MARIA POPOVA*
Το να είσαι ολοκληρωμένος άνθρωπος, το να κατοικείς πλήρως τη ζωτικότητά σου, σημαίνει να ζεις αδιαίρετα μέσα στη φύση σου. Κανένα μέρος μας δεν είναι πιο συνηθισμένο να εξορίζεται, να φυλακίζεται και να συνθλίβεται κάτω από το βάρος πολιτισμικών αποσκευών χιλιετιών από τον Έρωτα - το μέρος που περιλαμβάνει τη σεξουαλικότητα αλλά την υπερβαίνει για να συμπεριλάβει επίσης την ικανότητά μας για αυθορμητισμό και παιχνιδιάρικη διάθεση, την ανοχή μας στην αβεβαιότητα, την ανυπόκριτη δημιουργική μας ενέργεια.
Ο W.H. Auden κατανόησε την κεντρική σημασία του Έρωτα όταν κοίταξε τα αστέρια που μας δημιούργησαν και συνειδητοποίησε πως κι εμείς "αποτελούμαστε όπως αυτά από Έρωτα και σκόνη, πολιορκημένοι από την ίδια άρνηση και απελπισία".
Η Audre Lorde (18 Φεβρουαρίου 1934-17 Νοεμβρίου 1992) το κατανόησε, επίσης, με μοναδική διαύγεια οράματος σε μια εισήγηση που εκφώνησε στο Τέταρτο Συνέδριο Berkshire για την Ιστορία των Γυναικών στο Mount Holyoke College στις 25 Αυγούστου 1978, με τίτλο "Uses of the Erotic", η οποία αργότερα προσαρμόστηκε ως δοκίμιο στην καθόλα απαραίτητη συλλογή της Lorde Sister Outsider: Essays and Speeches.
[…]
Η ίδια γράφει: "Η Lorde είναι η πρώτη γυναίκα, η οποία είναι μια από τις μεγαλύτερες και πιο δημοφιλείς καλλιτέχνιδες που έχει δει ποτέ:
Υπάρχουν πολλά είδη εξουσίας, χρησιμοποιημένης και αχρησιμοποίητης, αναγνωρισμένης ή μη. Το ερωτικό είναι ένας πόρος μέσα στην καθεμιά μας που βρίσκεται σε ένα βαθιά γυναικείο και πνευματικό επίπεδο, σταθερά ριζωμένο στη δύναμη του μη εκφρασμένου ή μη αναγνωρισμένου συναισθήματός μας... Μας έχουν μάθει να υποψιαζόμαστε αυτόν τον πόρο, να τον συκοφαντούμε, να τον κακομεταχειριζόμαστε και να τον υποτιμούμε μέσα στη δυτική κοινωνία... Είναι ένα μικρό βήμα από εκεί στην ψευδή πεποίθηση ότι μόνο με την καταστολή του ερωτικού μέσα στη ζωή και τη συνείδησή μας οι γυναίκες μπορούν να είναι πραγματικά δυνατές. Αλλά αυτή η δύναμη είναι απατηλή, γιατί διαμορφώνεται μέσα στο πλαίσιο των ανδρικών μοντέλων εξουσίας.
Το ερωτικό προσφέρει ένα πηγάδι αναζωογονητικής και προκλητικής δύναμης στη γυναίκα που δεν φοβάται την αποκάλυψή του.
Προσφέρει (η Lorde) έναν επεκτατικό ορισμό του Έρωτα:
Το ερωτικό είναι ένα μέτρο μεταξύ των απαρχών της αίσθησης του εαυτού μας και του χάους των ισχυρότερων συναισθημάτων μας. Είναι μια εσωτερική αίσθηση ικανοποίησης στην οποία, όταν την έχουμε βιώσει, ξέρουμε ότι μπορούμε να προσβλέπουμε. Γιατί έχοντας βιώσει την πληρότητα αυτού του βάθους συναισθήματος και αναγνωρίζοντας τη δύναμή του, με τιμή και αυτοσεβασμό δεν μπορούμε να απαιτήσουμε λιγότερα από τον εαυτό μας.
[…]
Η ίδια η λέξη ερωτικό προέρχεται από την ελληνική λέξη eros, την προσωποποίηση του έρωτα σε όλες τις πτυχές του - γεννημένη από το Χάος και προσωποποιώντας τη δημιουργική δύναμη και την αρμονία. Όταν μιλάω για τον ερωτισμό, λοιπόν, μιλάω γι' αυτόν ως διεκδίκηση της ζωτικής δύναμης των γυναικών- αυτής της δημιουργικής ενέργειας που ενδυναμώνεται, τη γνώση και τη χρήση της οποίας διεκδικούμε τώρα στη γλώσσα μας, στην ιστορία μας, στο χορό μας, στον έρωτά μας, στη δουλειά μας, στη ζωή μας.
Ο έρωτας, παρατηρεί, πηγάζει από την ικανότητά μας να αισθανόμαστε - μια ικανότητα που απαιτεί από εμάς το δύσκολο θάρρος της αυθεντικότητας, γιατί, όπως γνώριζε ο E.E. Cummings, "όποτε σκέφτεσαι ή πιστεύεις ή γνωρίζεις, είσαι πολλοί άλλοι άνθρωποι: αλλά τη στιγμή που αισθάνεσαι, δεν είσαι κανείς άλλος εκτός από τον εαυτό σου".
Παρατηρώντας ότι "έχουμε μεγαλώσει να φοβόμαστε το ναι μέσα μας, τους βαθύτερους πόθους μας", η Lorde γράφει:
Το ερωτικό δεν είναι ένα ζήτημα μόνο του τι κάνουμε- είναι ένα ζήτημα του πόσο έντονα και πλήρως μπορούμε να αισθανθούμε κατά την πράξη. Μόλις μάθουμε το βαθμό στον οποίο είμαστε ικανοί να νιώσουμε αυτή την αίσθηση ικανοποίησης και ολοκλήρωσης, μπορούμε στη συνέχεια να παρατηρήσουμε ποιες από τις διάφορες προσπάθειες της ζωής μας μας φέρνουν πιο κοντά σε αυτή την πληρότητα.
Σε συμφωνία με τη διαπίστωση του υπαρξιακού ψυχολόγου Rollo May ότι ο έρωτας "μας προκαλεί μέσα μας την ικανότητα να απλώνουμε το χέρι μας... να προμορφώνουμε και να διαμορφώνουμε το μέλλον", η Lorde υποστηρίζει ότι "η αναγνώριση της δύναμης του ερωτικού μέσα στη ζωή μας μπορεί να μας δώσει την ενέργεια να επιδιώξουμε τη γνήσια αλλαγή μέσα στον κόσμο μας" και γράφει:
Όταν αρχίζουμε να ζούμε από μέσα προς τα έξω, σε επαφή με τη δύναμη του ερωτικού μέσα μας και επιτρέποντας σε αυτή τη δύναμη να ενημερώνει και να φωτίζει τις πράξεις μας πάνω στον κόσμο γύρω μας, τότε αρχίζουμε να είμαστε υπεύθυνοι απέναντι στον εαυτό μας με τη βαθύτερη έννοια. Διότι καθώς αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε τα βαθύτερα συναισθήματά μας, αρχίζουμε να εγκαταλείπουμε, αναγκαστικά, την ικανοποίηση με τον πόνο και την αυτοακύρωση, και με το μούδιασμα που τόσο συχνά μοιάζει ως η μόνη τους εναλλακτική λύση στην κοινωνία μας.
Από αυτή την άρνηση της αυτο-άρνησης προκύπτει ωμή δημιουργική ζωτικότητα, που ακτινοβολεί κάθε πτυχή της ζωής:
Δεν υπάρχει, για μένα, καμία διαφορά μεταξύ της συγγραφής ενός καλού ποιήματος και της κίνησης στο φως του ήλιου ενάντια στο σώμα μιας γυναίκας που αγαπώ.
Πράγματι, η Lorde επιμένει ότι μια θεμελιώδης λειτουργία της ερωτικής σύνδεσης είναι να χρησιμεύει ως "η ανοιχτή και άφοβη υπογράμμιση" της ικανότητάς μας για χαρά. Σε ένα συναίσθημα που ο ποιητής Ross Gay θα επαναλάμβανε μια γενιά αργότερα, αναλογιζόμενος τη σύνδεση ως την ευρύτερη πύλη προς τη χαρά, γράφει:
Το μοίρασμα της χαράς, είτε πρόκειται για σωματική, συναισθηματική, ψυχική ή διανοητική χαρά, δημιουργεί μια γέφυρα μεταξύ των μοιραζομένων, η οποία μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την κατανόηση πολλών από αυτά που δεν μοιράζονται μεταξύ τους, και μειώνει την απειλή της διαφορετικότητάς τους.
[…]
Αυτή η αυτοσύνδεση που μοιράζεται είναι ένα μέτρο της χαράς που γνωρίζω ότι είμαι ικανός να αισθάνομαι, μια υπενθύμιση της ικανότητάς μου να αισθάνομαι. Και αυτή η βαθιά και αναντικατάστατη γνώση της ικανότητάς μου για χαρά έρχεται να απαιτήσει από όλη μου τη ζωή να τη ζήσω μέσα στη γνώση ότι αυτή η ικανοποίηση είναι δυνατή και δεν χρειάζεται να ονομάζεται γάμος, ούτε θεός, ούτε μεταθανάτια ζωή.
Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο το ερωτικό είναι τόσο φοβισμένο και τόσο συχνά παραπέμπεται μόνο στην κρεβατοκάμαρα, όταν δεν αναγνωρίζεται καν. Γιατί μόλις αρχίσουμε να αισθανόμαστε βαθιά όλες τις πτυχές της ζωής μας, αρχίζουμε να απαιτούμε από τον εαυτό μας και από τις αναζητήσεις της ζωής μας να αισθάνονται σύμφωνα με εκείνη τη χαρά για την οποία γνωρίζουμε ότι είμαστε ικανοί.
Συμπληρώστε με τον Ρίλκε για τη σχέση μεταξύ σεξουαλικότητας και δημιουργικότητας, και στη συνέχεια επανεξετάστε τη Lorde για το συναίσθημα ως αντίδοτο στο φόβο, τη μετατροπή του φόβου σε φωτιά για τη δημιουργική εργασία και το ποιητικό της ποίημα "Οι μέλισσες".
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε εδώ: https://www.themarginalian.org/2023/08/18/uses-of-the-erotic-audre-lorde/?mc_cid=eb7da2f223&mc_eid=f988fc8190
**Απόδοση: Δημήτρης Τρωαδίτης.
