Το εν λόγω βιβλίο είναι μια συλλογή δοκιμίων του Ουρουγουανού δημοσιογράφου, αρθρογράφου, ερευνητή και καθηγητή Ραούλ Ζιμπέκι (Raul Zibechi) με τα οποία επιχειρείται μια ενδελεχής χαρτογράφηση των λεγόμενων κινημάτων “από τα κάτω” στις χώρες της Λατινικής Αμερικής της τελευταίες δύο σχεδόν δεκαετίες. Ο συγγραφέας συμμετέχει ο ίδιος στα εν λόγω κινήματα, ως συνεργάτης κοινωνικών και πολιτικών ομάδων γειτονιάς και εναλλακτικών Μέσων Ενημέρωσης και εκπαίδευσης. Ο ίδιος έχει ασχοληθεί εκτενέστατα με τα κοινωνικά αυτά κινήματα, τις οργανώσεις και καθημερινές πρακτικές τους, έχοντας προσφέρει σημαντικά βιβλία όπως τα “Εδάφη σε Αντίσταση – Πολιτική Χαρτογραφία της Αστικής Περιφέρειας στη Λατινική Αμερική”, “Διαχέοντας την Εξουσία: τα Κινήματα ως Αντικρατικές Εξουσίες” και άλλα. Οπότε, εδώ μιλάει ως κοινωνικός αγωνιστής και όχι ως διανοούμενος από καθέδρας, σχετιζόμενος με το αντικείμενό του μόνο δημοσιογραφικά και αποκομμένος από το γενικότερο κοινωνικό γίγνεσθαι του περιβάλλοντός του.
Τα κεφάλαια του βιβλίου –πέντε τον αριθμό– διατρέχουν απ’ άκρου σ’ άκρο την αγωνιζόμενη Λατινική Αμερική, από τις κατειλημμένες εκτάσεις στις παρυφές των μεγαλουπόλεων της Χιλής, της Αργεντινής, του Περού και της Βενεζουέλας, μέχρι τις αυτόνομες ζαπατιστικές περιοχές στο νοτιοανατολικό Μεξικό και τα απαλλοτριωμένα από χιλιάδες αγρότες εδάφη στη Βραζιλία.
Ο συγγραφέας ανιχνεύει τα πολιτικά όρια μεταξύ αυτονομίας και ηγεμονίας, αντιπαραθέτει στους κάθετους και παραδοσιακούς, άρα και αποστειρωμένους, τρόπους άσκησης της πολιτιής τις οριζόντιες μορφές που επινόησαν και εξακολουθούν να επινοούν τα κινήματα “από τα κάτω” σε όλα τα μήκη και πλάτη της ηπείρου.
Μέσα από τη διαδρομή αυτή, ο συγγραφέας φροντίζει –πολύ επιτυχημένα και ανάγλυφακατά τη γνωμη μου– να έρθουν στην επιφάνεια όλες εκείνες οι διεργασίες και ζυμώσεις στο εσωτερικό των κινημάτων αυτών οι οποίες και συνιστούν τη διομή και καθημερινή τους δράση, επιτρέποντάς τους να αναπτύσουν μορφές κοινωνικής οργάνωσης που γεννούν ήδη μια άλλη, νέα κοινωνία στο κέλυφος της παλαιάς. Και είναι αυτές οι διεργασίες και ζυμώσεις που έμεναν έως τώρα υπόγειες και αθέατες.
Τα κοινωνικά κινήματα της Λατινικής Αμερικής έχουν τη δική τους προϊστορία, από τον 19ο αιώνα, με τους αγώνες των ιθαγενών λαών εναντίον της ισπανικής αποικιοκρατίας, τον περίφημο επίπονο και επίμονο αγώνα για την αγροτική μεταρρύθμιση στο Μεξικό (με τους Ζαπάτα, Βίγια και άλλους), αλλά και μετέπειτα, φτάνοντας στις μέρες μας, όπου κινήματα όπως οι Ζαπατίστας (EZLN) στο Μεξικό και το Κίνημα Άκληρων Αγροτών (MST) αποτελούν σημεία αναφοράς για τον υπόλοιπο κόσμο, πηγές έμπνευσης και παραδείγματα αντιστάσεων, εγχειρημάτων αυτοοργάνωσης αλλά και θεωρητικών αναζητήσεων και ευρύτερων ζυμώσεων.
Το πλέον βασικό στοιχείο που συνάγεται από την ανάγνωση και την όλη παρουσίαση των ζητημάτων που πραγματεύεται ο συγγραφέας είναι ότι οι χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά που συμμετέχουν στα κινήματα “από τα κάτω” δεν έχουν καμία άλλη επιλογή απο το να εξεγερθούν εναντίον των ιδιαίτερα σκληρών νεοφιλελεύθερων οικονομικών και άλλων μέτρων, για την καθημερινή επιβίωσή τους, από τη μια, αλλά και για την αναζήτηση των πρακτικών εκείνων πειραματισμών και άλλων μορφών οργάνωσης για τη συγκρότηση ενός διαφορετικού κόσμου. Αμφισβητούν και υπερβαίνουν, γι’ αυτό, κόμματα, συνδικάτα και κάθε παγιοποιημενο θεσμό, μεριμνώντας πρωτίστως και κυρίως, για καθημερινά ζητήματα, στέγαση, εκπαίδευση, περίθαλψη, παραγωγή και διακίνηση προϊόνων και άλλα.
Γι’ αυτό και έννοιες όπως αυτοοργάνωση, οριζοντιότητα, συλλογικότητα, αλληλεγγύη και αξιοπρέπεια έχουν ιδιαίτερο βάρος γι’ αυτούς.
