Στις 2 Αυγούστου 1936 ο Φράνκο έστειλε από τη Σεβίλλη δύο τάγματα της Λεγεώνας και άλλα δύο τάγματα του τακτικού στρατού με επικεφαλής τον Carlos Asensio Cabanillas, με κατεύθυνση προς τη Merida. Στις 3 Αυγούστου ακολούθησε σε παράλληλη πορεία η φάλαγγα Castejón και στις 7 του μήνα ήταν η σειρά του Rolando Tella. Το έργο τους έπρεπε να έρθει σε πέρας με τη μέγιστη δυνατή ευκινησία και γρηγοράδα, με αποφασιστικότητα και ενεργητικότητα, «αποφεύγοντας κάθε μη ουσιαστική επιχείρηση». Ο στόχος του πολέμου υποτίθεται ότι ήταν ο αφανισμός και μια επένδυση στον τρόμο. Έτσι τα στρατεύματα αυτά όπως πέρασαν από τα Monesterio, Llerena, Fuente de Cantos, Zafra, Almendradejo και Los Santos de Maimona άφησαν πίσω τους λίμνες αίματος. Η τιμωρία των περιοχών αυτών, για την αγροτική αναδιανομή που σημειώθηκε εκεί, μετά τη νίκη του Λαϊκού Μετώπου, είχε και υποδειγματικό χαρακτήρα, ήταν μια ξεκάθαρη εκδίκηση.
Η φάλαγγα Castejón πέρασε από το Monesterio στο Los Santos μεταξύ 6 και 7 Αυγούστου και βάδισε προς τη Zafra στις 3 τα ξημερώματα της ημέρας εκείνης, επιβάλλοντας γρήγορα τον έλεγχό της σε όλη την περιοχή, με συνολικό πληθυσμό περισσότερους από 8.500 κατοίκους. Ο τρόμος που προκλήθηκε από την επερχόμενη επέλαση της φάλαγγας ήταν τέτοιος, που όλες οι συνιστώσες της Αριστεράς, των Αναρχικών και όλων όσοι είχαν έρθει σε επαφή με την όποια εργατική και συνδικαλιστική υπόθεση τράπηκαν σε φυγή τρομοκρατημένες. Έτσι η είσοδος της φάλαγγας έγινε χωρίς καμία αντίσταση, δεδομένης της έλλειψης όπλων και ανδρών προετοιμασμένων για σύγκρουση, μια υπόθεση στην οποία ρόλο έπαιξαν και οι τοπικοί ηγέτες των Ρεπουμπλικανών, που συμβούλευσαν λόγω της δυσχερούς θέσης των ντόπιων να μην χρησιμοποιηθεί βία κατά του αντιπάλου.
Με την έλευση της φάλαγγας Castejón εγκαθιδρύθηκε μια νέα δημοτική αρχή αποτελούμενη από άτομα κάθε δεξιάς τάσης - φαλαγγίτες, μοναρχικούς, Μαυριτανούς και άλλους. Από την πρώτη μέρα έλαβαν χώρα κατασταλτικές ενέργειες που συνεχίστηκαν με μεγάλη ένταση τους επόμενους μήνες. Η καταστολή κατευθύνθηκε από τις νέες πολιτικές και στρατιωτικές δυνάμεις που οργάνωσαν εκτελεστικά αποσπάσματα για να εξαφανίσουν τους όποιους εχθρούς. Ήταν ένα προμελετημένο σχέδιο με στόχο την τελική εξάλειψη του αντιπάλου και τη δημιουργία κλίματος ακραίου τρόμου.
Αν και δεν υπήρξαν θύματα από την πλευρά της Δεξιάς στη Zafra, ωστόσο η βία των φρανκιστών άφησε περισσότερους από 180 εκτελεσμένους, τρεις εκτελέσεις στρατιωτικών, έξι νεκρούς στη φυλακή, τρεις αγνοούμενους και αρκετά θύματα από άλλες αιτίες. Οι δολοφονίες προστέθηκαν στους βανδαλισμούς και τις λεηλασίες που συνόδευσαν το πέρασμα της φάλαγγας, που διαπράχθηκαν ως επί το πλείστον από τμήματα Μαυριτανών του τακτικού στρατού. Η λεηλασία και η αρπαγή ήταν η καθημερινή τακτική της φάλαγγας. Σε όσες πόλεις και χωριά μπήκαν τα κατέστρεψαν.
Οι διοικητές της φάλαγγας Castejón ζήτησαν μια λίστα αντιφρονούντων. Αν και δεν ήταν στελέχη πρώτης γραμμής, συνελήφθησαν όλοι. Το μεσημέρι της 7ης Αυγούστου μέρος της φάλαγγας εγκατέλειψε τη Zafra παίρνοντας μαζί του δεμένους γύρω στη μισή εκατοντάδα ανθρώπους, ενώ από κάθε περιοχή ξεχώριζαν επτά άτομα τα οποία και εκτελούνταν.
Το απόγευμα της 7ης Αυγούστου, οι φρανκιστές δολοφόνησαν 24 άτομα. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν άνδρες, και ανάμεσά τους ήταν ο Luis Madroñero, ο οποίος είχε διατελέσει αναπληρωτής δικαστής της Επιτροπής Βοήθειας του Λαϊκού Μετώπου. Μεταξύ των τριών γυναικών που εκτελέστηκαν ήταν η δασκάλα Juana Soler, πρόεδρος του Συνδέσμου Γυναικών Διάφορων Επαγγελμάτων στη Zafra, που εκτελέστηκε μαζί με τον σύζυγό της Rafael Hilario. Επίσης, τα αδέλφια Antonio και Francisco Coronel Gonzalez και οι Juan και José Montaño Toribio.
Την «εκκαθάριση» της πρώτης ημέρας του ελέγχου των φρανκιστών ακολούθησαν αρκετές εβδομάδες σκληρής καταστολής μέχρι το τέλος του μήνα, με 37 ακόμη εκτελέσεις (33 άνδρες και 4 γυναίκες), ενώ σημειώθηκαν και πέντε ακόμα εκτελέσεις σε κοντινά μέρη. Επίσης, εκτός από τη Zafra, δύο άτομα εκτελέστηκαν στο Badajoz, ένα στο Almendralejo και ένα στην επαρχία Huelva. Τον Σεπτέμβρη ξεδιπλώθηκε νέο κύμα εκτελέσεων, όπου οι φασίστες σκότωσαν τουλάχιστον 40 άνδρες και 4 γυναίκες. Εκτελέσεις σημειώθηκαν στην Alconera, δύο στο Badajoz και τρεις στο Los Santos de Maimona. Τον Οκτώβρη υπήρξαν 18 επιπλέον εκτελέσεις, επτά τον Νοέμβρη και μία εκτέλεση τον Δεκέμβρη του 1936. Δύο από αυτές ήταν γυναίκες. Το 1937 έγιναν τέσσερις ακόμα εκτελέσεις στην περιοχή, πέντε το 1938 και τρεις το 1939. Τουλάχιστον δύο άτομα εκτελέστηκαν μεταπολεμικά και άλλα τέσσερα πέθαναν στη φυλακή.
Πηγή: Paco Barreira στο https://documentalismomemorialistayrepublicano.wordpress Μετάφραση: Ούτε Θεός Ούτε Αφέντης.
