Σημείωση μεταφραστή: Ο Ερρίκο Μαλατέστα αποτελεί αναμφίβολα μια από τις σημαίνουσες προσωπικότητες του κλασικού Αναρχισμού τόσο σε τοπικό (Ιταλία) όσο και σε διεθνές επίπεδο. Αποτελεί έναν αγωνιστή που συμμετείχε όχι μόνο στα δρώμενα της εποχής του αλλά επηρέασε αρκετά την κατεύθυνση που ήθελε ή έμελλε να πάρει το Αναρχικό κίνημα. Οι τοποθετήσεις του αρκετές παραμένουν διαχρονικές μέχρι και σήμερα ενώ κάποιοι τις θεωρούν μέχρι και αμφίσημες λόγο της μη δογματικής τους τοποθέτησης. Σε καμία περίπτωση όμως η οποιαδήποτε αμφισημία τους δεν μπορούν να αποκρύψουν την βαθύτατη αγάπη του για την ελευθερία, τον άνθρωπο και τις κοινωνίες του. Σε αυτό το κείμενο του ο Μαλατέστα αναλύει ένα ζήτημα που παραμένει επίκαιρο μέχρι και τις μέρες: Το πως θα προωθήσουμε τις ιδέες μας.
------------
Πρέπει να παραδεχτούμε ότι εμείς οι αναρχικοί, περιγράφοντας τι θα θέλαμε να είναι η μελλοντική κοινωνία μια κοινωνία χωρίς αφεντικά και χωρίς χωροφύλακες, γενικά, κάναμε τα πάντα να φαίνονται λίγο πολύ εύκολα.
Ενώ από τη μια πλευρά κατηγορούμε τους αντιπάλους μας ότι δεν μπορούν να σκεφτούν πέρα από τις παρούσες συνθήκες και ότι βρίσκουν τον κομμουνισμό και την αναρχία ανέφικτα, επειδή φαντάζονται ότι ο άνθρωπος πρέπει να παραμείνει όπως είναι σήμερα, με όλη του την κακία, τα ελαττώματα και τους φόβους του, ακόμη και όταν οι αιτίες τους έχουν εξαλειφθεί, από την άλλη πλευρά παραβλέπουμε τις δυσκολίες και τις αμφιβολίες, υποθέτοντας ότι τα ηθικά θετικά αποτελέσματα που θα προκύψουν από την κατάργηση των οικονομικών προνομίων και τον θρίαμβο της ελευθερίας έχουν ήδη επιτευχθεί.
Έτσι, όταν μας λένε ότι μερικοί άνθρωποι δεν θα θέλουν να εργαστούν, έχουμε αμέσως μια σειρά από εξαιρετικούς λόγους για να δείξουμε ότι η εργασία, δηλαδή η άσκηση των ικανοτήτων μας και η ευχαρίστηση να παράγουμε, βρίσκεται στη ρίζα της ευημερίας του ανθρώπου και ότι είναι επομένως γελοίο να πιστεύουμε ότι οι υγιείς άνθρωποι θα ήθελαν να αποσυρθούν από την ανάγκη να παράγουν για την κοινότητα όταν η εργασία δεν θα ήταν καταπιεστική. εκμεταλλευόμενη και περιφρονημένη, όπως είναι σήμερα.
Και αν αναφέρουν τις τάσεις ή τους αντικοινωνικούς εγκληματικούς τρόπους ενός τμήματος, όσο μικρό κι αν είναι, του πληθυσμού, απαντάμε ότι, εκτός από σπάνιες και αμφισβητήσιμες περιπτώσεις συγγενών ασθενειών που είναι καθήκον των αλλοδαπών να αντιμετωπίσουν, τα εγκλήματα είναι κοινωνικής προέλευσης και θα άλλαζαν με την αλλαγή των θεσμών.
Ίσως αυτή η υπερβολική αισιοδοξία, αυτή η απλοποίηση των προβλημάτων να είχε τον λόγο ύπαρξής της, όταν ο αναρχισμός ήταν ένα όμορφο όνειρο, μια βιαστική προσμονή, και αυτό που χρειαζόταν ήταν να προωθηθεί προς το υψηλότερο ιδανικό και να εμπνεύσει ενθουσιασμό τονίζοντας την αντίθεση μεταξύ της παρούσας κόλασης και του επιθυμητού παραδείσου του αύριο.
Αλλά οι καιροί έχουν αλλάξει. Η κρατική και καπιταλιστική κοινωνία βρίσκεται σε κατάσταση κρίσης, διάλυσης ή ανασυγκρότησης, ανάλογα με το αν οι επαναστάτες είναι ικανοί, και ξέρουν πώς, να επηρεάσουν με τις ιδέες και τη δύναμή τους, και ίσως είμαστε στις παραμονές των πρώτων προσπαθειών υλοποίησης.
Είναι λοιπόν απαραίτητο να αφήσουμε λίγο στην άκρη τις ειδυλλιακές περιγραφές και οράματα της μελλοντικής και μακρινής τελειότητας και να αντιμετωπίσουμε τα πράγματα όπως είναι σήμερα και όπως θα είναι σε αυτό που μπορεί κανείς να υποθέσει ότι είναι το προβλέψιμο μέλλον. Όταν οι αναρχικές ιδέες ήταν μια καινοτομία που εξέπληττε και συγκλόνιζε, και ήταν δυνατό μόνο να κάνουμε προπαγάνδα για ένα μακρινό μέλλον (και ακόμη και οι απόπειρες εξέγερσης, και οι διώξεις που ελεύθερα καλέσαμε και αποδεχτήκαμε, εξυπηρετούσαν μόνο το σκοπό να τραβήξουν την προσοχή του κοινού στην προπαγάνδα μας), θα μπορούσε να είναι αρκετό να επικρίνουμε την υπάρχουσα κοινωνία και να παρουσιάσουμε μια έκθεση του ιδανικού στο οποίο φιλοδοξούμε. Ακόμα και τα ζητήματα της τακτικής ήταν, στην πραγματικότητα, απλά ζητήματα απόφασης ποιοι ήταν οι καλύτεροι τρόποι διάδοσης των ιδεών κάποιου και προετοιμασίας ατόμων και μαζών για τον επιθυμητό κοινωνικό μετασχηματισμό.
Αλλά σήμερα η κατάσταση είναι πιο ώριμη, οι συνθήκες έχουν αλλάξει ... Και πρέπει να είμαστε σε θέση να δείξουμε όχι μόνο ότι έχουμε περισσότερους λόγους με το μέρος μας από ό, τι έχουμε τα κόμματα λόγω της ευγένειας του ιδανικού μας για ελευθερία, αλλά και ότι οι ιδέες και οι μέθοδοι μας είναι οι πιο πρακτικές για την επίτευξη του μεγαλύτερου βαθμού ελευθερίας και ευημερίας που είναι δυνατό στην παρούσα κατάσταση του πολιτισμού μας. Το καθήκον μας είναι να «σπρώξουμε» τους ανθρώπους να απαιτήσουν και να αρπάξουν όλη την ελευθερία που μπορούν και να καταστούν υπεύθυνοι για την κάλυψη των δικών τους αναγκών χωρίς να περιμένουν εντολές από κάθε είδους εξουσία. Το καθήκον μας είναι να καταδείξουμε την αχρηστία και τη βλαπτικότητα της κυβέρνησης, προκαλώντας και ενθαρρύνοντας με προπαγάνδα και δράση, κάθε είδους ατομικές και συλλογικές πρωτοβουλίες.
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια εκπαίδευση για την ελευθερία, για να κάνουμε τους ανθρώπους που είναι συνηθισμένοι στην υπακοή και την παθητικότητα να συνειδητοποιήσουν συνειδητά την πραγματική τους δύναμη και τις δυνατότητές τους. Πρέπει κανείς να ενθαρρύνει τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα για τον εαυτό τους, ή να νομίζουν ότι το κάνουν με δική τους πρωτοβουλία και έμπνευση, ακόμη και όταν στην πραγματικότητα οι πράξεις τους έχουν προταθεί από άλλους, ακριβώς όπως ο καλός δάσκαλος όταν θέτει ένα πρόβλημα που ο μαθητής του δεν μπορεί να λύσει αμέσως, τον βοηθά με τέτοιο τρόπο ώστε ο μαθητής να φαντάζεται ότι έχει βρει τη λύση χωρίς βοήθεια, αποκτώντας έτσι θάρρος και εμπιστοσύνη στις δικές του ικανότητες.
Αυτό πρέπει να κάνουμε στην προπαγάνδα μας. Αν ο επικριτής μας έχει κάνει ποτέ προπαγάνδα μεταξύ εκείνων που, με υπερβολική περιφρόνηση, αποκαλούμε πολιτικά «ασυνείδητους», θα του έχει περάσει από το μυαλό να βρεθεί να κάνει μια προσπάθεια να μην φανεί ότι τους εξηγεί και τους επιβάλλει μια γνωστή και παγκοσμίως αποδεκτή αλήθεια. Θα έχει προσπαθήσει να διεγείρει τη σκέψη τους και να τους κάνει να καταλήξουν με τη δική τους λογική σε συμπεράσματα που θα μπορούσε να είχε σερβίρει έτοιμα, πολύ πιο εύκολα όσον τον αφορά, αλλά με μικρότερο κέρδος για τον «αρχάριο» στην πολιτική. Και αν ποτέ βρεθεί στη θέση να πρέπει να ενεργήσει ως ηγέτης ή δάσκαλος σε κάποια δράση ή προπαγάνδα, όταν οι άλλοι ήταν παθητικοί, θα προσπαθούσε να αποφύγει να κάνει την κατάσταση προφανή, ώστε να τους παρακινήσει να σκεφτούν, να πάρουν την πρωτοβουλία και να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους.
Η καθημερινή εφημερίδα Umanità Nova δεν είναι παρά ένα από τα μέσα δράσης μας. Εάν, αντί να αφυπνίσει νέες δυνάμεις και να ενθαρρύνει περισσότερες φιλοδοξίες και ενθουσιώδη δραστηριότητα, απορροφούσε όλες τις δυνάμεις μας και κατέπνιγε όλες τις άλλες πρωτοβουλίες, θα ήταν μάλλον μια ατυχία παρά μια επιβεβαίωση του σθένους και μαρτυρία της δύναμης, της ζωτικότητας και της τόλμης μας. Επιπλέον, υπάρχουν δραστηριότητες που εξ ορισμού δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν από την εφημερίδα ή από τον Τύπο. Δεδομένου ότι η εφημερίδα πρέπει να απευθύνεται στο κοινό, πρέπει αναγκαστικά να μιλά παρουσία του εχθρού και υπάρχουν καταστάσεις στις οποίες ο εχθρός δεν πρέπει να ενημερώνεται. Οι σύντροφοι πρέπει να κάνουν άλλες διευθετήσεις για αυτές τις καταστάσεις ... αλλού!
Πρέπει η οργάνωση να είναι μυστική ή δημόσια;
Σε γενικές γραμμές, η απάντηση είναι προφανώς ότι πρέπει κανείς να κάνει δημοσίως αυτό που είναι βολικό να γνωρίζουν όλοι και μυστικά αυτό που συμφωνείται ότι πρέπει να αποκρύπτεται από το ευρύ κοινό.
Είναι προφανές ότι για εμάς που συνεχίζουμε την προπαγάνδα μας για να ανεβάσουμε το ηθικό επίπεδο των μαζών και να τις παρακινήσουμε να κερδίσουν τη χειραφέτησή τους με τις δικές τους προσπάθειες και που δεν έχουμε προσωπικές ή σεχταριστικές φιλοδοξίες να κυριαρχήσουμε, είναι ένα πλεονέκτημα όπου είναι δυνατόν να δώσουμε στις δραστηριότητές μας τη μέγιστη δημοσιότητα για να φτάσουμε και να επηρεάσουμε έτσι με την προπαγάνδα μας όσο περισσότερους ανθρώπους μπορούμε.
Αλλά αυτό δεν εξαρτάται μόνο από τις επιθυμίες μας. Είναι σαφές ότι εάν, για παράδειγμα, μια κυβέρνηση μας απαγόρευε να μιλάμε, να δημοσιεύουμε ή να συναντιόμαστε και δεν είχαμε τη δύναμη να αψηφήσουμε ανοιχτά την απαγόρευση, θα έπρεπε να επιδιώξουμε να κάνουμε όλα αυτά τα πράγματα κρυφά.
Πρέπει, ωστόσο, να στοχεύουμε πάντα να ενεργούμε στο φως της ημέρας και να αγωνιζόμαστε για να κερδίσουμε τις ελευθερίες μας, έχοντας κατά νου ότι ο καλύτερος τρόπος για να αποκτήσουμε μια ελευθερία είναι να την αποκτήσουμε, αντιμετωπίζοντας τους απαραίτητους κινδύνους· Ενώ πολύ συχνά χάνεται μια ελευθερία, από δικό του λάθος, είτε επειδή δεν την ασκεί είτε επειδή τη χρησιμοποιεί δειλά, δίνοντας την εντύπωση ότι δεν έχει το δικαίωμα να κάνει αυτό που κάνει.
Ως εκ τούτου, κατά γενικό κανόνα προτιμούμε πάντα να ενεργούμε δημόσια ... Επίσης, επειδή οι σημερινοί επαναστάτες έχουν ιδιότητες, άλλες καλές και άλλες κακές, οι οποίες μειώνουν τις συνωμοτικές τους ικανότητες στις οποίες διέπρεψαν οι επαναστάτες πριν από πενήντα ή εκατό χρόνια. Αλλά σίγουρα μπορεί να υπάρχουν περιστάσεις και ενέργειες που απαιτούν μυστικότητα, και στην περίπτωση αυτή πρέπει κανείς να ενεργήσει ανάλογα.
Εν πάση περιπτώσει, ας είμαστε επιφυλακτικοί με αυτές τις «μυστικές» υποθέσεις που όλοι γνωρίζουν, και πρώτα απ' όλα, η αστυνομία.
Η απομονωμένη, σποραδική προπαγάνδα, η οποία είναι συχνά ένας τρόπος για να καθησυχάσει μια ταραγμένη συνείδηση ή είναι απλώς μια διέξοδος για κάποιον που έχει πάθος για επιχειρήματα, εξυπηρετεί ελάχιστο ή καθόλου σκοπό. Στις συνθήκες άγνοιας και δυστυχίας στις οποίες ζουν οι μάζες, και με τόσες πολλές δυνάμεις εναντίον μας, μια τέτοια προπαγάνδα ξεχνιέται και χάνεται πριν μπορέσει να αναπτυχθεί και να καρποφορήσει η επίδρασή της. Το έδαφος είναι πολύ αχάριστο για τους σπόρους που σπέρνονται τυχαία για να βλαστήσουν και να κάνουν ρίζες.
Αυτό που χρειάζεται είναι συνέχεια της προσπάθειας, υπομονή, συντονισμός και προσαρμοστικότητα σε διαφορετικά περιβάλλοντα και συνθήκες.
Ο καθένας από εμάς πρέπει να μπορεί να υπολογίζει στη συνεργασία όλων των άλλων· Και ότι όπου σπέρνεται ένας σπόρος δεν θα στερείται της στοργικής φροντίδας του καλλιεργητή, ο οποίος τον φροντίζει και τον προστατεύει μέχρι να γίνει ένα φυτό ικανό να φροντίσει τον εαυτό του, και με τη σειρά του, να σπείρει νέους, καρποφόρους, σπόρους.
*Μετάφραση: Αργύρης Αργυριάδης.
