Του Χανς Μάνγκους Εντσεσμπέργκερ
Αυτοί οι ογδοντάρηδες βλέπουν με ανάμικτα συναισθήματα την αναγέννηση των ιδεών τους στον παρισινό Μάη και αλλού. Σχεδόν όλοι δούλεψαν με τα χέρια τους. Πολλοί απ΄αυτούς πηγαίνουν ακόμα και σήμερα κάθε μέρα στο γιαπί και στο εργοστάσιο.
Περισσότερο όμως δουλεύουν σε μικρές μονάδες. Με μια αρκετή δόση περηφάνιας διαπιστώνουν πως δεν εξαρτώνται από κανέναν, οτι κερδίζουν ακόμα μόνοι το ψωμί τους. Κάθε ένας απ΄αυτούς είναι ειδικός στο επάγγελμά του. Τα συνθήματα για την «κοινωνία των διακοπών», οι ουτοπίες της τεμπελιάς τούς είναι ξένες. Στα μικρά τους διαμερίσματα δεν υπάρχει τίποτα περιττό. Κατανάλωση και φετιχισμός των ειδών τούς είναι άγνωστα. Μόνο η αξία χρήσης μετρά.
Ζουν σε μια στενότητα που δεν τους καταπιέζει. Σιωπηλά, αγνοούν τις νόρμες της κατανάλωσης. Η σχέση των νεοτέρων με την κουλτούρα τούς είναι σκοτεινή. Γι΄αυτούς τους παλιούς εργάτες, η κουλτούρα είναι κάτι καλό. Αυτό δεν είναι παράξενο, γιατί τη γνώση του αλφάβητου την πλήρωσαν με ιδρώτα και αίμα.
Στα μικρά τους σκοτεινά δωμάτια δεν υπάρχουν τηλεοράσεις αλλά βιβλία. Να πετάξουν τέχνη και επιστήμη από το παράθυρο, ακόμα κι αν έχουν αστική προέλευση, δεν το διανοούνται ούτε στο όνειρό τους. Τον αναλφαβητισμό ενός σιναφιού, που η συνείδησή του καθορίζεται από κόμικς και μουσική ροκ, τον βλέπουν χωρίς κατανόηση. Τη «σεξουαλική απελευθέρωση», που παίρνει κατά γράμμα παμπάλαια αναρχικά θεωρήματα, την προσπερνούν σιωπηλά. Αυτοί οι επαναστάτες από μια άλλη εποχή έχουν γεράσει αλλά δεν φαίνονται κουρασμένοι. Δεν ξέρουν τι θα πει επιπολαιότητα.
Η ηθική τους είναι βουβή, αλλά δεν αφήνει καμιά αμφιβολία. Δεν καταλαβαίνουν πια τον κόσμο. Η βία τούς είναι γνωστή, την ευχαρίστηση στη βία τη βλέπουν με υποψία. Είναι μόνοι και καχύποπτοι... Δεν χρωστούν ευγνωμοσύνη σε κανένα. Κανένας δεν τους προώθησε.
Δεν πήραν τίποτα, δεν ξεκοκάλισαν υποτροφίες. Η καλοπέραση δεν τους ενδιαφέρει. Δεν αγοράζονται. Η φυσική τους κατάσταση είναι άριστη. Δεν έχουν τρελαθεί, δεν είναι νευρωτικοί, δεν χρειάζονται ναρκωτικά. Δεν μοιρολογούν. Δεν μετανιώνουν. Οι ήττες τους δεν τους απογοήτευσαν. Ξέρουν οτι έκαναν λάθη, αλλά δεν παίρνουν τίποτα πίσω.
Οι παλιοί άντρες της επανάστασης είναι δυνατότεροι από όλα όσα ήρθαν μετά απ΄ αυτούς.
