Σημείωση Μεταφραστή*: Το ιστορικό αυτό κείμενο, δημοσιεύτηκε στις 4 Οκτωβρίου 1895 στο Les temps nouveaux του Jean Grave, αναφορικά με τις διώξεις των Αναρχικών και την ποινικοποίηση της Αναρχίας που έφθασε σε σημείο να απαγορεύεται η χρήση της ακόμα και ως λέξη στο δημόσιο λόγο. Το πρώτο τεύχος της εφημερίδας Les Temps Nouveaux κυκλοφόρησε στις 4 Μαΐου 1895 σε 18.000 αντίτυπα. Ήταν σε μια εποχή που επακολούθησε την περίοδο 1892-1894. Το 1895 ήταν το σημείο άφιξης μιας ρήξης που είχε ήδη ολοκληρωθεί από την 1η Μαΐου 1890, μια περίοδο που κυριαρχούταν από την ιδέα ότι η προπαγάνδα της δράση και γενικά η βίαιη, αρκούσε για να γκρεμίσει το κοινωνικό οικοδόμημα.
*
Για δεκαπέντε μήνες έγιναν τα πάντα για να καταπνίξουν την αναρχία. Μείωσαν τον Τύπο σε σιωπή, κατέστειλαν τους άνδρες, πυροβολήθηκαν σε απόσταση βολής στη Γουιάνα, αναχώρησαν για τα νησιά της Ισπανίας, φυλακίστηκαν κατά χιλιάδες στην Ιταλία χωρίς καν να ασχοληθούν με δρακόντειους νόμους ή δικαστική κωμωδία. Αναζητήθηκε κάθε μέθοδος, συμπεριλαμβανομένης της λιμοκτονίας γυναικών και παιδιών με την αποστολή της αστυνομίας για να ασκήσει πίεση σε εκείνα τα αφεντικά που τολμούσαν ακόμα να δώσουν δουλειά στους αναρχικούς.
Σταμάτησαν πριν από το τίποτα για να συντρίψουν τους ανθρώπους και να καταπνίξουν την ιδέα.
Και παρ' όλα αυτά, η ιδέα δεν έχει σημειώσει ποτέ τόσο μεγάλη πρόοδο όσο κατά τη διάρκεια αυτών των δεκαπέντε μηνών.
Ποτέ δεν απέκτησε τόσο γρήγορα υποστηρικτές. Ποτέ δεν διείσδυσε τόσο βαθιά σε τομείς που κάποτε αντιστέκονταν σε οποιοδήποτε είδος σοσιαλισμού.
Και ποτέ δεν έχει αποδειχθεί τόσο καλά ότι αυτή η έννοια της κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση ή εξουσία ήταν απαραίτητο αποτέλεσμα όλων των ιδεών που έχουν λειτουργήσει από τον περασμένο αιώνα. Ότι έχει βαθιές ρίζες σε όλα όσα έχουν ειπωθεί τα τελευταία τρία χρόνια στη νηπιακή επιστήμη της ανάπτυξης των κοινωνιών, στην επιστήμη των ηθικών συναισθημάτων, στη φιλοσοφία της ιστορίας και στη φιλοσοφία γενικότερα.
Μπορούμε ήδη να ακούσουμε να λέγεται: «Αναρχία; Αλλά είναι η περίληψη των ιδεών του επόμενου αιώνα. Προσοχή αν θέλετε να επιστρέψετε στο παρελθόν. Αν θέλετε, χαιρετίστε ένα μέλλον προόδου και ελευθερίας!»
Την ίδια στιγμή που, σύμφωνα με το νόμο, η ίδια η ετικέτα του αναρχικού σας κέρδισε τον υποβιβασμό στη Γουιάνα και τον αργό θάνατο από ελονοσία ή την κακομεταχείριση των δεσμοφυλάκων, τι ήταν αυτό που απασχόλησε τον Τύπο;
Θυμόμαστε την έρευνα για την αναρχία που διεξήγαγε μια μεγάλη παριζιάνικη εφημερίδα. Είπαν: «Για να φέρουν τον εαυτό τους τόσο περήφανα πρέπει να εμπνέονται από ένα μεγάλο ιδανικό. Πρέπει να το γνωρίσουμε!» Και διαβάζουμε εκατοντάδες άρθρα στον ημερήσιο και μηνιαίο τύπο, τα οποία ίσως ξεκίνησαν θέλοντας να συντρίψουν την «εκατοντακέφαλη Λερναία Ύδρα», αλλά συχνά τελείωναν δικαιολογώντας τόσο τις ιδέες όσο και τους ανθρώπους.
Οι νέοι στα σχολεία, τόσο καιρό αντιστέκονται σε έναν σοσιαλισμό που, ξεκινώντας ένδοξα, τελείωσε με έναν οκτάωρο νόμο ή την απαλλοτρίωση των σιδηροδρόμων από το κράτος, χαιρέτησαν τη νέα άφιξη. Οι νέοι πήραν μια γεύση από μια μεγάλη και ισχυρή αντίληψη της ζωής των κοινωνιών, που αγκαλιάζει όλες τις ανθρώπινες σχέσεις και φέρνει σε όλες τις σχέσεις της την υπερηφάνεια, τη δύναμη, την πρωτοβουλία των ελεύθερων ανθρώπων, την ίδια την ουσία κάθε προόδου. Και στους καλύτερους εκπροσώπους τους, οι νέοι άνθρωποι υιοθετήθηκαν με μια ιδέα που τους κάνει να καταλάβουν πώς η απελευθέρωση του εργάτη γίνεται απελευθέρωση του ανθρώπου· πώς ο κομμουνισμός και η αναρχία συντρίβουν όλες τις αλυσίδες στις οποίες μια χριστιανική, ρωμαϊκή και ιακωβίνικη κοινωνία κατέπνιξε την ελευθερία του ανθρώπου.
Ο αγγλικός Tύπος – ειδικά η εβδομαδιαία εφημερίδα που μιλάει σε αγρότες και εργάτες – συμμετείχε στη συζήτηση για τις αναρχικές αρχές, τα ιδανικά, τους δρόμους και τα μέσα. Για μήνες και μήνες, οι πέντε ή έξι εφημερίδες που διαβάζονταν περισσότερο από τις μάζες στις επαρχίες είχαν μία ή δύο στήλες αλληλογραφίας για την αναρχία. «Αρκετά!» φώναξαν οι συντάκτες. «Από εδώ και πέρα θα σταματήσουμε αυτή την αλληλογραφία!» Αλλά στο επόμενο τεύχος το άνοιξε ξανά σε μια νέα συζήτηση: ατομικισμός και κομμουνισμός, κράτος και άτομο... Θα μπορούσαμε να συγκεντρώσουμε τόμους για αυτό, και συνεχίζεται.
Ταυτόχρονα, στη Γερμανία και τη Ρωσία εμφανίζονται έργα σε επιθεωρήσεις σχετικά με τη σχέση μεταξύ κοινωνίας και ατόμου, τα δικαιώματα του κράτους, το γεγονός ότι το άτομο θέτει τον εαυτό του έξω από την τρέχουσα ηθική και την επιρροή αυτού του γεγονότος, την πρόοδο της δημόσιας ηθικής και ούτω καθεξής. Ο Godwin και ο Max Striner έχουν ξεσκαφτεί. Ο Νίτσε έχει μελετηθεί και έχει αποδειχθεί πώς ο αναρχικός που πεθαίνει στο ικρίωμα συνδέεται με το φιλοσοφικό ρεύμα που βασίζεται στα έργα του Γερμανού φιλοσόφου.
Και τελικά ο Τολστόι, μιλώντας σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο, έδειξε στις απαντήσεις του στις κριτικές που διατυπώθηκαν στο τελευταίο του βιβλίο πώς όχι μόνο οι χριστιανοί, αλλά κάθε έξυπνος άνθρωπος, ανεξάρτητα από τη φιλοσοφία του, πρέπει να σπάσει εντελώς με το κράτος που οργανώνει την εκμετάλλευση του εργάτη, πρέπει να αρνηθεί να πάρει το ελάχιστο μέρος στα εγκλήματα, την οικονομική εκμετάλλευση. και τις στρατιωτικές θηριωδίες που διαπράττονται από κάθε κράτος, ανεξάρτητα από την ετικέτα του.
Για να συνοψίσουμε με λίγα λόγια: σε όλους τους πολλούς τομείς της σκέψης έχει παραχθεί μια ώθηση προς την αναρχία. Ολοκληρώνεται μια βαθιά εργασία ιδεών που οδηγεί στην αναρχία και δίνει στον κομμουνισμό μια νέα δύναμη.
Σημειώνουμε αυτό το έργο με ευτυχία. Αλλά οι σκέψεις μας πηγαίνουν αλλού.
Ψάχνουμε για τα σημάδια που δείχνουν ότι η ίδια εργασία εργάζεται στις τάξεις που υποφέρουν για να παράγουν τα πάντα χωρίς να απολαμβάνουν κανένα από τα θαύματα της τέχνης, της επιστήμης και του πλούτου που συσσωρεύουν στη γη.
Βρίσκουμε αυτά τα σημάδια παντού: στις συναντήσεις, στα συνέδρια της εργατικής τάξης, στην ίδια τη γλώσσα αυτών των συναντήσεων. Αλλά ποτέ δεν σταματάμε να αναρωτιόμαστε: «Μήπως η ηχώ αυτών των συζητήσεων διεισδύει στα σπίτια, στις φωλιές του εργάτη, στην καλύβα του αγρότη; Ο αγρότης και ο εργάτης βλέπουν το δρόμο που θα τους οδηγήσει στη διπλή απελευθέρωσή τους, από το κεφάλαιο και το κράτος; Ή αλλιώς, ξεγελασμένοι από τους μελετητές, τους ιερείς, τους δημοσιογράφους, τους θαυμαστές της εξουσίας και όλη την παρτίδα που συντηρείται από το κράτος – έχουν διατηρήσει την ακλόνητη πίστη τους στα οφέλη του κυβερνητικού ιακωβινισμού;».
Μήπως η κριτική τους για το τι τους κάνει να υποφέρουν υπερβαίνει την κριτική των ατόμων; Εγείρει την κριτική των αρχών πάνω στις οποίες κατοικεί το κεφάλαιο, η μισθωτή εργασία και το δημιούργημά τους, το κράτος;
Είναι η ιδέα μιας διεθνούς ένωσης όλων των καταπιεσμένων εμφυτευμένη ανάμεσά τους, και οι καρδιές τους ματώνουν με τον ίδιο τρόπο για τις σφαγές που διαπράχθηκαν στο Fourmies ή στο Βερολίνο, το Σικάγο ή τη Βιέννη; Περιλαμβάνουν στο ίδιο μίσος ολόκληρη τη συμμορία των διεθνών εκμεταλλευτών, είτε πρόκειται για Ιάπωνες είτε για Γάλλους πατριώτες, Γερμανούς ή Άγγλους;
Γεννημένη στο στήθος του λαού, κάτω από την έμπνευση των ανθρώπων της Διεθνούς Ένωσης Εργατών και ισχυρή στην υποστήριξη που βρίσκει στη μελέτη, η ιδέα πρέπει να επιστρέψει στο λαό, να μεγαλώσει στο στήθος του, να τον εμπνεύσει με την ακαταμάχητη ανάσα του.
Μόνο εκεί θα επιτύχει την πλήρη ανάπτυξή της. Μόνο εκεί θα πάρει μορφή και θα βρει τον τρόπο να αντικαταστήσει τον παλιό κόσμο που φεύγει και να ανοικοδομήσει την κοινωνία στη βάση της ισότητας, της πλήρους ελευθερίας του ατόμου και της αδελφοσύνης μεταξύ όλων των ανθρώπων.
*Μετάφραση: Αργύρης Αργυριάδης.
