Γιώργος Ν. Οικονόμου
Δρ Φιλοσοφίας*
*To κείμενo αυτό δημοσιεύτηκε στην “Εφημερίδα των Συντακτών”, στις 31 Οκτωβρίου 2013 και είναι σχετικό με τον εκλιπόντα χριστιανό θεολόγο Χρ. Γιανναρά και τις επικίνδυνες ιδέες που διέδιδε. Το κείμενο επίσης βρίσκεται εδώ: oikonomouyorgos.blogspot.com
Η μεγάλη άνοδος του νεοναζισμού δεν εξηγείται μόνο με την ανεξέλεγκτη μετανάστευση, την επιδείνωση της οικονομικής κρίσης, την απογοήτευση και την απελπισία των άμεσα θιγομένων από την δικομματική λαίλαπα των μνημονίων. Πρέπει να αναζητηθεί επίσης σε ιδεολογικούς και πολιτισμικούς παράγοντες οι οποίοι επιτρέπουν την κυριαρχία ιστορικών μύθων στηριγμένων στον εθνικισμό και στη θρησκεία, που βρίσκουν πάντοτε πρόσφορο έδαφος σε μια κοινωνία πολιτιστικώς υπανάπτυκτη όπως η νεοελληνική.
Από το 1990 η χώρα έχει γεμίσει από κάθε είδους «πατριώτες» που εκμεταλλεύονται την έννοια του έθνους: από τον Σαμαρά, το «Δίκτυο 21», τους νοσταλγούς της δικτατορίας, το ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη, μέχρι τον Χριστόδουλο, τον Άνθιμο, άλλους μητροπολίτες (Σεραφείμ, Αμβρόσιο, Καλλίνικο) και ακραία έκφραση το εθνικιστικό νεοναζιστικό κόμμα. Τελευταίο παράδειγμα είναι οι διάφορες κινήσεις εφέδρων, στρατιωτικών ή παραστρατιωτικών οργανώσεων όπως η ΚΕΕΔ και η ΑΚΙΣ, που, εν ονόματι του έθνους, διακηρύσσουν ανοικτά την κατάργηση του Συντάγματος και την πραξικοπηματική ανάθεση της εξουσίας στον Στρατό και στον Άρειο Πάγο! Οι οργανώσεις αυτές είτε είναι διαβρωμένες από φιλοχουντικούς και νεοναζιστές, είτε αγκαλιάζονται από αυτούς. Επιβεβαιώνεται ακόμη μία φορά πως ο «πατριωτισμός» είναι το τελευταίο καταφύγιο των απατεώνων και του συστήματος.
Τα ζητήματα που τίθενται εν προκειμένω είναι δύο. Πρώτον, εφ’ όσον ορισμένοι μιλούν ανοικτά για πραξικόπημα, εύλογο είναι να συμπεράνει κάποιος πως θα υπάρχουν και αρκετοί άλλοι που αδήλως επιθυμούν το ίδιο. Τέτοιοι θύλακες υπάρχουν στον Στρατό, στο Λιμενικό, στην Αστυνομία, στην Εκκλησία, στις Μυστικές Υπηρεσίες και στο δικαστικό σώμα, όπως έχει φανεί σε αρκετές περιπτώσεις. Το ζήτημα συνεπώς είναι η εκκαθάριση αυτών των σωμάτων από τα φιλοφασιστικά στοιχεία. Δυστυχώς όμως η Εκκλησία, η κυβερνητική και η δικαστική εξουσία είναι απρόθυμες για την εκκαθάριση αυτή, έτσι όμως υποθάλπουν και ευνοούν τις αντικοινοβουλευτικές αντιλήψεις και τις πραξικοπηματικές κινήσεις. Επομένως η κατάσταση δεν είναι καθόλου προς εφησυχασμό.
Το δεύτερο ερώτημα που τίθεται είναι: από πού αντλούν οι κινήσεις αυτές το θράσος να διατυπώνουν ανοικτά την κατάλυση του Συντάγματος; Οι αντιλήψεις αυτές εκπορεύονται από αυταρχικές και αντιδημοκρατικές ιδεολογίες που κυριαρχούν εν Ελλάδι, όπως είναι ο εθνικισμός, ο εκθειασμός του ηγέτη και του Στρατού, η λατρεία της ισχύος, η συνωμοσιολογία και η θρησκεία. Οι ανανεωτές αυτών των ιδεολογιών ήταν οι λεγόμενοι «νεοορθόδοξοι» από τη δεκαετία του 1980.
Χαρακτηριστικός εκπρόσωπός τους ο εθνικιστής θεολόγος Χρήστος Γιανναράς. Σε αρκετά κείμενά του υπονομεύει την έννοια της νομιμότητας και διασπείρει ιδέες αυθαίρετης κατάλυσης του Συντάγματος. Από την απαρχή της κρίσης το 2010 πρότεινε, μέσα από τις στήλες της Καθημερινής, τη διακυβέρνηση της χώρας από προσωπικότητες («κάποια στιβαρά χέρια να πάρουν το τιμόνι»). Μεταξύ αυτών ανέφερε τον Ανδρέα Βγενόπουλο, τον Λουκά Παπαδήμο, τον sir Bασίλη Μαρκεζίνη και τον Θ. Στοφορόπουλο!
Πρόσφατο δείγμα (2012) του αυταρχισμού του, πάλι από τις στήλες της Καθημερινής, είναι η πρότασή του για αυθαίρετη κατάργηση των θεσμών και του Συντάγματος, που ο ίδιος την αποκαλεί παραπλανητικά «εξέγερση των θεσμών». Πρότεινε να συναχθούν σε σύσκεψη οι «κορυφαίοι της κοινωνικής ευθύνης» και να αναλάβουν πρωτοβουλίες. Ποιοί είναι αυτοί οι «κορυφαίοι» κατά τον Χ. Γιανναρά; Οι πρόεδροι του Αρείου Πάγου, του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Ελεγκτικού Συνεδρίου, της Ακαδημίας Αθηνών, οι αρχηγοί των τριών όπλων και του ΓΕΕΘΑ και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος! Ο χριστιανός βυζαντινολάτρης παρακάμπτει το γεγονός πως οι θεσμοί τους οποίους εκπροσωπούν οι ανωτέρω προτεινόμενοι είναι οι στυλοβάτες του κομματοκρατικού ολιγαρχικού συστήματος, και συνυπεύθυνοι για την πορεία της χώρας προς τον γκρεμό και την επιβολή των καταστρεπτικών μνημονίων!
Αυτές οι αυταρχικές αντιλήψεις δεν είναι περιθωριακές, διότι διαδίδονται από τον εν λόγω θεολόγο σε έντυπα μεγάλης κυκλοφορίας, σε ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς και στα βιβλία του. Διαχέονται επίσης σε ένα ευρύ κοινό με την μία ή την άλλη μορφή από τους υπόλοιπους νεοορθόδοξους και τους ακολούθους τους. Διαδίδονται με πολλούς καθημερινούς και οικείους τρόπους, κυρίως με τον εξωραϊσμό εκ μέρους των νεοορθοδόξων του αυταρχικού, μισαλλόδοξου, μοναρχικού και θεοκρατικού Βυζαντίου. Είναι μοναδικό φαινόμενο παγκοσμίως το γεγονός πως ένα μέρος των διανοουμένων και της κοινωνίας αναζητούν στον Μεσαίωνα, στο αντιδημοκρατικό και ανελεύθερο Βυζάντιο, έμπνευση, σημασίες και ιδανικά. Αυτό αποτελεί σύμπτωμα παρακμής. Από αυτές τις πηγές τρέφονται οι απόψεις και το θράσος των περί ου ο λόγος στρατιωτικών και παραστρατιωτικών οργανώσεων.
Με άλλα λόγια ο φασισμός δεν βρίσκεται μόνο στο νεοναζιστικό κόμμα. Κυοφορείται με ήπιες, «αθώες» ή παραπλανητικές μορφές σε αυταρχικές ιδέες, αντιλήψεις και πρακτικές που κυκλοφορούν ανάμεσά μας, δίπλα μας, όπως ο εθνικισμός, η θρησκεία, ο βυζαντινισμός, ο αποκλεισμός του άλλου, ο ρατσισμός. Ο φασισμός πριν γίνει κόμμα και εξουσία αλώνει την καθημερινότητα και το φαντασιακό των ανθρώπων, καθίσταται καθημερινός και οικείος. γίνεται κοινοτοπία, όπως ανέλυσε η γερμανοεβραία φιλόσοφος Χάνα Άρεντ. Δηλαδή, αν δεν μας ενοχλεί το τέρας του φασισμού, αυτό σημαίνει ότι του μοιάζουμε.
