Μια σύντομη ιστορική εισαγωγή σε μια από τις διάδοχες οργανώσεις του Melbourne Anarchist Club, στις αρχές του 20ού αιώνα.
Joe Toscano*
Η διάλυση του Melbourne Anarchist Club (Αναρχική Λέσχη Μελβούρνης) και η εξαφάνιση σχεδόν της αναρχικής παρουσίας στη Μελβούρνη κατά την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα, είχε ως αποτέλεσμα, εκτός των άλλων, την εμφάνιση του Σοσιαλιστικού Κόμματος Βικτώριας (VSP - Victorian Socialist Party). Οι σοσιαλιστές, επηρεασμένοι από τον Βρετανό ηγέτη των Εργατικών Tom Mann, συγκρότησαν το Σοσιαλιστικό Κόμμα Βικτώριας το 1906.
Το Σοσιαλιστικό Κόμμα Βικτώριας αναπτύχθηκε γρήγορα και μέσα σε ένα χρόνο από την ίδρυσή του διέθετε ορχήστρα, μουσικό συγκρότημα, χορωδία καθώς και ένα σοσιαλιστικό συνεταιριστικό φούρνο και ένα συνεταιριστικό κατάστημα υποδημάτων. Προσπάθησε να παράσχει μια σειρά υπηρεσιών και εμπειριών στα μέλη του, όπως πρόσβαση σε γυμναστήρια, θεατρικές σκηνές, βιβλιοθήκες, εκδρομές στην επαρχία, πικνίκ, χορούς και προσέφερε, επίσης, μαθήματα δημόσιας ομιλίας, οικονομίας, γλωσσών όπως Αγγλικής και Εσπεράντο, θρησκείας, φιλοσοφίας και άλλα.
Το Σοσιαλιστικό Κόμμα Βικτώριας επεδίωξε, συν τοις άλλοις, να προσφέρει και σωματική και αθλητική ανάπτυξη στα μέλη του και γι’ αυτό συγκρότησε ομάδες κρίκετ, φουτμπόλ και στίβου.
Τα παιδιά των μελών παρακολουθούσαν το Κυριακάτικο Σοσιαλιστικό Σχολείο, όπου διδάσκονταν ηθική, γυμναστική καθώς και τις «Δέκα Εντολές του Σοσιαλισμού». Το VSP συγκρότησε ένα τμήμα νεολαίας για παιδιά μέχρι 16 χρόνων, με την επωνυμία «Οι Νέοι Σύντροφοι («The Young Comrades»).
Το VSP φρόντιζε, επιπλέον, τα άρρωστα μέλη του, αλλά και μη μέλη, μέσω μιας Επιτροπής για τους Άρρωστους Συντρόφους («The Sick Comrades Committee»). Η Επιτροπή αυτή παρείχε πρακτική βοήθεια και υποστήριξη σε ανθρώπους οι οποίοι, εξαιτίας της οικονομικής τους θέσης, δεν μπορούσαν να απολαμβάνουν τις υπηρεσίες αυτές εάν προσφέρονταν αλλού. Κατά ένα ενδιαφέροντα τρόπο, το VSP προσπάθησε ακόμα να παράσχει εναλλακτικές τελετουργίες καθώς και λαϊκές εναλλαγές ως ορόσημα στη ζωή των ανθρώπων. Οι γονείς μπορούσαν, αν ήθελαν, να φέρνουν τα μωρά τους στα δημόσια αναλόγια στις Κυριακάτικες συνελεύσεις και να ρωτιούνται εάν επιθυμούσαν τα παιδιά τους να αφιερωθούν στην Υπόθεση του Σοσιαλισμού. ¨Όταν ανταποκρίνονταν θετικά τότε τους έδιναν μια εγχάρακτη κόκκινη κορδέλα.
Αλλά, παρά τη γρήγορη αύξηση των μελών του μέσα από τις πρακτικές και άλλες υπηρεσίες που προσέφερε, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Βικτώριας ήταν πρώτα και κύρια μια πολιτική οργάνωση η οποία επιζητούσε να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια κοινωνική επανάσταση. Τον Οκτώβρη του 1906 το Δημοτικό Συμβούλιο του προαστίου της Μελβούρνης Prahran, θορυβημένο από την ταχεία ανάπτυξη του κόμματος, ψήφισε μια διάταξη σύμφωνα με την οποία απαγορεύονταν οι σοσιαλιστές δημόσιοι ομιλητές στους δρόμους του προαστίου. Ως αποτέλεσμα, άνδρες και γυναίκες μέλη του VSP φυλακίζονταν για διάστημα από 3 μέρες μέχρι 5 βδομάδες επειδή παραβίαζαν αυτή τη διάταξη. Αλλά από τον Δεκέμβρη του 1906, καθώς η διάταξη αυτή τροποποιήθηκε προβλέποντας περαιτέρω φυλάκιση, το VSP σταμάτησε τις δημόσιες ομιλίες στους δρόμους του Prahran.
Ο Tom Mann επέστρεψε από την Αγγλία το 1909. Αν και η άφιξή του επιτάχυνε την πτώση του κόμματος, αυτό συνέχισε να λειτουργεί και κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αναμειγνυόμενο στην εκστρατεία εναντίον της στράτευσης και στον αντιμιλιταριστικό αγώνα.
Είναι, επίσης, ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι το VSP χρησιμοποίησε, όχι μόνο βιβλία και εργασίες των Μαρξ και Ένγκελς, αλλά προώθησε και εργασίες του Ρώσου αναρχικού Πέτρου Κροπότκιν.
Το VSP έδωσε, τελικά, σε άνδρες και γυναίκες την ευκαιρία να αναμιχθούν στην πολιτική και κοινωνική δραστηριότητα. Αρκετά μέλη του, μετά τη διάλυσή του, εντάχθηκαν σε άλλες οργανώσεις. Σε γενικές γραμμές, το VSP επηρέασε και διαμόρφωσε μια ολόκληρη γενιά αγωνιστών στη Μελβούρνη και βοήθησε την ανάπτυξη και του Εργατικού Κόμματος, αλλά και του νεοσυγκροτημένου τότε Κομμουνιστικού Κόμματος που ιδρύθηκε το 1920-1921.
Από διάφορους ιστορικούς έχει εξακριβωθεί ότι τουλάχιστον δύο Έλληνες υπήρξαν μέλη του Victorian Socialist Party, ο Νικόλαος Ξενοδόχος -ο οποίος έγινε μέλος του VSP το 1916- και ο Νικόλαος Γεωργούλης (ο οποίος είχε και θρησκευτικές τάσεις), οι οποίοι θεωρούνταν αφοσιωμένοι κομμουνιστές και οι οποίοι άρχισαν την προπαγάνδα τους στο μικρό ελληνικό καφενείο «Patimeni» στην Lonsdale Street της Μελβούρνης. Ο Ξενοδόχος φαίνεται, επίσης, ότι ήταν, μάλλον, ο πρώτος Έλληνας που ήταν οργανωμένος σε συνδικάτο, το τότε Hotel Club and Restaurant Employees Union (Συνδικάτο Εργαζομένων Λεσχών και Εστιατορίων). Εκτός από τους δύο αυτούς μέλος του VSP φαίνεται ότι υπήρξε και ένας τρίτος με το όνομα Ζαβογιάννης, για τον οποίο, όμως, ελάχιστα είναι γνωστά.
*Πηγή: J & J Sparrow «Radical Melbourne A Secret History”, Section 5 Socialist Hall, pages 31 - 34, Vulgar Press 2001, ISBN 0957735243
**Το κείμενο αυτό (εκτός από την παράγραφο για τους Έλληνες μέλη του VSP) δημοσιεύτηκε στο εβδομαδιαίο δελτίο της Μελβούρνης «Anarchist Age Weekly Review» No. 692. Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη.
