθεί ένα νέο πολιτικό πλαίσιο. Ακούγονται, επίσης, φωνές που θέλουν να θέσουν προς συζήτηση τα πάντα, από το σύνταγμα του Ιράκ μέχρι το κρατικό του σύστημα. Προκειμένου να παρουσιαστεί ο Αλ Καντίμι ως εκείνος που έχει επαρκή δύναμη για όλα αυτά τα εγχειρήματα, υποστηρίχθηκε η διοργάνωση μιας διάσκεψης διεθνών αρχηγών κρατών στη Βαγδάτη. Σίγουρα δεν πρέπει να σκεφτούμε αυτή τη διάσκεψη αποκλειστικά ως διπλωματική συγκέντρωση. Ακόμη και αν οι διπλωματικές προσπάθειες που έγιναν πίσω από κλειστές πόρτες στο πλαίσιο αυτό δε δημοσιοποιήθηκαν πλήρως, μπορούμε να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά σε ορισμένες από τις συζητήσεις και τα αποτελέσματα που έγιναν γνωστά.
Είναι σαφές ότι αυτή η διεθνής συνάντηση προανήγγειλε μια νέα φάση στην αναδιοργάνωση της περιοχής. Εκτός από τις διπλωματικές πτυχές, στην ημερήσια διάταξη ήταν προφανώς θέματα ασφάλειας, πληροφοριών, οικονομίας και πολιτικής. Άλλα θέματα περιλάμβαναν τη διεθνή συνωμοσία κατά του κινήματός μας και τη συνεχιζόμενη γενοκτονία κατά των Κούρδων. Το γεγονός ότι το Ιράκ δεν έχει ακόμη δείξει σαφή στάση απέναντι στις κατοχικές επιθέσεις της Τουρκίας στο Σιντζάρ, στο Μεξμούρ, στις αμυντικές ζώνες της Μέντια και στην περιοχή Άσος-Πενσεβέν δείχνει το μέγεθος της συνεργασίας του. Ο Αλ Καντίμι ακολουθεί εδώ και αρκετό καιρό μια πολιτική συμβιβασμού μεταξύ της στρατηγικής της Τουρκίας και της στρατηγικής του ιρακινού κράτους, στη βάση μιας κοινής πολιτικής κατά του PKK. Έτσι, ο Αλ Καντίμι επιθυμεί αφενός να κερδίσει την υποστήριξη της Τουρκίας, αφετέρου να εξασφαλίσει τη δική του εξουσία με την υποστήριξη του KDP.
Το Ιράκ έγινε και πάλι πεδίο μάχης
Οι επιθέσεις εξόντωσης και η συνωμοσία εναντίον του κινήματός μας οργανώνονται σήμερα μέσω δύο κέντρων. Το ένα από αυτά είναι το Ερμπίλ. Ενώ εδώ πρόκειται να δοθεί συγκεκριμένη μορφή στην πολιτική στο Κουρδιστάν, μέσω της Βαγδάτης επιχειρείται η αποδυνάμωση της επιρροής του κινήματός μας όχι μόνο στο ίδιο το Κουρδιστάν, αλλά σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, με σκοπό την τελική καταστροφή του. Είναι γνωστό ότι η Τουρκία καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες για τον σκοπό αυτό και δραστηριοποιείται μόνιμα στη Βαγδάτη, στη Μοσούλη και σε άλλες περιοχές για τον σκοπό αυτό. Ως κέντρο αναδιαμόρφωσης της πολιτικής στο Κουρδιστάν, το Ερμπίλ βρίσκεται πλέον σε πολύ επικίνδυνη θέση. Εν τω μεταξύ, το KDP παίζει έναν εντελώς απαράδεκτο ρόλο στο πλαίσιο των τουρκικών κατοχικών επιθέσεων και αυξάνει όλο και περισσότερο τη συνεργασία και την προδοσία του. Καθώς είναι γνωστή η εχθρότητα του KDP απέναντι στο απελευθερωτικό μας κίνημα, το Ερμπίλ έχει επιλεγεί ως κέντρο για τις τρέχουσες επιθέσεις. μια πολιτική “διαίρει και βασίλευε” ακολουθείται επίσης εναντίον των σιιτών, των σουνιτών, των Κούρδων και άλλων μπλοκ στο Ιράκ και τους γείτονές του, σύμφωνα με τα σχέδια αναδιαμόρφωσης της περιοχής και σύμφωνα με τα υπάρχοντα συμφέροντα.
Στην τρέχουσα πολιτική φάση, ασκούνται μαζικές πιέσεις στους διάφορους παράγοντες για την επίτευξη αυτών των στόχων. Δύο μπλοκ διεκδικούν το καθένα την εξουσία λήψης αποφάσεων στην περιοχή, θέτοντας μόνιμα σε προτεραιότητα τα δικά τους συμφέροντα και ασκώντας μαζική πίεση. Οι δυτικές δυνάμεις με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν το ένα από αυτά τα μπλοκ. Οι επιθέσεις της Τουρκίας, μέλους του ΝΑΤΟ, εντάσσονται στις δραστηριότητές τους, επειδή αυτή η επεκτατική και αποικιοκρατική πολιτική αποτελεί μέρος της γενικής στρατηγικής του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Οι κατοχικές επιθέσεις της Τουρκίας χρησιμοποιούνται από το ΝΑΤΟ ως ένα είδος σκυτάλης. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν συνειδητοποιήσει ότι δεν μπορούν να γονατίσουν το κίνημά μας ιδεολογικά και φυσικά. Παράλληλα με αυτές τις επιθέσεις, προπαγανδίζεται ότι το κίνημά μας υπάγεται στο μπλοκ εξουσίας που ελέγχεται από το Ιράν, λόγω της προδοσίας του KDP. Από την άποψη των ΗΠΑ, ένα ΡΚΚ που εντάσσεται στο ιρανικό μπλοκ είναι πολύ προτιμότερο από ένα ΡΚΚ που ηγείται της “Πολιτικής του Τρίτου Δρόμου”.
Η σύγκρουση μεταξύ της Τουρκίας και του Ιράν για την περιφερειακή ηγεμονία επεκτείνεται γεωγραφικά και γίνεται όλο και πιο σφοδρή. Οι επιτυχίες των ανταρτών στον αγώνα κατά των γενοκτονικών επιθέσεων και τα αποτελέσματα που προκύπτουν έχουν άμεσο αντίκτυπο σε ολόκληρη την περιοχή. Είναι ο λόγος για τον οποίο όλοι οι παράγοντες πρέπει να προσαρμόσουν τα σχέδιά τους και να τοποθετηθούν ανάλογα απέναντι στο κίνημά μας. Ως αποτέλεσμα, η σχέση, οι αντιφάσεις, οι συγκρούσεις και η συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Ιράν εισέρχονται σε όλο και μεγαλύτερη αταξία, η οποία με τη σειρά της έχει άμεσες συνέπειες για τους Κούρδους. Μετά το τέλος της αποστολής στο Αφγανιστάν, οι διαφωνίες μεταξύ Ιράν και Τουρκίας για την περιφερειακή ηγεμονία οδήγησαν όλους τους δρώντες να ενεργήσουν πολύ πιο γρήγορα και εριστικά. Η Τουρκία το χρησιμοποίησε αυτό ως ευκαιρία για παρόμοια σημαντικά αποτελέσματα όπως και το 2001. Κατά συνέπεια επιδιώκει να χρησιμοποιήσει την “επιτυχία” του σουνιτικού Ισλάμ στο Αφγανιστάν, για να αυξήσει την επιρροή της στην περιοχή και τελικά να συντρίψει το κίνημά μας περικυκλώνοντάς το όλο και περισσότερο. Ταυτόχρονα, προσπαθεί να διεισδύσει ακόμη περισσότερο στο Ιράκ και τη Συρία και να επεκτείνει έτσι τη σφαίρα επιρροής της. Το Ιράν εκμεταλλεύεται, επίσης, την τρέχουσα κατάσταση, για να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής του στο Ιράκ, τη Συρία και το Λίβανο έναντι των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της Τουρκίας και να επιτύχει αντίστοιχα αποτελέσματα. Έτσι, το Ιράκ έχει γίνει και πάλι πεδίο μάχης στο οποίο διευθετούνται στρατηγικές συγκρούσεις.
Στο πλαίσιο αυτών των αγώνων για ηγεμονία και εξουσία, τα διάφορα μπλοκ προσπαθούν να εργαλειοποιήσουν τη δύναμη του κινήματός μας για τα δικά τους συμφέροντα. Παρ’ όλα τα εμπόδια, τις συνωμοσίες και τις επιθέσεις, εμείς ως κίνημα αποτελούμε έναν καθοριστικό περιφερειακό παράγοντα. Κάθε δύναμη που θέλει να επιδιώξει τους στόχους της στη Μέση Ανατολή γνωρίζει πολύ καλά τις δυνατότητες του αγώνα μας και αναπόφευκτα μας δίνει προσοχή. Μπορούμε να το ερμηνεύσουμε αυτό ως πρόθεση να αποδυναμωθεί πρώτα το κίνημά μας, στη συνέχεια να αναγκαστεί να ακολουθήσει τις πολιτικές του εκάστοτε μπλοκ και έτσι να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο της αναδιαμόρφωσης της περιοχής. Αν δεν το πετύχουν αυτό, θα αισθανθούν αναγκασμένοι να αλλάξουν τη στρατηγική τους απέναντι στο κίνημά μας. Όπως γνωρίζουμε, οι ΗΠΑ έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διεθνή συνωμοσία κατά του Αμπντουλάχ Οτζαλάν. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ενεργά το σημερινό σχέδιο για τη συντριβή ή, ελλείψει αυτού, για την αποδυνάμωση και την υποταγή του κινήματός μας. Θέλουν να εξαλείψουν το κίνημά μας με τη βοήθεια της γραμμής του KDP, να το αναγκάσουν να παραδοθεί και έτσι να απομακρύνουν ένα εμπόδιο από τα δικά τους σχέδια. ΓΙ’ αυτό οι ΗΠΑ υποκίνησαν ιδιαίτερα τη συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας, του Ιράκ και του KDP, που από κοινού ηγούνται των γενοκτονικών επιθέσεων εναντίον του κινήματός μας. Στη Ροζάβα προσπαθούν να επιβάλουν με καρότο και μαστίγιο ότι αντί για τα επιτεύγματα εκεί γίνεται αποδεκτή η περιφερειακή πολιτική των ΗΠΑ και το παράδειγμα της ελευθερίας μας αντικαθίσταται από την αμερικανική νοοτροπία. Με αυτή την έννοια, ο σημερινός αγώνας είναι τελικά ιδεολογικός. Οι ΗΠΑ θέλουν να εξαναγκάσουν το κίνημά μας να εγκαταλείψει το δικό του παράδειγμα, να προωθήσει έναν κουρδικό εθνικισμό όπως το KDP, να σταματήσει τον αγώνα του ενάντια στην Τουρκία και τις άλλες αποικιοκρατικές δυνάμεις, να μην ασχοληθεί με τα υπάρχοντα κοινωνικά προβλήματα με τον παραμικρό τρόπο και να μην προβάλει καμία αντίσταση. Αυτό δε θα σήμαινε τίποτε άλλο παρά συνθηκολόγηση.
Η συνέχιση της διεθνούς συνωμοσίας
Οι αναφερόμενες δυνάμεις απάντησαν στην επίθεση του Αμπντουλάχ ΟτΖαλάν μετά τη διεθνή συνωμοσία εναντίον του με την έννοια της “καταπολέμησης της τρομοκρατίας”. Πρόθεσή τους ήταν να αποτρέψουν τη λύση του κουρδικού ζητήματος και αντίθετα να το κρατήσουν ως ατού που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί κατά βούληση. Αναγκαστικά, λοιπόν, αυτή η έννοια αναπτύχθηκε και εφαρμόστηκε στον αγώνα για την ελευθερία στο Κουρδιστάν. Η Τουρκία ήταν επίσης ωφελημένη. Εξασφάλισε διεθνή υποστήριξη και επωφελήθηκε πάρα πολύ. Επικεντρώθηκε στη στρατηγική της για την περαιτέρω εντατικοποίηση της γενοκτονίας κατά των Κούρδων.
Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντιμετωπίσει το κίνημά μας με την ετικέτα της “τρομοκρατίας” ήταν μέρος αυτής της πολιτικής. Οι σημερινές επιθέσεις για την καταστροφή του κινήματός μας ή για να το αναγκάσουν να παραδοθεί αποτελούν άμεση συνέχεια της διεθνούς συνωμοσίας. Αποσκοπούν στην επίτευξη του στόχου μέσω της εντατικοποιημένης και μόνιμης απομόνωσης του Αμπντουλάχ Οτζαλάν, των επιθέσεων στη δημοκρατική πολιτική και κοινωνία του Βόρειου Κουρδιστάν και της κατοχής της Ροζάβα και του Νότιου Κουρδιστάν. Προφανώς, όλα αυτά τα μέτρα ανταποκρίνονται στα συμφέροντα των δυτικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, πρώτα και κύρια των ΗΠΑ, και τροφοδοτούνται ενεργά, υποστηρίζονται και εν μέρει εκτελούνται άμεσα από αυτές. Παρά αυτήν την αντίληψη και τις ολοκληρωμένες επιθέσεις, ο αγώνας μας έχει φέρει σήμερα τον φασισμό των ΑΚΡ (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) -ΜΗΡ (Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος) στο χείλος της κατάρρευσης.
Η δημοκρατική νεωτερικότητα ως μοντέλο λύσης
Όλες οι τρέχουσες εξελίξεις καθιστούν σαφές ότι το φάρμακο “έθνος-κράτος” έχει χάσει την επίδρασή του στην κοινωνία. Η συνέχιση της στήριξης στη νοοτροπία του έθνους-κράτους οδηγεί όχι μόνο σε πολέμους, αλλά και σε τεράστιες καταστροφές. Η γυναικοκτονία, η οικολογική καταστροφή και η κοινωνική παραμέληση είναι σαφή σημάδια της χρεοκοπίας της καπιταλιστικής νεωτερικότητας και παίρνουν κάθε μέρα που περνάει όλο και πιο επικίνδυνες διαστάσεις. Αυτές και πολυάριθμες άλλες εξελίξεις έχουν καταστήσει πλέον σαφές σε όλο τον κόσμο ότι το σημερινό σύστημα δεν μπορεί να συνεχιστεί. Φυσικά, το τέλος του δε θα επιτευχθεί χωρίς αγώνα. Γιατί η Καπιταλιστική Νεωτερικότητα συνεχίζει να προσπαθεί να παρατείνει την ύπαρξή της με την εκμετάλλευση της κοινωνίας και της φύσης. Παρ’ όλους τους τακτικούς ελιγμούς και τις στρατηγικές της, δεν έχει καταφέρει να αναγκάσει την κοινωνία να παραδοθεί. Το γεγονός αυτό σχετίζεται με τη φύση, την ιστορία και τη γενετική της κοινωνίας. Ταυτόχρονα, ανοίγει μια εντελώς διαφορετική δυνατότητα: οι ταυτότητες και οι πολιτισμοί από τους οποίους αναδύεται η κοινωνία είναι ασύμβατοι με το έθνος-κράτος. Λόγω του δημοκρατικού-κοινοτικού της χαρακτήρα, η κοινωνία βρίσκεται σε αντίθετη θέση από την καπιταλιστική νεωτερικότητα.
Η κατάσταση αυτή μπορεί να επιλυθεί ριζικά μόνο με τη βοήθεια της νοοτροπίας του Δημοκρατικού Έθνους. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο αγώνας μας και οι περιοχές πουν έχουν μετατραπεί σε μια ζωντανή διαδικασία κοινωνικής-επαναστατικής οικοδόμησης παρακολουθούνται και υποστηρίζονται τόσο εντατικά από τους λαούς του κόσμου. Η αλληλεγγύη αντιπροσωπεύει σίγουρα ένα σημαντικό μέρος της τρέχουσας φάσης του κοινού μας αγώνα. Αλλά βασικά, πρόκειται για την κοινή οικοδόμηση μιας δημοκρατικής και κοινοτικής ζωής. Η νοοτροπία της Δημοκρατικής Νεωτερικότητας έχει τις απαραίτητες δυνατότητες και τη δύναμη να λύσει τόσο τα προβλήματα στη Μέση Ανατολή όσο και τις συγκρούσεις που προκαλεί ο καπιταλισμός παγκοσμίως. Αυτό ακριβώς προσπαθούμε να κάνουμε σήμερα.
*Πηγή: Academy of Democratic Modernity
**Μετάφραση-δημοσίευση:
