Aπό τον Alexander Nakov (1919-2018)*
Τώρα, έχει περάσει πάνω από ένας αιώνας από τότε που, στο αποκρουστικό πρόσωπο της αστικής τάξης, ο Προυντόν έριξε την περίφημη κατηγορία του. Δηλαδή, η ιδιοκτησία είναι κλοπή. Κάνοντας αυτό, υπέγραψε το πιστοποιητικό γέννησης του κοινωνικού αναρχισμού.
Για να ξεκαθαρίσουμε, τι είναι ο κοινωνικός αναρχισμός και γιατί είναι απαραίτητο να κάνουμε κάποιες διακρίσεις για να ορίσουμε τον όρο με μεγαλύτερη σαφήνεια;
Ο αναρχισμός, ως άρνηση της εξουσίας, της καταπίεσης και της υποδούλωσης του ανθρώπου, είναι μια φυσική ανθρώπινη προδιάθεση που είναι τόσο παλιά όσο και η ίδια η ανθρωπότητα. Οι άνθρωποι έχουν ξεσηκωθεί, τόσο ατομικά όσο και συλλογικά, ενάντια σε όλες τις μορφές καταπίεσης, ανεξάρτητα από το αν ήταν στην οικογένεια ή αν ήταν κοινωνική, πολιτική ή θρησκευτική. Αυτός ο αναρχισμός εκφραζόταν πάντα μέσω του αγώνα, με μια αγνή και άγρια εξέγερση, και οι ρίζες του είναι βαθιά ριζωμένες στο ένστικτο και όχι στη λογική.
Αλλά ο αναρχισμός ως δόγμα που στοχεύει στην εγκαθίδρυση μιας νέας τάξης, που εκφράζεται με μια συγκεκριμένη προσπάθεια μετασχηματισμού των κοινωνικών δομών και αλλαγής των σχέσεων μεταξύ των μελών της κοινωνίας - αυτός ο αναρχισμός προέρχεται από τον τελευταίο [19ο] αιώνα.
Ο αναρχισμός, έπειτα από μια περίοδο επώασης αιώνων, απέκτησε την επιστημονική του θεμελίωση στα έργα ταλαντούχων στοχαστών, οι οποίοι δεν απογύμνωσαν το πρωτότυπο, αλλά του έδωσαν μια διατυπωμένη μορφή. Δημιούργησαν μια κοινωνική ιδεολογία που ήταν σε θέση να παρουσιάσει μια απάντηση σε πολλά ερωτήματα με καθαρή ανάλυση.
Τώρα, πάνω από έναν αιώνα, ο αναρχισμός έχει το παρελθόν του, ένα παρελθόν που είναι ταυτόχρονα γεμάτο δόξα και όνειρα. Είναι ένδοξος λόγω του πλούτου των ιδεών του που φτάνουν σε σκεπτόμενους, προοδευτικούς φοιτητές και εργάτες, οι οποίοι θα μπορέσουν να τις υλοποιήσουν. Είναι επίσης ένδοξο λόγω του πάθους που έχει δώσει σε όλους τους ανθρώπους που ασχολήθηκαν μαζί του, γράφοντας, μιλώντας και δρώντας. Παρά τις πολλές τραγωδίες, με κάποιους να πληρώνουν με τη ζωή τους, αυτές οι ιδέες κατάφεραν να επιβιώσουν. Από το Τόκιο μέχρι τη Βαρκελώνη, από το Σικάγο μέχρι τη Μόσχα και από το Λονδίνο μέχρι τη Ρώμη, ο γενναίος αγώνας των αναρχικών συνέβαλε στην ανθρώπινη χειραφέτηση.
Το παρελθόν ονειρεύεται επίσης επειδή, παρά την απλή, λογική και ορθολογική ιδεολογία του- παρά τη σχεδόν θρησκευτική πίστη, που οδήγησε τους ήρωές του στην αγχόνη, σε έναν κόσμο όπου έδειξαν το θάρρος εκείνων που ξέρουν να πεθαίνουν για έναν έντιμο σκοπό και ήταν έτοιμοι να θυσιαστούν γι' αυτόν - παρ' όλα αυτά, ο αναρχισμός δεν κατάφερε να γίνει πραγματικότητα σε καμία χώρα.
Οι εξηγήσεις γι' αυτό είναι πολλές, αλλά ανεπαρκείς. Μέχρι σήμερα, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που τείνουν να βλέπουν στον αναρχισμό μόνο την άρνηση. Η άρνηση έχει τη θέση της μόνο μέχρι το σημείο στο οποίο αποτελεί προοίμιο της δημιουργίας. Η συμβολή εκείνων των στοχαστών και των προπαγανδιστών, που τον περασμένο αιώνα έκαναν τον αναρχισμό κοινωνικό, τον έφεραν πέρα από την αυτοάρνηση και τον έκαναν το δημιουργικό πρόσωπο της επανάστασης. Δυστυχώς, πολλοί αναρχικοί δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να πάρουν αυτό το μάθημα.
Εξακολουθώ να πιστεύω ότι μόνο όταν οι αναρχικοί οργανωθούν με συνέπεια, σοβαρότητα και ενότητα, θα μπορέσουν επιτέλους να φτάσουν και να φιλτράρουν την παγκόσμια σκηνή, θα πάψουν να είναι παθητικοί μάρτυρες και αντίθετα θα γίνουν ενεργοί συμμετέχοντες στον ανθρώπινο σκοπό να δημιουργούμε κάθε μέρα.
Όπως έχω ήδη αναφέρει, ο αναρχισμός δεν μπόρεσε να πραγματοποιηθεί. Η προσπάθεια στην Ισπανία αποτέλεσε εξαίρεση. Η Ισπανία είναι επίσης μια μεγάλη ιστορική εμπειρία στην οποία είμαστε υποχρεωμένοι να στρεφόμαστε συνεχώς και να αναστοχαζόμαστε.
Σχετικά με την οργάνωση
Στους κοινωνικούς μας κύκλους, μπορούμε ειλικρινά να συμφωνήσουμε ότι τα οργανωτικά προβλήματα έχουν δημιουργήσει τις πιο ζωηρές διαφωνίες. Αυτό, πιστεύω, οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχουν δύο εντελώς διαφορετικοί τρόποι κατανόησης του αναρχισμού και πρέπει να τους ορίσουμε και τους δύο, αν θέλουμε να ρίξουμε φως στο πρόβλημα. Αυτό συμβαίνει επειδή είναι σαφές ότι ο αναρχικός που ισχυρίζεται ότι ανήκει σε μια συγκεκριμένη φιλοσοφική σχολή δεν χρειάζεται απαραίτητα οργάνωση. Συγκεκριμένα, το άτομο αυτό είναι ένα ατομικιστής. Αντίθετα, ο επαναστατικός αναρχικός, εφόσον στοχεύει στον μετασχηματισμό της κοινωνίας, πιστεύει ακόμη και τώρα ότι είναι απαραίτητη η δημιουργία μιας σταθερής δομημένης οργάνωσης που είναι σε θέση να παρέχει σε όλα τα μέλη της στενές σχέσεις και συνεχή αλληλοβοήθεια.
Για να το πετύχει αυτό, απαιτείται να περιορίσει εθελοντικά ένα μέρος της ελευθερίας του και να υποταχθεί σε μια ορισμένη πειθαρχία, που αποδέχεται ελεύθερα και μόνο όταν είναι άμεσα αναγκαία, ώστε το κοινό καθήκον να είναι η ικανότητα να είναι αποτελεσματικό και συνεκτικό.
Εν ολίγοις, υπάρχουν δύο επιλογές για όσους ισχυρίζονται ότι ανήκουν στον αναρχισμό. Από τη μία πλευρά, ο αναρχισμός μπορεί να θεωρηθεί ως ένα στοιχείο της κοινωνικής κατάστασης, ένα στοιχείο που φέρνει τις δικές του αποδείξεις που δεν δημιουργούν την ανάγκη οργάνωσης. Μια τέτοια επιλογή φτάνει στο πλαίσιο της καθαρά ατομικής δραστηριότητας. Από την άλλη πλευρά, ο αναρχισμός θεωρείται ένα κοινωνικό δόγμα που μπορεί να υλοποιηθεί άμεσα. Για να υλοποιηθεί χρειάζεται επίσης συλλογική δράση και αποφασιστικότητα και αυτό απαιτεί σταθερή οργάνωση. Αυτή η επιλογή είναι απαραίτητη, διότι οι ομάδες ανθρώπων έχουν πολύτιμο δικαίωμα ύπαρξης μόνο εάν οι άνθρωποι αυτοί είναι σε θέση να ανταποκριθούν στη βάση και τους στόχους μιας τέτοιας κοινωνικής ομαδοποίησης. Σε αντίθετη περίπτωση, δημιουργείται ένα βασίλειο σύγχυσης και έλλειψης βούλησης.
Από αυτή την άποψη θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι οι μόνοι που μπορούν να σχηματίσουν μια οργάνωση είναι αυτοί που αποδέχονται τις αρχές της και την απαραίτητη πειθαρχία που απαιτεί η οργάνωση. Τα μόνα δυνατά μέλη μιας τέτοιας αναρχικής επαναστατικής οργάνωσης είναι εκείνοι που αποδέχονται ότι ένας τέτοιος μετασχηματισμός είναι βιώσιμος στην εποχή που ζούμε σήμερα.
Συνολικά, οργανωνόμαστε επειδή είναι απαραίτητο να δράσουμε τώρα, οργανωμένοι με στόχο τον κοινωνικό μετασχηματισμό και τα απαραίτητα μέσα για την κοινωνική ανασυγκρότηση.
Αυτό που θέλω να πω είναι ότι πρέπει να επιδιώξουμε να περιορίσουμε και να ορίσουμε με ακρίβεια το οργανωτικό πρόβλημα που υπάρχει στον περίγυρό μας. Ο στόχος για τον οποίο αγωνίζονται οι αναρχικοί, η δημιουργία μιας κοινωνίας ελεύθερων ανθρώπων, δεν μπορεί να επιτευχθεί με μεθόδους που αναιρούν τους σκοπούς.
Alexander Nakov, 2011
*Το πρωτότυπο αυτού του κειμένου πρωτοεμφανίστηκε στην εφημερίδα της Ομοσπονδίας Αναρχικών στη Βουλγαρία (FAB), «Svobodna Misyl» (Ελεύθερη Σκέψη) το 2011-2012. Ο μεταφραστής στα αγγλικά είναι άγνωστος. Το κείμενο του Alexander Nakov περιλαμβάνεται στο βιβλίο του «The Dossier of Subject No 1218 - A Bulgarian Anarchists’s Story», Black Cat Press, Edmonton Canada 2016. Ελληνική απόδοση: Ούτε Θεός Ούτε Αφέντης.
#Στη φωτογραφία ο Alexander Nakov το 2006, σε προχωρημένη ηλικία σε συνέδριο αναρχικών στη Σόφια.
