«Αν έχεις έρθει εδώ για να με βοηθήσεις
χάνεις τον καιρό σου…
Αλλά αν έχεις έρθει γιατί
η ελευθερία σου είναι αλληλένδετη με τη δικιά μου,
τότε ας προχωρήσουμε μαζί.»
Lilla Watson, Αβορίγινα εκπαιδεύτρια και ακτιβίστρια του Βrisbane.
Στις 14 Φεβρουαρίου του 2004, στην περιοχή Ρέντφερν του Sydney ξεσπούν ταραχές ανάμεσα σε διαδηλωτές και αστυνομικούς, με αφορμή το θάνατο του 17χρονου Αβορίγινα Tomas Hickey, μετά από καταδίωξη. Στις οδομαχίες που ακολουθούν τραυματίζονται πενήντα αστυνομικοί και πυρπολείται ένας σιδηροδρομικός σταθμός, καθώς και πολλά αυτοκίνητα. Συλλαμβάνονται τέσσερις από τους διαδηλωτές. Αυτές οι ταραχές είναι από τις σοβαρότερες που έχουν σημειωθεί στην περιοχή Ρέντφερν (κάτι σαν «γκέττο» των αυτοχθόνων στο Sydney) τα τελευταία χρόνια αλλά όλοι ξέρουν πως δεν θα σταματήσουν. Κάποιοι θα πουν ότι τώρα μόλις άρχισαν να εκφράζουν την οργή τους. Δεν είναι η πρώτη φορά που Koori πέφτουν θύματα του Αυστραλιανού κράτους, γνήσιου εκφραστή και συνεχιστή της ρατσιστικής λογικής αρκετών λευκών «Αυστραλών», για την ολοκλήρωση της γενοκτονίας που ξεκίνησε 220 χρόνια πριν…
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…
Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τον τρόπο διαβίωσης των Koori πριν την επέμβαση των λευκών, θα πρέπει να δούμε κάποια στοιχεία από την μυθολογία τους:
Οι «δυνάμεις» που δημιούργησαν τον κόσμο, τα Πνεύματα ή οι Μεγάλοι Πρόγονοι (Ουγκαμπίκουλα) όντα που αυτοδημιουργήθηκαν από το τίποτα, μπορούσαν να μεταμορφωθούν σε ότι ήθελαν, είτε ζώο είτε φυτό και να διαμορφώσουν τα πάντα από το τίποτα. Αυτή η εποχή ονομάστηκε Ονείρεμα (Dreaming, Tjurkur) γιατί πριν από κάθε ταξίδι δημιουργίας κοιμόντουσαν και ονειρεύονταν τις περιπέτειες της επόμενης μέρας. Έτσι σιγά-σιγά δημιούργησαν τα ζώα, τα φυτά, όλα τα φυσικά στοιχεία, τον ήλιο, τη σελήνη και τα άστρα. Επίσης με τα μεγάλα πέτρινα μαχαίρια τους σκάλισαν τους ανθρώπους. Όταν όλα πήραν την τελική τους μορφή εκείνοι αποσύρθηκαν και κρύφτηκαν στη γη, τον ουρανό, τα σύννεφα και τα πλάσματα, ενώ άλλοι ξαναγύρισαν στον ύπνο τους. Οι ιεροί τόποι είναι τα μονοπάτια στα οποία βάδισαν οι πρόγονοι στον Ονειροχρόνο και επέστρεψαν στη συνέχεια. Γι’ αυτούς ο Ονειροχρόνος δεν βρίσκεται μοναχά στο μακρινό παρελθόν, αλλά είναι το αιώνιο Τώρα. «Ανάμεσα σε δύο διαδοχικούς χτύπους της καρδιάς, ο Ονειροχρόνος μπορεί να επιστρέψει ξανά».
Μέσα από αυτούς τους μύθους και θρύλους οι Αboriginals θα φτιάξουν το μοναδικό άγραφο «νόμο» που «υπακούουν», το Νόμο του Ονειροχρόνου, με μόνο τρόπο μετάδοσης τις ιστορίες που αφηγούνται από γενιά σε γενιά, τις τελετουργίες, τα σύμβολα και τα αρχέτυπα της ζωής. Αυτές οι δοξασίες ήταν γνωστές ως «Όνειρο του Ονειροχρόνου» και αντικατοπτρίζουν την πίστη στη συνέχεια της ύπαρξης και της αρμονίας με τον κόσμο. Όλα αυτά, με βαθύτερο σεβασμό για τη ζωή και τη φύση σαν «ανώτερες» δυνάμεις.
Οι ίδιοι υμνούν καθημερινά και παρουσιάζουν τον Ονειροχρόνο με διάφορους τρόπους. Η γλυπτική (κυρίως σε ξύλο), οι τοιχογραφίες, η ζωγραφική (με την τεχνική της ακτινογραφικής απεικόνισης, Dots), η κατασκευή όπλων και εργαλείων από πέτρα και ξύλο (boomerang), μουσικών οργάνων (Didge-ridoo) κ.ά., είναι κάποια από τα μέσα μετάδοσης που είναι αξιοσημείωτα για την εξέλιξη και διαχρονικότητα τους.
Οι Koori πιστεύεται ότι ζουν στην Αυστραλία εδώ και 40-60.000 χρόνια, έχοντας μεταναστεύσει από την Νοτιοανατολική Ασία. Ονομάστηκαν Αboriginals από τις λέξεις Ab-Origine που σημαίνει «αυτοί που ήταν εδώ από την αρχή» και είναι συνώνυμη με τη λέξη γηγενής. Όταν έφτασαν οι πρώτοι ευρωπαίοι άποικοι στην Αυστραλία βρήκαν περισσότερους από 500.000 κατοίκους. Γύρω στις 500 περίπου φυλές, χωρισμένες σε ομάδες, 600 γλώσσες, με αρκετές διαλέκτους η κάθε μία. Οι φυλές έχουν πολλά κοινά μεταξύ τους και αρκετοί γνωρίζουν παραπάνω από μία γλώσσα στα πλαίσια της επικοινωνίας. Η ανταλλαγή προϊόντων και η μετάδοση ιερών τραγουδιών και χορών είναι συχνή, όπως και η επικοινωνία των μελών, διαφορετικών ομάδων, σε κοινές τελετές. Κάποιες από τις «θρησκευτικές» τελετές είναι: τελετές ενηλικίωσης (corroboree, συνήθως απαγορεύεται να παρευρίσκονται γυναίκες), νεκρικές τελετές (για να θρηνήσει και να αποχωριστεί η ομάδα το νεκρό), τελετές ευημερίας, σκηνές τεχνητής βίας (μια μορφή θεάτρου στο οποίο συνέβαιναν λίγοι τραυματισμοί ή καταστροφές για να εκτονώνεται η φυσική επιθετικότητα) κ.ά.
Κάθε ομάδα έχει σαν αντιπρόσωπους: τον γεροντότερο (μάγος-ιερέας) και ένα φύλακα των ύμνων (Μιλιρίτμπι), χωρίς κάποια μορφή εξουσίας ή αρχής παρά μόνο την σοφία των χρόνων και την γνώση των παραδόσεων. Επίσης κάθε φυλή, ομάδα, μερικές φορές και κάθε μέλος της φυλής, έχει το δικό της τοτέμ, κάποιο ζώο υπαρκτό ή μυθικό (από τον Ονειροχρόνο) που γινόταν ο προστάτης της φυλής.
Οι Koori δεν ήταν καλλιεργητές γης, μιας και ήταν δύσκολο να βρεθούν εύφορα εδάφη αφού η Αυστραλία (πριν την αποικιοκρατία) δεν είχε. Η διατροφή τους βασιζόταν κυρίως στο κυνήγι (άντρες) και τη συλλογή καρπών (γυναίκες-παιδιά). Ενίοτε συνεργάζονταν στην συλλογή αγαθών και με άλλες ομάδες από άλλες φυλές. Ο τρόπος ζωής τους ήταν ημινομαδικός, οι μετακινήσεις ήταν συχνές ανάλογα με την ύπαρξη τροφής, νερού στις διάφορες εποχές, λόγω της ιδιομορφίας του φυσικού περιβάλλοντος. Επίκεντρο στις κυκλικές μετακινήσεις τους ήταν μια συγκεκριμένη τοποθεσία, ο Ιερός Τόπος της κάθε φυλής (εκεί πραγματοποιούνται και οι περισσότερες τελετές), όπου θα έπρεπε να επιστρέψουν μέσα στο χρόνο.
Τον Ιανουάριο του 1788 ο James Cook, στο όνομα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, ισχυρίστηκε ότι κατέκτησε την Αυστραλιανή ήπειρο. Από τότε ξεκίνησε ο ευρωπαϊκός αποικιοκρατισμός εκεί, με τραγικά αποτελέσματα για τις φυλές των Αboriginals. Το νησί αρχικά χρησιμοποιήθηκε από τις Ευρωπαϊκές χώρες ως τόπος εξορίας καταδίκων, πολιτικών αντιφρονούντων και φτωχών. Στη συνέχεια με την ανακάλυψη του ορυκτού πλούτου (χρυσός, ουράνιο, πετρέλαιο κ.ά., συνήθως κάτω από τους Ιερούς Τόπους) μεταξύ 1788 και 1842, έφτασαν 148.000 έποικοι στην αυστραλιανή ήπειρο. Σκοπός τους ήταν η εκμετάλλευση και το κέρδος. Έτσι ξεκίνησε η γενοκτονία των Aboriginals. Από τους 500.000 περίπου πληθυσμό γηγενών επέζησε το 20%. Θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες γενοκτονίες στην ιστορία της ανθρωπότητας. 20.000 από τον πληθυσμό σκοτώθηκαν άμεσα σε μάχες, όλοι οι υπόλοιποι σταδιακά έπεσαν θύματα του σχεδίου διασποράς και αφομοίωσης προς τους αυτόχθονες. Η τελευταία γυναίκα Aboriginal της Τασμανίας (2.500 κάτοικοι το 1804) λέγεται ότι πέθανε το 1976.
Οι έποικοι έφεραν μαζί τους αρρώστειες, όπως τύφο, γρίππη (την κοινή, που όμως ήταν θανατηφόρα γι’ αυτούς), ευλογιά, λέπρα, ωτίτιδα, τύφλωση (τράχωμα) και αφροδίσια νοσήματα (σύφιλη), για τις οποίες οι Koori δεν είχαν αντισώματα και πέθαιναν. Μέχρι πριν λίγα χρόνια κάποιοι από τους «έποικους» δεν δεχόντουσαν ότι πραγματοποιήθηκε γενοκτονία, αλλά ότι απλά οι Aboriginals πέθαναν από τις αρρώστιες ή ότι αλληλοσκοτώθηκαν. Μέσα στην επιχείρηση γενοκτονίας ήταν να διανείμουν δηλητηριασμένο αλεύρι και να μολύνουν το νερό τους.
Οι αναφορές για βιασμούς και απαγωγές γυναικών και νεαρών κοριτσιών ήταν συχνές. Συνήθως τις έπαιρναν από τις φυλές τους και τις πήγαιναν να δουλέψουν ως υπηρέτριες στα σπίτια πλούσιων λευκών μακριά. Όσες φυλακίζονταν κακοποιούνταν σεξουαλικά από τους δεσμοφύλακες. Αρκετές από αυτές, για να απελευθερωθούν και για να μην τις απομακρύνουν από τους Ιερούς Τόπους, όπως έλεγαν, αναγκάζονταν να παντρευτούν τους δεσμοφύλακες τους. Η επιμιξία μεταξύ λευκών και Koori ήταν υποχρεωτική από το αποικιοκρατικό καθεστώς, οι εκπρόσωποι του οποίου διατείνονταν ότι μετά από 6 γενεές το παιδί που θα γεννιόταν θα ήταν πια «λευκό».
Μια από τις τακτικές, επίσης, ήταν η απομάκρυνση παιδιών από τις φυλές και τις οικογένειες τους. Τα παιδιά είτε θα τα έδιναν για υιοθεσία ή θα τα έκλειναν σε ορφανοτροφεία για εκχριστιανισμό, μόρφωση, διδασκαλία ευρωπαϊκής κουλτούρας, «για το συμφέρον του παιδιού, μακριά από τους πρωτόγονους». Το παιδομάζωμα ξεκίνησε στις αρχές του 1804 και συνεχίστηκε μέχρι τουλάχιστον το 1969. Η αντιμετώπιση τους από τις ανάδοχες οικογένειες ήταν σπάνια καλή, συνήθως τα παιδιά δέχονταν σωματική και ψυχολογική κακοποίηση. Με την ενηλικίωση τους είχαν μεγάλο πρόβλημα κοινωνικής «ένταξης» γιατί δεν μπορούσαν να γυρίσουν πίσω στη φυλή τους αλλά ούτε και να μείνουν με τους λευκούς.
Οι Koori λόγω του ορυκτού πλούτου εκδιώχθηκαν από τις περιοχές τους (τους Ιερούς Τόπους) μεταφέρθηκαν σε κοινότητες-καταυλισμούς (γκέτο) και όσοι είχαν το κουράγιο να προβούν σε αντίσταση σφαγιάστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν. Συν τοις άλλοις οι έποικοι έφεραν και διάφορα ζώα και φυτά εχθρικά προς την ιδιαίτερη χλωρίδα και πανίδα της Αυστραλίας, όπως π.χ. πρόβατα και κουνέλια, που έκαναν ανυπολόγιστη ζημία, οδηγώντας πολλούς σε υποσιτισμό και θάνατο από την πείνα.
Καθώς οι πηγές τροφής λιγόστεψαν οι Koori κατέφυγαν στο κυνήγι των προβάτων («μαλλιαρά καγκουρό») με αποτέλεσμα το ιππικό να επιδοθεί στο κυνήγι των «κλεφτών» με ομαδικές επιθέσεις. Επειδή δεν ήξεραν ποιος απ’ όλους το έκανε απλά σκότωναν όποιο «παράσιτο» έβρισκαν μπροστά τους.
Κάποιες από τις πιο σημαντικές σφαγές Aboriginals ήταν: Waterloo Creek, Myall Creek, Mistake Creek, Bedford Downs και Chinaman’s Garden.
Όσους αιχμαλώτιζαν τους χρησιμοποιούσαν σαν εργάτες-σκλάβους στις καλλιέργειες και τις κτηνοτροφίες. Δούλευαν για ζάχαρη, αλεύρι, τσάι και καπνό – όχι για χρήματα. Οι Koori ήταν η ραχοκοκαλιά της μετέπειτα οικονομικής εξέλιξης της Αυστραλίας. Το Μάιο του 1946, 800 Koori εργάτες στη Δυτική Αυστραλία κατέβηκαν σε απεργία με αίτημα την πληρωμή τους σε χρήματα και όχι σε προϊόντα, πολλοί απ’ αυτούς δεν ξαναδούλεψαν και πέθαναν από τη πείνα. Στις αρχές τις δεκαετίας του ’60, εργάτες απεργήσανε για τον ίδιο λόγο, ζητώντας χρήματα αντί για αγαθά και για πρώτη φορά κάποιο μερίδιο της γης των προγόνων τους. Από εκεί ξεκίνησε το κίνημα για την επιστροφή της γης στους Koori, το οποίο βρήκε υποστηριχτές και στις μετέπειτα γενιές των λευκών. Από το 1968 τους αναγκάζουν να συμμετέχουν στις εκλογικές διαδικασίες.
Από το 1867 μέχρι το 1960 έγινε απαγόρευση πώλησης αλκοόλ στους Aboriginals. Εκατοντάδες συλλήψεις πραγματοποιήθηκαν, μέσα σε αυτά τα εκατό χρόνια, με τη δικαιολογία της χρήσης αλκοόλ. Με την άρση της απαγόρευσης, οι περισσότεροι θεωρώντας το επίτευγμα, κάνουν αλόγιστη χρήση και καταλήγουν να χάνουν τον έλεγχο και να δίνουν το δικαίωμα σύλληψης και φυλάκισης τους από τις αυστραλιανές αρχές για «διατάραξη κοινωνικής τάξης» και «δημόσια μέθη». Δεν υπάρχει πληροφόρηση για τον ακριβή αριθμό των κρατουμένων στις φυλακές στα πρώτα χρόνια. Η έρευνα της Βασιλικής Εξεταστικής Επιτροπής, αναφέρει ότι 99 Koori μεταξύ 1980 και 1989 έχασαν την ζωή τους στις φυλακές κατά «μυστηριώδη» τρόπο. Με την πάροδο του χρόνου οι θάνατοι των αυτοχθόνων υπό καθεστώς κράτησης αυξάνονται ιδιαίτερα σε νεαρές ηλικίες. Το 29% των θανάτων από τον Αύγουστο του ’88 ήταν Αυτόχθονες. Το 1987-88 πραγματοποιήθηκαν εξεγέρσεις σε φυλακές της Victoria και 4 κρατούμενοι πέθαναν.
Η φτώχια, η ανεργία, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά (εισπνοή πετρελαίου, σνιφάρισμα), η ανεπάρκεια φαρμακευτικής περίθαλψης, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης έρχονται να ολοκληρώσουν το έργο που ξεκίνησαν οι λευκοί 220 χρόνια πριν. Ο προσδοκώμενος μέσος όρος ζωής τους είναι 20 χρόνια μικρότερος και η παιδική θνησιμότητα είναι 3 φορές υψηλότερη.
Στα πλαίσια των Ολυμπιακών Αγώνων στο Σίδνεϋ το 2000 οι διαμαρτυρίες των Aboriginals αυξήθηκαν κατά πολύ. Φάνηκε ότι το Αυστραλιανό κράτος μη έχοντας κάποια παράδοση ή κάποιο πολιτισμό να πασάρει και να εμπορευματοποιήσει, «αγκάλιασε» τη μοναδική τέχνη και κουλτούρα των Aboriginals, στα πλαίσια της «κοινωνικής συναίνεσης» και τις «ισότητας» των δύο λαών. Οι Koori θα βγουν και θα καταγγείλουν τις δολοφονίες, το παιδομάζωμα, τους βιασμούς, τη διασπορά του πληθυσμού τους, την αφαίρεση και καταστροφή της γης τους, το ρατσισμό, τη καταστολή. Με βάση αυτές τις συνθήκες, λέγεται, ότι οι αυτόχθονες απέσπασαν μια δημόσια «συγνώμη» για τη γενοκτονία από το πρωθυπουργό της χώρας. Άλλες πληροφορίες αναφέρουν, ότι η κυβέρνηση δε δέχεται να ζητήσει «συγνώμη» για τη γενοκτονία των γηγενών τόσα χρόνια πριν, θεωρώντας ότι «δεν φέρει ευθύνη», ενώ ισχυρίζεται ότι ο αριθμός των θυμάτων δεν μπορεί να αποδειχτεί και ότι είναι «υπερβολικός».
Η οργή και η απόγνωση φαίνεται ότι αρχίζει να ξεχειλίζει έπειτα από 220 χρόνια γενοκτονίας και καταπίεσης. Τα αποτελέσματα θα φανούν στη πορεία…
Πηγές:
-ABORIGINAL – Η λευκή Αυστραλία έχει μια μαύρη ιστορία, Εναλλακτικές εκδόσεις – Νότιος Άνεμος [14].
-Η Σοφία του Ονειροχρόνου, Μύθοι και Θρύλοι των Ιθαγενών της Αυστραλίας, εκδόσεις ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ.
-Θρύλοι των Ιθαγενών της Αυστραλίας, Μαρίας Μιχαήλ-Δέδε, Νεανική Βιβλιοθήκη, Εκδόσεις Καστανιώτη.
-Θέλουμε τη γη μας πίσω, Χάνα Μίντλετον, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2003.
-Whitewash, Australia’s Bicentenary Another history, 1988 ASW-IWA, Melbournne-ASF.
-Indigenous Australia, Αboriginal and Torres Strait Islander Commission (ATSIC).
Ιστοσελίδες
athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=190583
sydney.indymedia.org/front.php3?article_id=38758&group=webcast
http://www.abc.net.au/frontier/default.htm
http://www.cat.org.au/forgottenwar
http://www.qub.ac.uk/en/imperial/austral/abo.htm
http://www.eniar.org/history.html
http://www.abc.net.au/frontier/default.htm
http://www.abc.net.au/frontier/default.htm
http://www.austlii.edu.au/au/special/rsjproject/rsjlibrary/rciadic/
rciadic_summary/rcsumk05.html#Heading13
http://www.iratiwanti.org/home.php3
http://www.geocities.com/a_deltio/gr/d29_abor.htm
*Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 28, Σεπτέμβριος 2004
https://anarchypress.wordpress.com
