Ο Bruno Lima Rocha είναι πολιτικός επιστήμονας, επαγγελματίας δημοσιογράφος και καθηγητής διεθνών σχέσεων με έδρα τη Βραζιλία. Είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του Ινστιτούτου Αναρχικής Θεωρίας και Ιστορίας (IATH-ITHA).
Η ακόλουθη συνέντευξη έχει υποστεί ελαφρά επεξεργασία για λόγους σαφήνειας.
Black Rose / Rosa Negra (BRRN): Σε μεγάλο μέρος του πολιτικού τοπίου στη Βραζιλία κυριαρχούν οι προεδρικές εκλογές, στις οποίες ο πρώην πρόεδρος Λούλα ντα Σίλβα αναμένεται να κερδίσει στον δεύτερο γύρο τον υφιστάμενο Ζαΐρ Μπολσονάρο, εν μέρει καταλαμβάνοντας χώρο στο πολιτικό κέντρο. * Πώς επηρέασε αυτή η προεκλογική εκστρατεία τις κοινωνικές δυνάμεις της αριστεράς και της δεξιάς στη Βραζιλία;
Bruno Lima Rocha (BLR): Στον πρώτο γύρο των γενικών εκλογών, ο Λούλα (PT συν οκτώ κόμματα) είχε λίγο περισσότερο από το 48% των ψήφων και ο Μπολσονάρο 43,5%. Δίνει κατά μέσο όρο περίπου 6 εκατομμύρια ψήφους, σε ένα σύνολο 156 εκατομμυρίων ψηφοφόρων, συνολικά με 20% αποχή. Ο αριθμός των μηδενικών και λευκών ψήφων ήταν χαμηλός σε σύγκριση με άλλες χρονιές. Στην άκρα αριστερά, είχαμε υποψηφιότητες από μικρά κόμματα όπως η Λαϊκή Ενότητα (μαοϊκής προέλευσης), το PCO (με τροτσκιστική γραμμή), το PSTU (τροτσκιστικός μορενισμός) και το PCB (νεοσταλινικοί). Και στις 26 Πολιτείες και στην Ομοσπονδιακή Περιφέρεια, το σύνολο αυτών των μικρών εκλογικών κομμάτων της άκρας αριστεράς δεν φτάνει το 2% του εκλογικού σώματος. Έτσι, ο χώρος της αριστεράς στην πολιτική συζήτηση είναι μικρός, γιατί το πρόγραμμα του Λούλα και του αναπληρωτή του Geraldo Alckmin, θα μπορούσε να ονομαστεί σοσιαλφιλελεύθερο: σοσιαλδημοκρατικό στην κοινωνική πολιτική και μετανεοφιλελεύθερο στην οικονομική πολιτική και τον σχεδιασμό του κράτους. Ο ριζοσπαστισμός σε αυτές τις εκλογές σηματοδοτείται από την ακροδεξιά, με τον Μπολσονάρο να εκλαμβάνεται ως τραμπικός.
BRRN: Παρά τη λαμπερή εικόνα που ζωγραφίζουν οι προοδευτικοί και οι σοσιαλδημοκράτες για τον Λούλα, ήταν υπό το PT (Εργατικό Κόμμα) που η κυβέρνηση της Βραζιλίας άρχισε να οδεύει προς τη λιτότητα. Δεδομένου ότι αυτή θα είναι πιθανότατα μια δεύτερη θητεία γι’ αυτόν, πόσο αποτελεσματικές πιστεύετε ότι θα είναι οι αριστερές οργανώσεις και κινήματα στο να αποσπάσουν παραχωρήσεις από μια κυβέρνηση του ΡΤ υπό την ηγεσία του Λούλα;
BLR: Η στροφή στη «λιτότητα» έλαβε χώρα στη δεύτερη κυβέρνηση της Ντίλμα (Ιανουάριος 2015 έως την παραπομπή της χωρίς νομική αιτία, τον Απρίλιο του 2016), όταν ο επανεκλεγμένος πρόεδρος διόρισε τον οικονομολόγο Joaquim Levy (από τα “αγόρια” του Σικάγο) ως υπουργό Οικονομικών. Αυτό επέφερε μια άμεση κλίση προς τον πληθωρισμό των διοικητικών τιμών, την περικοπή των κοινωνικών πολιτικών, τη μείωση των βιομηχανικών πολιτικών και των πόρων για την εκπαίδευση (συμπεριλαμβανομένης της επιστημονικής έρευνας). Ακόμη και όλα αυτά δεν μπόρεσαν να σταματήσουν το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα που υπέστη η Ντίλμα.
Δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια αμέσως για μια αριστερή στροφή στην κυβέρνηση του Λούλα εάν κερδίσει στον δεύτερο γύρο: ο Μπολσονάρο άφησε μια δημοσιονομική βόμβα, χωρίς τη χρηματοδοτική ικανότητα του βραζιλιάνικου κράτους. Θα μπορούσε να προκύψει μια κοινωνική και με μεγάη διάρκεια δυσαρέσκεια, αν έχουμε την προβλεπόμενη ύφεση το 2023 και το πρώτο εξάμηνο του 2024.
BRRN: Γενικά, οι αναρχικές οργανώσεις υποστηρίζουν την αποχή ή τη συμμετοχή στις γενικές εκλογές ή επικεντρώνουν τις επικοινωνίες τους εντελώς αλλού; Όπως έγραψε η CAB στην Ανάλυση της Βραζιλιάνικης Συγκυρίας (Brazilian Conjuncture) τον Ιούνη, έχει σημειωθεί αύξηση της ακροδεξιάς πολιτικής βίας, συμπεριλαμβανομένων των δολοφονιών δημοσιογράφων. Υπήρξε επίσης την τελευταία δεκαετία μια σταθερή αύξηση της παρουσίας του στρατού εντός του πολιτικού κράτους. Και τα δύο είναι θέματα που προκαλούν σημαντική ανησυχία. Πού είναι η πιο αιχμηρή άκρη της ακροδεξιάς στη Βραζιλία;
BLR: Ο οργανωμένος αναρχισμός στη Βραζιλία είναι πολύ ενεργός στον αντιφασιστικό αγώνα και δεν κάνει εκλογική εκστρατεία.
Όσο για τους ακροδεξιούς, οι δυνάμεις τους φαίνονται ξεκάθαρα. Η ανώτατη διοίκηση των ενόπλων δυνάμεων (ταξίαρχοι, ναύαρχοι και στρατηγοί) κερδίζουν περισσότερους από τέσσερις φορές τους κανονικούς μισθούς τους, ενώ υπάρχουν περισσότεροι από 11.000 στρατιωτικοί και πρώην στρατιωτικοί σε θέσεις πολιτικής διοίκησης — μια ιστορική ρεβάνς του στρατού που μας το 1964 έκανε πραξικόπημα και εφάρμοσε δικτατορία μέχρι το 1985.
Μια άλλη πτέρυγα της ακροδεξιάς είναι οι πολιτικοοικονομικοί ηγέτες του περιβαλλοντικού εγκλήματος: προχωρούν σε γεωργικές εκτάσεις, καταστρέφουν τη βιομάζα, απειλούν εδάφη ιθαγενών και κουιλόμπολα και χρησιμοποιούν γεωργικά δηλητήρια που απαγορεύονται σε άλλες χώρες.
Υπάρχει επίσης η νεοπεντηκοστιανή, η πεντηκοστιανή και η συντηρητική προτεσταντική ακροδεξιά, που αναπαράγει στη Βραζιλία την ίδια ατζέντα της Βιβλικής ζώνης στη θρησκευτική δεξιά πτέρυγα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος των ΗΠΑ.
Η νεότερη ακροδεξιά είναι ένας τροπικός τραμπισμός, που εξηγεί τις σχέσεις μεταξύ του Steve Bannon και της οικογένειας Bolsonaro.
Και μετά υπάρχει η νέα νεοφιλελεύθερη δεξιά, που βασίζεται στην κερδοσκοπία, στον χρηματοοικονομικό τομέα, με ένα σημαντικό μέρος να υποστηρίζει τον Μπολσονάρο. Ο υπουργός Οικονομίας του Μπολσονάρο είναι ένα “αυθεντικό αγόρι “από το Σικάγο, ο Πάουλο Γκουέντες, (ο οποίος εργάστηκε ακόμη στη Χιλή κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Πινοσέτ) και λειτουργεί ως υπερασπιστής των συμφερόντων του πιο αντιπαραγωγικού κεφαλαίου της Βραζιλίας.
Επιπλέον, υπάρχει ένας ευρύς τομέας της αστυνομίας: ο Μπολσονάρο υποστηρίζεται από την ακροδεξιά της αστυνομίας και έχει άμεση ανάμειξη με παρααστυνομικούς σχηματισμούς, ειδικά στην εκλογική βάση καταγωγής του, το Ρίο ντε Τζανέιρο.
Όσον αφορά τη διεθνή υποστήριξη, ο Μπολσονάρο είναι στρατηγικός σύμμαχος του Σιωνισμού και των συμφερόντων του για την προώθηση του κράτους του Ισραήλ.
Τέλος, υπάρχει μια πανίδα ακροδεξιών φατριών, νεοφασιστών, Βραζιλιάνων φασιστών, υπερεξουσιαστών, νεοναζί και άλλων παρόμοιων που υποστηρίζουν ρητά τον Μπολσονάρο.
BRRN: Το δικαίωμα στην άμβλωση συνιστά ένα ενεργό πεδίο αγώνα σε όλη την Αμερική, με νίκες στην Αργεντινή, την Κολομβία και το Μεξικό και οπισθοδρομήσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η άμβλωση ποινικοποιείται στη Βραζιλία, αν και φυσικά αυτό δεν σταματά τις αμβλώσεις, απλώς τις κάνει πιο επικίνδυνες. Είναι το φεμινιστικό κίνημα σε θέση να σημειώσει πρόοδο στη Βραζιλία στα αλληλένδετα ζητήματα της πρόσβασης στις αμβλώσεις, του βιασμού και της γυναικοκτονίας;
BLR: Στη Βραζιλία έχουμε μια τεράστια κινητοποίηση τόσο γυναικών όσο και ανθρώπων αφρικανικής καταγωγής. Όσοι στα ηγεμονικά μέσα ενημέρωσης αντιτίθενται στον Μπολσονάρο μπορεί να συζητούν θέματα φύλου, αλλά είναι ξεκάθαρα κατά των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων. Το ίδιο ισχύει και για την υπεράσπιση του LGBTQI+ πληθυσμού και των περιφερειακών μητροπολιτικών περιοχών. Οι εξουσίες αρνησικυρίας της θρησκευτικής δεξιάς, καθώς και η άμεση ιδιοκτησία της σε τρία από τα πέντε κορυφαία μέσα ενημέρωσης, καταφέρνουν να κρατήσουν σιωπηλή τη συζήτηση για τις αμβλώσεις. Στη Βραζιλία, οι γενικοί όμιλοι μέσων ενημέρωσης είναι, με αυτή τη σειρά κοινού και σημασίας: Globo, Ρεκόρ και SBT (ισόπαλα) Rede Bandeirantes, TV Brasil και άλλοι μικροί ή περιφερειακοί ραδιοτηλεοπτικοί φορείς.
Το Globo έχει το 50% του κοινού και είναι αρκετά εναρμονισμένο με την ατζέντα του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ. Το Record και το SBT είναι πιο δημοφιλή και αναπαράγουν τον συντηρητισμό με σημαντική κοινωνική διείσδυση. Ο Μπαντεϊράντες είναι διχασμένος στη θέση και ο Rede TV υποστηρίζει τον Μπολσονάρο. Τα λέω όλα αυτά γιατί η εκλαΐκευση των θεμάτων των γυναικείων και αντιρατσιστικών αγώνων έχει επιτευχθεί μόνο μέσω αγώνα σε κοινωνική κλίμακα, όχι μέσω του κόσμου της ψυχαγωγίας και της επαγγελματικής επικοινωνίας.
Ένας άλλος τομέας, τόσο μεγάλος όσο ο πρώτος, τοποθετείται στα κοινωνικά δίκτυα ενάντια στην προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών και ριζικά ενάντια στην αποποινικοποίηση των αμβλώσεων. Για παράδειγμα, το 2018, οι γυναίκες κινητοποιήθηκαν στην εκστρατεία Ele Não («Όχι Αυτός»), η οποία αντιτάχθηκε στην πρώτη υποψηφιότητα του Μπολσονάρο για την προεδρία. Η δεξιά απάντησε σε αυτή την εκστρατεία με έναν βρώμικο πόλεμο στο Διαδίκτυο, επιβεβαιώνοντας ανοησίες όπως ο ισχυρισμός ότι ο Φερνάντο Χαντάντ (προεδρικός υποψήφιος του PT το 2018) θα μοίραζε «μπουκάλια σε σχήμα πέους στα σχολεία των παιδιών».
Οι θρησκευτικοί συντηρητικοί έχουν 180 ψήφους στο Κογκρέσο, σε σύνολο 513 ομοσπονδιακών βουλευτών και 81 γερουσιαστών.
BRRN: Ο λαός της Βραζιλίας υποφέρει από τις συνδυασμένες οικονομικές, πανδημικές και οικολογικές καταστροφές με τρόπους που είναι αναγνωρίσιμοι σε ολόκληρο τον κόσμο. Πώς συμμετείχαν οι αναρχικοί σε λαϊκές προσπάθειες όχι μόνο επιβίωσης αλλά οργάνωσης και ριζοσπαστικοποίησης; Σε ποιους τομείς ή περιοχές είναι πιο ενεργοί οι αναρχικοί στη Βραζιλία; Ποιες δραστηριότητες και στρατηγικές είναι πιο σημαντικό για τους αναρχικούς εκεί να ενισχύσουν τα επόμενα χρόνια;
BLR: Μιλάω για λογαριασμό του Ινστιτούτου Αναρχικής Θεωρίας και Ιστορίας (ITHA) και όχι για κάποια συγκεκριμένη αναρχική πολιτική οργάνωση στη Βραζιλία. Η βάση μου για την ανάλυσή μου είναι η ειδική αναρχική θεωρία και οι στρατηγικές μελέτες που προκύπτουν από αυτήν, αλλά δεν μπορώ να σχολιάσω ως προς τον προσδιορισμό των κοινωνικών δυνάμεων όπου έχουμε σημαντική παρουσία και παρεμβολή.
Ελπίζω να έχω απαντήσει στις ερωτήσεις με τρόπο που να δημιουργεί πληροφορίες και προβληματισμό από συντρόφους που θα διαβάσουν αυτά τα σεμνά λόγια. Για το σοσιαλισμό και την ελευθερία.
* Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε εδώ: https://blackrosefed.org/interview-with-a-brazilian-anarchist-on-lula-bolsonaro-and-social-struggle/?fbclid=IwAR38zVwD3eZZCmgsCNZblAVvefwAI7-dHNUdH3D3Tavotbb5jgG1v9RS0HI
**Μετάφραση: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης.
***Η συνέντευξη πάρθηκε πριν τις εκλογές, οι οποίες ανέδειξαν τελικά ηγέτη τον Λούλα.
