Πέθανε επειδή έπρεπε, επειδή όλοι πρέπει. Ο τύραννος αυτός που πίστευε ότι ήταν αόρατος, αυτός που είπε ότι στη χώρα μας δεν υπήρχε ούτε ένα φύλλο που να μη τον ξέρει, ένας από αυτούς του οποίου οι απόκοσμες ομιλίες απευθύνονταν προς το έθνος, ξεκαθαρίστηκε κι αυτός από τον «απαίσιο θεριστή». Τα συναισθήματά μας για το γεγονός αυτό είναι αρκετά συγκεχυμένα: αφ' ενός, είμαστε ευτυχείς γιατί ξέρουμε ότι δεν είναι απαραίτητο πλέον να συνεχίσουμε να υπάρχουμε στον ίδιο κόσμο με μια τέτοια μισητή φυσιογνωμία, ούτε να αναπνέουμε τον ίδιο αέρα. Από την άλλη, έχουμε ένα πικρό συναίσθημα, επειδή γνωρίζουμε ότι «έφυγε» χωρίς καν να δικαστεί, προστατευόμενος από τους νόμους περί αμνηστίας που ο ίδιος θέσπισε και τις κυβερνήσεις του κυβερνώντος συνασπισμού «La Concertacion».
Όλοι αυτοί παρέμειναν πάντα πιστοί στο σύμφωνο αυτό με βάση το οποίο διαπραγματεύτηκαν το μερίδιό τους στην εξουσία. Ας θυμηθούμε, ότι κανένας δεν τους ανάγκασε να τρέξουν στο Λονδίνο, το 1998, για να δώσουν ένα χέρι βοηθείας στο στρατηγό τους όταν αντιμετώπιζε τότε κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας. Χωρίς κανένα ίχνος ντροπής, ήταν οι πραγματικοί προστάτες αυτού του δολοφόνου του λαού. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ ότι ο συνασπισμός «La Concertacion», ως συνεργός του, έχει επιφορτισθεί στη συνείδησή του το βάρος των χιλιάδων νεκρών.
Είναι αυτός, ο κυβερνών συνασπισμός (συμπεριλαμβανομένου και του Σοσιαλιστικού Κόμματος), που διαχειρίζεται τους νομοθετικούς και άλλους θεσμούς που κληρονομήθηκαν από τον Pinochet, το κράτος του, το σύνταγμά του, το οικονομικό του πρότυπο. Είναι αυτοί οι οποίοι έχουν προσφύγει στην κληρονομιά της καταστολής σε βάρος του αγωνιζόμενου λαού και των Ινδιάνων ιθαγενών Mapuche. Είναι αυτοί που έχουν γίνει πλούσιοι με το νεοφιλελευθερισμό, ο οποίος εγκαθιδρύθηκε με τις σφαίρες και το αίμα. Είναι αυτοί…
Και ίσως είναι αυτοί που, λόγω αυτών όλων, έχουν περισσότερους λόγους από οποιονδήποτε άλλον να είναι ευτυχείς. Επειδή ο παλαιός απατεώνας είναι πλέον νεκρός, επειδή δεν είναι πλέον πρόβλημα γι’ αυτούς, επειδή δεν αντιπροσωπεύει πια τη σκοτεινή τους συνείδηση, επειδή υπάρχει τώρα ένας λόγος λιγότερος για όλους εκείνους τους… δυσάρεστους δικηγόρους-υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για να τους παρενοχλούν. Επειδή η απόδειξη διάπραξης του εγκλήματος πάνω στο οποίο στηρίχθηκαν οι θεσμοί της χώρας μας δεν υπάρχει πλέον, θεσμοί που, καθώς το φέρνει η κουβέντα, όλοι αυτοί διαχειρίζονται τώρα ευτυχέστατα.
Ο Pinochet «έφυγε» χωρίς καν να δικαστεί. Αλλά ποιον προσπαθούν να εξαπατήσουν; Ακόμα και χίλια χρόνια εάν ζούσε, πάλι δεν θα είχε παραπεμφθεί σε δίκη από το συνασπισμό «La Concertacion». Και επειδή πέθανε χωρίς ποτέ να δικαστεί, γι’ αυτό, υποθέτω, ότι είναι τόσο ευτυχείς. Με το πτώμα του Pinochet, σκέφτονται ότι μπορούν να θάψουν όλους εκείνους τους νεκρούς που στέκονται στο δρόμο τους. Αλλά προκειμένου να σβηστεί το πρόσωπο του Pinochet από το πρόσωπο της Χιλής, πρέπει να κάνουν ό,τι έκαναν στο παρελθόν με τους αρχαίους βασιλιάδες: να θαφτεί με όλη του την περιουσία: το στρατό , το κράτος, τις αναρίθμητες σελίδες των νόμων και το σύνταγμά του. Ο θάνατός του καθιστά μόνο προφανείς τις διάφορες αντιφάσεις στη σημερινή Χιλή.
Μερικοί λένε ότι είναι μια φυσιογνωμία που διαίρεσε τη χώρα: αλλά κατέστησε αρκετά εμφανή μόνο τη διαίρεση εκείνη ανάμεσα στις ελίτ και τα «κατακάθια της κοινωνίας», μια διαίρεση που απεικονίζεται εντυπωσιακά σε ένα πολιτικό σύστημα το οποίο λειτουργεί ως γιγαντιαία μηχανή αποκλεισμού και περιθωριοποίησης του 90% του πληθυσμού. Η τωρινή πρόεδρος Bachelet, είπε ότι θα συγκλονιζόταν από το εάν αποδίδονταν επίσημες κρατικές τιμές στον τύραννο. Αλλά εάν ήταν τίμια, θα του είχε επιδώσει τις κρατικές τιμές: σε τελευταία ανάλυση, είναι αυτή που είναι επικεφαλής του κράτους του Pinochet. Είτε της αρέσει είτε όχι, είναι η διάδοχός του. Πρέπει, τουλάχιστον, να είναι αρκετά καλή γι’ αυτή την τόσο μικρή εύνοια. Διαφορετικά, εάν δεν πρόκειται να είναι η κληρονόμος του χασάπη, ας την αφήσουμε να φανεί συνεπής αρχίζοντας την εξολόθρευση των θεσμών που κληρονομήθηκαν από το δικτάτορα ή, τουλάχιστον, τη δημοκρατική τους αναβάθμιση. Αυτή η αμφιθυμία μεταξύ της εποπτευόμενης δημοκρατίας και του απολυταρχισμού έχει προσδώσει στην καπιταλιστική τάξη της Χιλής το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της στις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
Αν και ο Pinochet είναι πλέον νεκρός, η σκιά του θα παραμείνει και θα μας στοιχειώνει… Τι κρίμα για τους προδότες και τους καιροσκόπους του «La Concertacion». Η κληρονομιά του είναι ζωντανή στη χώρα μας και η προσωποποίησή του είναι ο στρατός και το κράτος. Αλλά, προπάντων, είναι η διπλή εξουσία που έχει ο στρατός στην πράξη. Δεν αποτελεί καμία σύμπτωση το ότι οι σημαίες της Χιλής (με το θάνατο του Pinochet) κυμάτιζαν μεσίστιες στους στρατώνες, αλλά όχι στα υπόλοιπα κρατικά κτίρια. Αυτό συνέβη επειδή οι στρατώνες δεν υπάγονται στην πολιτική εξουσία και κάνουν ό,τι θέλουν. Ο στρατός, όποτε αισθάνεται και του αρέσει μπορεί να κλωτσήσει οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση εάν δει ότι γίνεται «αρκετά ριζοσπαστική». Αυτές οι μεσίστιες σημαίες αντιπροσωπεύουν την υπεροχή των στρατιωτικών σε σχέση με τις κυβερνήσεις (χαρακτηριστικό των εξαρτώμενων χωρών όπου η αδυναμία της αστικής τάξης αντισταθμίζεται με την εξουσία του στρατού).
Ο Pinochet καταδικάστηκε πολύ καιρό πριν από ολόκληρο τον κόσμο, κάτι που στη Χιλή ο συνασπισμός «La Concertacion» δεν στάθηκε ικανός να κάνει. Ακόμη και ο Λευκός Οίκος, αναφερόμενος στο θάνατο του Pinochet, πήρε κάποια απόσταση απ’ αυτόν τον ψυχοπαθή - που οι ίδιοι τοποθέτησαν στην εξουσία - και οι επικεφαλείς του με υποκρισία δήλωσαν ότι είναι θλιμμένοι με τα θύματα της αιματηρής του βασιλείας. Ο ίδιος έπρεπε ακόμη να ζητήσει με παθητικό τρόπο να αποτεφρωθεί το πτώμα του για ν’ αποφύγει την ταφή του. Ο μόνος ειλικρινής φίλος που φάνηκε πάντα να έχει ο Pinochet ήταν η Μάργκαρετ Θάτσερ, η Σιδηρά Κυρία, γιατί και οι δύο ήταν από το ίδιο ύφασμα... Η Θάτσερ ήταν φαινομενικά το μόνο πρόσωπο που εξέφρασε τη θλίψη για το θάνατό του, εκτός, φυσικά, από τους στρατιωτικούς και διάφορες αξιολύπητες κυρίες που κυμάτιζαν σημαίες έξω από το στρατιωτικό νοσοκομείο.
Είπαν ότι 60.000 άνθρωποι πήγαν να δουν το φέρετρό του (συμπεριλαμβανομένου ενός ατόμου που έφτυσε σ’ αυτό και τρεις ψυχιατρικές περιπτώσεις που χαιρέτισαν με ναζιστικό χαιρετισμό). Αλλά ο αριθμός αυτός επισκιάστηκε από την περυσινή κηδεία του κυρίως εχθρού του Pinochet κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '80, γενικού γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος, Gladys Maryn, όπου συμμετείχαν περίπου 1.000.000 άτομα.
Στις τρώγλες της Χιλής, έγινε αισθητή λίγη ευτυχία, λίγη απογοήτευση και λίγος θυμός: σε τελευταία ανάλυση, αυτά είναι τα στοιχεία που αποτελούν την ψυχή της γενιάς μας, μιας γενιάς που μεγάλωσε κάτω από τις στρατιωτικές μπότες, της γενιάς που έπρεπε να ανεχτεί τις ομιλίες του Pinochet, εκείνης που έμαθε να διαβάζει και να γράφει κάτω από εκείνο τον γκρίζο ουρανό. Όλοι εκείνοι από μας που, όπως με θυμό έγγραψε ένα αναρχικό έντυπο στη δεκαετία του ’80, είχαμε την πρώτη μας επαφή και για πρώτη φορά κάτω από το καθεστώς Pinochet. Εκείνη η γενιά ανέπτυξε τα αισθήματά της κάτω από τη μισητή θέα των καταδρομέων του στρατού στους δρόμους, με τον ήχο από τις σφαίρες, με μια πικρή γεύση πάντα στο στόμα - αδυναμία και θυμό μαζί - με τη θερμότητα των οδοφραγμάτων που έγινε αισθητή στο πετσί της και με τη μυρωδιά του καπνού του οδοφράγματος και των δακρυγόνων. Αυτή η γενιά έμαθε ότι ο φυσικός πολιτικός της χώρος ήταν ο δρόμος και έμαθε να αγωνίζεται από πολύ νεαρή ηλικία.
Αισθανθήκαμε, όπως είπα πριν, και χαρά και θυμό. Χαρά, επειδή αυτοί πεθαίνουν και εμείς θα ζήσουμε για πάντα. Χαρά επειδή χωρίς σάπιους ανθρώπους όπως ο Pinochet, υπάρχει αρκετός χώρος για ένα νέο κόσμο. Χαρά για το ότι φάνηκε ακριβώς ότι αυτός ο απατεώνας επρόκειτο να μείνει εδώ για πάντα στοιχειώνοντας τη χώρα μας. Και θυμός, γιατί πέθανε χωρίς ούτε μια προσπάθεια παραπομπής του σε δίκη.
Έτσι, λοιπόν, ποιος είναι αυτός που θα αφαιρέσει από μας αυτή την πικρή γεύση, μετά από το ότι όλα τα θύματα του καθεστώτος Pinochet αφέθηκαν στην τύχη τους απαιτώντας δικαιοσύνη, ο λαός μας που αφέθηκε κτυπημένος, αλλοτριωμένος, κατασταλμένος, πνιγμένος στα χρέη και στην ανέχεια εν μέσω του «οικονομικού θαύματος» της Χιλής; Ποιος, σύντροφοι;
Ο λαός και κανένας άλλος εκτός από το λαό. Και πώς θα το κάνει; Παλεύοντας, δημιουργώντας τη λαϊκή εξουσία. Ο αγώνας συνεχίζει και η νίκη ανήκει σε μας.
* Κείμενο του συντρόφου JoseAntonioGutierrez από την εκδοτική ομάδα του Anarkismo.net όπου και δημοσιεύτηκε στις 17 Δεκέμβρη 2006. Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 1 Γενάρη 2007.
