Το κείμενο αυτό δημοσιεύθηκε στο τεύχος Νο 1 – Μάρτιος 1976 - του αντιεξουσιαστικού περιοδικού «Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα». Στο τεύχος που διατηρούμε υπάρχουν κοψίματα στις σελίδες και έτσι από το κείμενο λείπουν μερικές παράγραφοι στην αρχή και προς το τέλος του.
…Η σύγχρονη επαναστατημένη νεολαία είναι προικισμένη με όλες εκείνες τις αρετές που στις μεγάλες στιγμές της ιστορίας τους απεκάλυψαν και εξέπληξαν τον κόσμο οι εργαζόμενες μάζες, αλλά δίχως τις αδυναμίες τους. Προ παντός την εμπιστοσύνη τους στους «αρχηγούς» και στα κόμματα.
Αυτές οι αδυναμίες είναι που δώσανε, τη δύναμη στην κομματική και συνδικαλιστική γραφειοκρατία να συγκρατήσουν, να παραλύσουν τις επαναστατημένες μάζες και να τις ξαναβάλουν στο ζυγό, όταν η ιστορία είχε δημιουργήσει συνθήκες που έκαναν δυνατή την ανατροπή απ’ αυτές της εκμεταλλευτικής κοινωνίας.
Σήμερα οι επαναστατημένοι νέοι, δεν αναγνωρίζουν τίτλους, περγαμηνές, αλάνθαστες αυθεντίες, προφήτες και Βίβλους. Αυτό είναι που έχει αποφασιστική σημασία για το μέλλον του απελευθερωτικού κινήματος κι αυτό είναι που μας κάνει με βεβαιότητα να μιλάμε για μια νέα ιστορική εποχή.
Στη Γαλλία το Μάη του ‘68, στους πλημμυρισμένους από τα εκατομμύρια των εξεγερμένων φοιτητών κι εργατών δρόμους, τα συνθήματα που κυριαρχούσαν ήταν «Η εξουσία» στους εργάτες», «Τα πανεπιστήμια στους φοιτητές», «Άμεση δημοκρατία», «Εργατικά συμβούλια», «Κατάργηση της ιεραρχίας», «Κάτω η γραφειοκρατία».
Στο Βελιγράδι, στην ίδια εποχή στις ογκώδεις διαδηλώσεις των φοιτητών, διαδηλώσεις στις οποίες συμπαρίσταντο μ’ όλην τους την ψυχή χιλιάδες εργάτες, τα συνθήματα που προκαλούσαν ενθουσιασμό ήταν: «Κάτω οι κομμουνιστές πρίγκηπες», «Κάτω η κόκκινη μπουρζουαζία», «Η εξουσία στους εργάτες».
Στην Πολωνία νέοι, επαναστάτες, αυθεντικοί εκπρόσωποι, του νέου ρεύματος, διακηρύσσουν, με θάρρος στο δικαστήριο: «Είμαστε υπέρ μιας κοινωνικής επανάστασης που θα ανατρέψει και θα μεταμορφώσει την οικονομική και: πολιτική ζωή στο σύνολό της… Οι εθνικοποιήσεις και οι σχεδιοποιήσεις με τη γραφειοκρατία στην διεύθυνση δεν έχει τίποτε το κοινό με τον σοσιαλισμό… Είμαστε υπέρ των εργατικών συμβουλίων και σ’ αυτά βλέπουμε τη βάση νέων σχέσεων στην παραγωγή».
Στην Αμερική αναπτύσσεται στα Πανεπιστήμια, στα Λύκεια και στα εργοστάσια στους νέους εργάτες ένα γνήσιο επαναστατικό κίνημα και αυτό είναι που θα ανατινάξει στον αέρα τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό.
Στο Πολυτεχνείο τον Νοέμβρη του ’73 κει που εκφράζονταν οι πόθοι και το πάθος της εξεγερμένης νεολαίας δεν ήταν ο κυκεώνας των αντιφάσεων των ραδιοφωνικών εκπομπών της Συντονιστικής επιτροπής, αλλά οι αποφάσεις της εργατικής και μαθητικής συνέλευσης και προ παντός οι περικοπές που λογόκρινε και αρνούνταν να μεταδώσει αυτή η απίθανη «ηγεσία» του πιο γνήσιου επαναστατικού κινήματος στη χώρα.
Ο Σούλτσμπεργκερ έγραφε με αφορμή τη γαλλική εξέγερση: «Η διεθνής φοιτητική ανταρσία έχει γίνει σημαντικός παράγοντας εις το πολιτικόν προσκήνιον της Γερμανίας, της Πολωνίας, της Ισπανίας και της Γαλλίας, για ν’ αφήσουμε κατά μέρος τις Ηνωμένες Πολιτείες. Φαίνεται τόσο βίαιη, τόσο θεαματική, τόσο ανοργάνωτη, τόσο ρομαντική και τόσο γνησίως επαναστατική, ώστε να απειλεί εξ ίσου και το κομμουνιστικό σύστημα και τον αστικό κόσμο». Και ο ακαδημαϊκός Μωνιέ: «Η ομαδική είσοδος της νεολαίας εις το κατάστημα υαλικών της δυτικής μακαριότητος είναι εν πάσει περιπτώσει ένα φαινόμενο κεφαλαιώδους σημασίας και μελλοντικών επιπτώσεων». Αλλά πιο σαφής είναι ο Λίπμαν: «Μετ’ εκπλήξεως διεπίστωσαν όλοι», γράφει, «ότι υπό την επιφάνειαν υπήρχαν επαναστατικές δυνάμεις που εντός ολίγων ημερών ήγειραν το θέμα αυτής της ίδιας επιβιώσεως, του Ντεγκωλιστικού καθεστώτος… Η επαναστατική κατάσταση φαίνεται να υπάρχει σχεδόν παντού, είτε περί της Βαρσοβίας πρόκειται, είτε περί της Πράγας, της Γαλλίας ή Ιταλίας, Ισπανίας και Γερμανίας ή των Βρεττανικών νήσων, των Ηνωμένων Πολιτειών ή της Χιλής, του Περού ή της Βραζιλίας… Δεν υπάρχει λόγος να σφυρίζει κανείς εις το σκότος και να προσπαθούμε να επαναπαυόμεθα με την σκέψιν ότι κάπως θα τα καταφέρωμεν. Διότι αι επαναστατικαί δυνάμεις της συγχρόνου εποχής είναι μεγαλύτεραι της συμβατικής μας σοφίας».
Πολύ σωστά, η επαναστατική κατάσταση φαίνεται να υπάρχει «σχεδόν παντού». Και οι επαναστατικές δυνάμεις είναι μεγαλύτερες από τη συμβατική τους σοφία και ακόμα απείρως ισχυρότερες από τις ατομικές τους βόμβες και από όλους τους μηχανισμούς ασφαλείας που διαθέτει η εκμεταλλευτική κοινωνία.
Το κίνημα είναι αναμφισβήτητα κίνημα της νεολαίας και δεν περιορίζεται μόνον στους φοιτητές. Χιλιάδες νέοι εργάτες και εργάτριες ενεργά συμμετείχαν από κοινού με τους φοιτητές στο γαλλικό Μάη στις μαχητικές διαδηλώσεις και στα οδοφράγματα. Νέοι εργάτες ήταν αυτοί που κατέλαβαν τα εργοστάσια και αυτοί οι νέοι παρέσυραν τα 10 εκατομμύρια στη γενική απεργία. Νέοι αγρότες ήταν αυτοί που μπλοκάρανε με τα τρακτέρ τους κεντρικούς δρόμους της Γαλλίας.
Νέοι εργάτες στη μεγάλη τους πλειοψηφία ήταν αυτοί που με άφθαστο ηρωισμό δίνανε μάχες στους δρόμους της Αθήνας με τα τανκς και τους πραιτωριανούς της δικτατορίας τον Νοέμβρη του ’73. Νέοι εργάτες ήταν αυτοί που μαχητικά αντέδρασαν στην προγραμματισμένη επίθεση της αστυνομίας στις 23 Ιουλίου ’75.
Η Ουγγρική επανάσταση του 1956 ήταν αναμφισβήτητα μια γνήσια προλεταριακή επανάσταση. Όμως στα τυπικά, στα εξωτερικά της γνωρίσματα έδινε την εντύπωση μιας λαϊκής εξέγερσης εναντίον της ρωσικής κατοχής και της κυβέρνησης των ανδρεικέλλων της Μόσχας. Τα εργατικά συμβούλια ανέλαβαν την διεύθυνση της κοινωνίας και την διαχείρηση της παραγωγής και τα μέτρα που πήραν ήταν γνησίως σοσιαλιστικά. Όμως οι εξεγερμένες μάζες στους δρόμους τις εθνικές ουγγρικές σημαίες κρατούσαν, τον εθνικό τους ύμνο τραγουδούσαν και τους ανδριάντες και τα μνημεία των εθνικών ηρώων στεφάνωναν. Αυτό προκαλούσε μια σύγχυση στις λαϊκές μάζες του εξωτερικού και προσφέρονταν για εκμετάλλευση στους δυτικούς ιμπεριαλιστές.
Το σημερινό κίνημα είναι και απ’ αυτή την άποψη τόσο διαυγές που δεν προσφέρει ευκαιρίες και δεν αφήνει περιθώρια για εκμετάλλευση, ούτε στην άλλη πλευρά από το παραπέτασμα. Δεν υπάρχουν εθνικά χρώματα, εθνικά τραγούδια και εθνικά συνθήματα. Οι ίδιες σημαίες, τα ίδια συνθήματα, τα ίδια τραγούδια σ’ όλες τις χώρες. Οι κόκκινες και οι μαύρες σημαίες της παγκόσμιας επανάστασης, το σύνθημα της ανατροπής της εκμεταλλευτικής κοινωνίας, ο αθάνατος ύμνος της Διεθνούς. Οι επαναστατημένοι νέοι χειραφετημένοι από την πατριωτική μυθολογία, δίνουν τα χέρια πάνω απ’ τα σύνορα. Το διαλυμένο και διασπασμένο από τη σοσιαλιστική και κομμουνιστική γραφειοκρατία παγκόσμιο ταξικό μέτωπο ανασυγκροτείται και ανασυνδέεται. Το νήμα που είχε πριν από πολλά χρόνια κοπεί ξαναδένεται.
Σ’ αυτό το τόσο πολιτικά ώριμο, τόσο διαυγές, τόσο ρωμαλέο επαναστατικό κίνημα, υπάρχει ένα παράδοξο που δεν έχει ίσως το προηγούμενό του στην Ιστορία.
Οι επαναστατικές εποχές είναι οι εποχές της νεολαίας. Η επανάσταση δεν μπορεί να πραγματοποιήσει τους μεγάλους σκοπούς της, δίχως το πάθος, την ορμή, την τόλμη, τον ηρωισμό, την αυτοθυσία της νεολαίας. Η σύνεση, η φρόνηση, το μέτρο κ.λπ. «καρποί πολύχρονης εμπειρίας» για τα οποία «σεμνύνονται» οι γέροι, είναι ότι ακριβώς χρειάζεται για να διατηρείται και διαιωνίζεται το καθεστώς της δουλείας.
Αλλά η νεολαία δεν βγαίνει έτοιμη και πάνοπλη για την επανάσταση όπως η Αθηνά από το κεφάλι του Δία. Μέσα στους κόλπους της τάξης, σε περιόδους υφέσεως, διεξήγετο σ’ όλες τις προηγούμενες εποχές μια ιδεολογική πάλη, προετοιμάζονταν μ’ αυτήν οι αγωνιστικές και σφυρηλατούνταν τα όπλα για τους επικείμενους επαναστατικούς αγώνες. Ένα μέρος από την παληά γενεά διατηρούσε την πίστη του στην επανάσταση, στις αρχές της, στο πρόγραμμά της και κρατούσε ζωντανή την παράδοση του επαναστατικού κινήματος. Η νεολαία εύρισκε ένα πρόγραμμα και μια σημαία.
Η σημερινή επαναστατημένη νεολαία, δεν είναι προϊόν μιας φυσιολογικής εξέλιξης μέσα στους κόλπους της υπάρχουσας κοινωνίας. Δεν υπήρχε τίποτε σ’ αυτή την κοινωνία, κανένα σύμπτωμα, κανένα σημάδι που να δείχνει ότι αυτή κυοφορούσε στα σπλάχνα της αυτό το σημερινό τρομερό παιδί.
Πριν από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, κατά τη διάρκειά του και μερικά χρόνια μετά απ’ αυτόν, στον πλανήτη δεν υπήρχαν παρά ρομπότ, που βάδιζαν κατά τετράδες και με παραγγέλματα. Η υπέρτατη ανθρώπινη αρετή ήταν η πειθαρχία. Οι λαοί δεν χρειάζονταν και δεν επιτρέπονταν να σκέφτονται. Εκείνοι που σκέφτονταν και απεφάσιζαν ήταν μόνον οι μεγαλοφυείς αρχηγοί. Οι λαοί έπρεπε να πειθαρχούν σ’ αυτούς και δίχως αντίρρηση να εκτελούν τις εντολές τους. Και δίχως αντίρρηση και διαμαρτυρία εκτελέσανε και την εντολή που οι μεγαλοφυείς δήμιοι δώσανε τον Σεπτέμβρη του 1939.
Μετά τον πόλεμο και την τραγική διάψευση των ελπίδων που οι λαοί τρέφανε στις υποσχέσεις των αρχηγών τους και των κομμάτων τους δημιουργείται μια κατάσταση που ίσως είναι χειρότερη από την προηγούμενη. Οι λαϊκές μάζες χάνουν την εμπιστοσύνη στους πάντες και στα πάντα και πρώτα απ’ όλα στον ίδιο τον εαυτό τους και στις μορφές της ταξικής πάλης. Δεν υπάρχουν κοινωνικές ομάδες που συλλογικά διεκδικούν και υπερασπίζονται τα κοινά τους συμφέροντα. Υπάρχουν μόνο άτομα και το καθένα απ’ αυτά προσπαθεί να λύσει το ατομικό του πρόβλημα με όλα τα οποιαδήποτε μέσα, εξαπατώντας, προδίνοντας, εξοντώνοντας τους συναδέλφους του. Η ταξική, ή η ανθρώπινη αλληλεγγύη είναι αντικείμενα ειρωνείας και εμπόδιο και παγίδα για την οικονομισιά. Αυτή η με κάθε μέσο οικονομισιά είναι το έμβλημα της κοινωνίας. Αυτή είναι η σοφή συμβουλή που δίνουν οι ατσίδες στους λιγότερο έξυπνους. Μ’ αυτήν διαπαιδαγωγούνται και ανατρέφονται οι νέοι. Η ανάπτυξη της οικονομίας και της τεχνολογίας προσφέρουν πολλές ευκαιρίες για εκμετάλλευση. Οι πιο ατσίδες στην εκμετάλλευση των ευκαιριών είναι οι πρώην κομμουνιστές. Αυτοί είναι οι πιο ηθικά αδίστακτοι. Αυτοί είναι απαλλαγμένοι από μικροαστικές προλήψεις.
Οι επαναστατικές μάζες εξαφανίζονται από προσώπου γης. Ούτε για δημαγωγία δεν αναφέρονται. Το αυτόνομο κίνημα των μαζών, η κοινωνία των ίσων και ελεύθερων παραγωγών, είναι για τους επίσημους και ανεπίσημους θεωρητικούς του μαρξισμού είτε μικροαστικές αντιδραστικές ουτοπίες, είτε αφελείς και παιδικές αυταπάτες, είτε έργο των γενεών ενός πολύ μακρινού μέλλοντος. Οι επαναστατικές οργανώσεις γίνονται σκόνη. Εκείνοι που διατηρούν μέσα σ’ αυτές τις εφιαλτικές συνθήκες την πίστη τους στην επανάσταση ήταν το πιο σπάνιο είδος στον πλανήτη και μετριώνταν κυριολεκτικά στα δάκτυλα.
(εδώ κόβεται το κείμενο)
…Από τις ηρωικές εποχές του κινήματος από τα μεγαλουργήματα των επαναστατημένων προλεταρίων δεν επιζούν στις λαϊκές μάζες ούτε απλές ωχρές αναμνήσεις. Η εργατική τάξη έχει απαρνηθεί τον εαυτόν της. Η ιστορία της, η ηρωική της παράδοση, τα ιδεώδη της, της είναι πράγματα εντελώς άγνωστα. Η ταξική γλώσσα έχει κι αυτή αλλάξει. Ο διεθνιστής έγινε πατριώτης, ο επαναστάτης έγινε δημοκράτης και οι προλετάριοι μαχητές του δρόμου γίνανε κλεφτουργιά και αρματωλίκι. Ανάμεσα σ’ αυτήν την εργατική τάξη και στο επαναστατικό προλεταριάτο που με το αίμα του έγραψε τις επικότερες σελίδες της Ιστορίας, υπάρχει ένα φοβερό κενό.
Και ενώ τα άτομα στην ατομικοποιημένη κοινωνία δεν έχουν άλλο ενδιαφέρον και άλλη φροντίδα παρά πώς θα τα οικονομήσουν και πώς θα εξασφαλίσουν ανέσεις, οι δήμιοι που κυβερνάν τους λαούς εν ψυχρώ προετοιμάζουν τη φυσική εξόντωση του ανθρώπινου γένους. Δημόσια υπολογίζουν πόσα εκατομμύρια ανθρώπινων υπάρξεων θα πολτοποιηθούν και πόσες πόλεις θα κορνιοτοποιηθούν στα πρώτα λεπτά ενός θερμοπυρηνικού πολέμου. Δημόσια, στον τύπο, σε επιστημονικά περιοδικά, σε συνέδρια συζητάν για βόμβες μικροβίων και τοξινών, για ακτίνες θανάτου, για τρομακτικά δηλητήρια, για επεμβάσεις στα έμβρυα και στα χρωματοσώματα για τη δημιουργία υπανθρώπων ή υπερανθρώπων. Δημόσια, δηλαδή με την άνεσή τους συζητάν για πράγματα που σε στοιχειωδώς υγιά κοινωνία έπρεπε να σηκωθούν και οι πέτρες εναντίον τους.
Εκτός από μερικά μικράς διαρκείας φωτεινά διαλείμματα, η ανθρωπότητα γνώρισε και έζησε ένα νέον μεσαίωνα. Και απ’ αυτόν τον μεσαίωνα αποσπάται και αναπηδά και γεμίζει τη σκηνή, το πιο γνήσιο, το πιο ρωμαλέο επαναστατικό κίνημα.
Κλείνει μια εποχή από τις πιο σκοτεινές της Ιστορίας και ανοίγει μια νέα, γεμάτη ελπίδες.
Α. ΣΤΙΝΑΣ
