Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια πρώτη προσέγγιση εκ μέρους του πανεπιστημιακού και ιστορικού ερευνητή, Βαγγέλη Μάντζαρη, του ζητήματος των Ελλήνων μεταναστών στη Νότια Αφρική κατά τα τέλη του 19ου και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.
Το βιβλίο είναι μικρό σε όγκο (μόλις 148 σελίδες), ωστόσο σε αυτό επιχειρείται να δοθεί μια όσο το δυνατόν σφαιρική εικόνα της ζωής των πρώτων Ελλήνων μεταναστών εργατών στη Νότια Αφρική. Στηρίχθηκε σε έρευνες του συγγραφέα που ξεκίνησαν το 1977 και συνεχίστηκαν για πολλά χρόνια μετά.
Το βιβλίο αποτελείται από δέκα Κεφάλαια τα οποία παρουσιάζουν, αν όχι σε έκταση, εντούτοις σε αρκετά ικανοποιητική μορφή, τη φύση και τις ιδιομορφίες της ελληνικής μετανάστευσης στη χώρα αυτή.
Δίνονται στη δημοσιότητα αρκετά σημαντικές πληροφορίες για τους Έλληνες μεταλλωρύχους καθώς και το πολύ ζωτικό (τότε) πρόβλημα με την αρρρώστια της φθίσης στα μεταλλεία του Τράνσβααλ, τη δράση του Ελληνικού Συνδέσμου Μεταλλωρύχων στο διάστημα 1905-1920, τους Έλληνες εργαζόμενους στους σιδηροδρόμους, τους καπνεργάτες, τους υπαλλήλους και βοηθούς καταστημάτων, την πολιτική συμμετοχή των Ελλήνων μεταναστών στις, νεαρές τότε, συνδικαλιστικές και κυρίως σοσιαλιστικές κινήσεις της περιόδου μέχρι το 1918, τη συμμετοχή των Ελλήνων στη μεγάλη απεργία του 1922 και, τέλος την προσωρινή (όπως λέει ο συγγραφέας) εξαφάνιση της ελληνικής εργατικής τάξης από τη Νότια Αφρική μέχρι το 1930.
Το παρόν βιβλίο γράφτηκε προφανώς στις αρχές της δεκαετίας του 1990, γι’ αυτό και ο συγγραφέας σημειώνει στον πρόλογό του: “Τα ψηλά μεροκάματα της περιόδου 1970-1980 είναι ένα παρελθόν. Τώρα ακόμα και το “σεντ” πρέπει να υπολογίζεται, μια και η οικογένεια πίσω στην Πατρίδα κι αυτή χρειάζεται να περιμένει το έμβασμα… … Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες εργάτες τούτη την περίοδο στη Νότια Αφρική, δεν είναι καινούργια. Σήμερα, βέβαια, η ιατρική επιστήμη έχει προοδέψει και η φυματίωση (“φθίση των μεταλλείων”, το “χτικιό” ) δεν σκοτώνει πια Έλληνες στα μεταλλεία όπως το 1920. Η αλματώδης κινητικότητα όμως των μαύρων εργατών που με τις καινούργιες νομοθεσίες μπορούν να κάνουν δουλειές που παλιά ήταν μόνο για λευκούς και μάλιστα με πολύ χαμηλώτερους μισθούς, έχει σπρώξει πολλούς Έλληνες εργάτες στο περιθώριο, στην ανεργία”.
Ο Βαγγέλης Μάντζαρης έχει γράψει και κυκλοφορήσει και ένα άλλο βιβλίο με τίτλο “Διχασμός στη διασπορά και οι ανθελληνικές καταστροφές στη Νότια Αφρική 1915-1917”, το οποίο αποτελείται από επτά Κεφάλαια. Είναι γνωστός ο διχασμός των Ελλήνων εκείνη την περίοδο, ανάμεσα σε βασιλικούς και βενιζελικούς, μια περίοδος στη σύγχρονη ελληνική ιστορία που χαρακτηρίστηκε από τις μεγαλύτερες πολιτικές και ιδεολογικές αντιπαραθέσεις. Οι αντιπαραθέσεις αυτές, έλκοντας την καταγωγή τους από την καταστροφή του 1897 και περνώντας αναγκαστικά από τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913, βρήκαν το αποκορύφωμά τους την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου όταν η πολιτική ουδετερότητας της τότε πολιτικής και σρατιωτικής ηγεσίας θεωρήθηκε από τις αγγλόφωνες χώρες ότι ήταν συμμαχική, φιλική προς τη Γερμανία. Το αποτέλεσμα ήταν όταν, ειδικά στις αγγλόφωνες χώρες όπου ήδη ζούσαν ελληνικές παροικίες, ρατσιστικά και εχθρικά σε κάθε τι ξένο πλήθη ξεχύνονταν εναντίον κάθε τι ελληνικού (καταστημάτων, σπιτιών κ.ά.). Το ίδιο έγινε την ίδια περίοδο και στην Αυστραλία με ταραχές και επιθέσεις τόσο εναντίον Ιταλών και Γερμανών μεταναστών, όσο και εναντίον άλλων μεταναστών όπως Ελλήνων. Αυτό το διχασμό και αυτές τις ανθελληνικές επιθέσεις και καταστροφές διαπραγματεύεται στο δεύτερο αυτό βιβλίο του ο συγγραφέας.
Ο Βαγγέλης Μάντζαρης γεννήθηκε το 1953 στη Λήμνο. Σπούδασε στην Πάντειο και ακολούθως έκανε Μάστερ και διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο Κέιπ Τάουν. Εργάστηκε σε νοτιοαφρικανικά πανεπιστήμια. Έχει γράψει εκατοντάδες άρθρα για διάφορα κοινωνικά και ιστορικά θέματα και έχει πάρει μέρος σε πάμπολλα επιστημονικά συνέδρια.Έχει ασχοληθεί συστηματικά με την ιστορία των Ελλήνων εργατών στη Νότια Αφρική.
