Το κίνημα των εργατικών συμβουλίων στο Τορίνο, το Μάρτη και Απρίλη του 1920 γεννήθηκε μέσα στο εξαιρετικά συγκεντρωμένο προλεταριάτο των εργοστασίων ΦΙΑΤ σε μια περίοδο έντονων ανακατατάξεων και συνθέσεων τόσο σε πολιτικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
Η ρώσικη επανάσταση και η επικράτηση των μπολσεβίκων έχουν επηρεάσει καθοριστικά όλα τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα,τα πρώτα κομμουνιστικά κόμματα ιδρύονται εκείνη την περίοδο, το κίνημα των εργατικών συμβουλίων στην Ευρώπη που έχει κλονίσει τα θεμέλια της αστικής κοινωνίας έχει αποδυναμωθεί (επικράτηση μπολσεβίκων στη Ρωσία και δημιουργία "σοσιαλιστικού" κράτους) ή νικηθεί με άγρια καταστολή (συμβουλιακή δημοκρατία στη Βαυαρία το 1919-τροτσκιστές στο Βερολίνο το 1919) και οι φασίστες ήδη αρχίζουν και κερδίζουν την εμπιστοσύνη της φοβισμένης αστικής τάξης.
Το απεργιακό κίνημα,προιόν αντίδρασης σε μια απόφαση της διεύθυνσης της ΦΙΑΤ, η οποία τροποποίησε το ωράριο χωρίς να ρωτήσει τους εκπροσώπους των εργατών, επεκτάθηκε σε ολόκληρο το Πεδεμόντιο και στις αγροτικές περιοχές. Η συλλογική σύμβαση του 1906 δημιούργησε κάποιες "εσωτερικές επιτροπές" στα εργοστάσια, ένα είδος επιχειρησιακής επιτροπής ταξικής συνεργασίας με σκοπό την αφομοίωση των εργατών στην ιεραρχία του παραγωγικού μηχανισμού.
Η ανανέωση των εκλεγέντων αυτών επιτροπών έδωσε ξαφνικά την ευκαιρία,μέσα στην κοινωνική κρίση που πέρναγε τότε η ιταλία, μιάς ολοκληρωτικής αλλαγής του ρόλου αυτών των επιτροπών. Τον Οκτώβρη του 1919, 30.000 εργάτες αντιπροσωπεύονταν σε μια συνέλευση των "εκτελεστικών επιτροπών των εργασιακών συμβουλίων", που δεν έμοιαζε τόσο με μια καθ'εαυτώ συμβουλιακή οργάνωση απειδή υπήρχαν εκπρόσωποι όχι των εργατών αλλά εργαστηρίων ή τμημάτων του εργοστασίου.
Το παράδειγμα αυτό ακολούθησε πλατιά και το κίνημα ριζοσπαστικοποιήθηκε, υποστηριγμένο απο τους αναρχικούς του Πιεμόντε και απο μια φράξια του Σοσιαλιστικού Κόμματος που είχε την πλειοψηφία στο Τορίνο (με τον Γκράμσι) με διαφορετικούς βέβαια στόχους το καθένα. Το κίνημα καταπολεμήθηκε από την πλειοψηφία του σοσιαλιστικού κόμματος και από τα συνδικάτα.
Στις 15 του Μάρτη 1920 τα συμβούλια άρχισαν την απεργία με κατάληψη των εργοστασίων και ξανάβαλαν μπρός την παραγωγή κάτω απο τον έλεγχό τους.
Στις 12 του Απρίλη έγινε η γενική απεργία του Πιεμόντε. Τις επόμενες ημέρες εξαπλώθηκε σ' ένα μεγάλο μέρος της βόρειας ιταλίας, κυρίως στους σιδηροδρομικούς και τους λιμενεργάτες. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει πολεμικά πλοία για να αποβιβάσει στην Γένοβα τα στρατεύματα που θα βάδιζαν προς το Τορίνο.
Το πρόγραμμα των συμβουλίων εγκρίθηκε αργότερα και απο το συνέδριο της Ιταλικής Αναρχικής Ένωσης που συγκεντρώθηκε στη Μπολόνια στις 1 Ιουλίου ενώ το σοσιαλιστικό κόμμα και συνδικάτα που ελέγχονταν απο αυτό κατόρθωσαν να σαμποτάρουν την απεργία απομονώνοντάς την: η εφημερίδα "AVANTI" αρνήθηκε να δημοσιεύσει την έκκληση του Σοσιαλιστικού Τμήματος του Τορίνο ενώ η πόλη είχε γεμίσει απο 20.000 στρατιώτες και αστυνομικούς. Η απεργία που θα επέτρεπε μια νικηφόρα προλεταριακή εξέγερση σ'όλη τη χώρα νικήθηκε στις 25 Απριλίου.
Η συνέχεια είναι γνωστή: αποδυνάμωση του εργατικού κινήματος και άνοδος των φασιστών, οι οποίοι εκμεταλεύτηκαν εκείνο το συγκεχυμένο αίσθημα ανικανότητας και αναποφασιστικότητας που είχε δημιουργηθεί μέσα στη δίνη της κοινωνικής κρίσης. Το κίνημα είχε μερικά χαρακτηριστικά πολύ προχωρημένα όπως ότι οι εργάτες όχι μόνο κατέλαβαν τα εργοστάσια, αλλά έβαλαν σε λειτουργία την παραγωγή κάτω απο τον έλεγχό τους και δημιούργησαν επιτροπές άμυνας ελεγχόμενες από τους ίδιους.
Το μανιφέστο που έβγαλαν οι συμβουλιακοί του Τορίνο,στις 27 Μαρτίου 1920 "προς τους εργάτες και αγρότες όλης της ιταλίας" για ένα γενικό συνέδριο των συμβουλίων (που δεν έγινε ποτέ) εκφράζει μερικά ουσιαστικά σημεία του προγράμματος των συμβουλίων: "ο επιθετικός αγώνας πρέπει να γίνεται με όπλα κατάκτησης και όχι μόνον αποκρυσταλλομένους σε μια γραφειοκρατική μορφή. Μια νέα οργάνωση πρέπει να αναπτυχθεί σαν άμεσος ανταγωνιστής των κυβερνητικών οργάνων των εργοδοτών και γι'αυτό πρέπει να ξεπηδήσει αυθόρμητα στον τόπο της εργασίας και να ενώσει όλους τους εργαζομένους, εφ'όσον όλοι,σαν παραγωγοί,υπόκεινται σε μια εξουσία που τους είναι ξένη και που πρέπει να την αποτινάξουν απο πάνω τους (...) Αυτή είναι για εσάς η αρχή της ελευθερίας: η αρχή ενός κοινωνικού σχηματισμού που επεκτεινόμενος γρήγορα και δίχως περιορισμούς,θα σας καταστήσει ικανούς να διώξετε από το οικονομικό πεδίο τον εκμεταλλευτή και τον ενδιάμεσο,και να γίνεται εσείς οι ίδιοι οι κύριοι,οι κύριοι των μηχανών,της εργασίας σας,της ζωής σας..."
Τα εργατικά συμβούλια ήταν εκείνη η έκφραση του εργατικού κινήματος της περιόδου 1918-1920 που το έφερε τόσο κοντά στην επανάσταση και η οποία νικήθηκε τόσο απο εσωτερικούς, όσο και απο εξωτερικούς παράγοντες. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετώπισαν ήταν οι ξεχωριστές πολιτικές οργανώσεις που είτε τα απομόνωσαν είτε προσπάθησαν να τα καθυποτάξουν και να θεμελιώσουν μέσα απο αυτά το "εργατικό κράτος" και την γραφειοκρατία του.Επίσης οι εργάτες δέν κατόρθωσαν να αναπτύξουν εκείνη την αυτονομία δράσης και πρακτικής που θα τους επέτρεπε να αντιμετωπίσουν την τακτική του κράτους και των συνδικαλιστικών ηγεσιών που είχαν πολλούς λόγους να θέλουν την αποτυχία των συμβουλίων.Τα εργατικά συμβούλια αποτελούν τις θεμελιώδεις εκφράσεις της κοινωνικής αυτοδιεύθυνσης και το πεδίο της αληθινής πραγμάτωσής της.
Τα λάθη τους αλλά και η σύγχρονη πραγματικότητα κάνουν εμφανή την ανάγκη των νέων δομών κοινωνικής αυτοοργάνωσης που θα επιτρέψουν να λάμψει το άστρο της ελευθερίας.
*Από το http://www.reocities.com/aytonomidrasi/TORINO.html
