Γεννημένος στις 18 Αυγούστου 1886 στο Izmail, στη νοτιοδυτική Ουκρανία, από εβραϊκή οικογένεια, ο Shalom Schwartzbard (γνωστός και ως Samuel Schwartzbard ή Sholem Shvartsbard) παραμένει ένας από τους λιγότερο γνωστούς μαχητές της Ουκρανικής Μαχνοβίτικης εξέγερσης 1917-1921.
Σε ηλικία 14 χρόνων, ο Schwartzbard μαθητεύτηκε ως ωρολογοποιός. Κατά τη διάρκεια αυτής της μαθητείας ενδιαφέρθηκε για τις επαναστατικές ιδέες, γινόμενος μέλος της τοπικής σοσιαλιστικής ομάδας «Ίσκρα», που πήρε το όνομά της από το επίσημο περιοδικό του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος του Λένιν (το οποίο τελικά επρόκειτο να διασπαστεί ανάμεσα στις φράξιες των Μπολσεβίκων και των Μενσεβίκων). Κατά τη διάρκεια της Ρωσικής Επανάστασης του 1905, ο Schwartzbard βρισκόταν στο Kruti και συμμετείχε σε μια εβραϊκή ένοπλη μονάδα, δράση για την οποία τελικά συνελήφθη και φυλακίστηκε.
Απελευθερώθηκε μετά από μια ευρεία αμνηστία πολιτικών κρατουμένων από τον Τσάρο μετά την επανάσταση, εγκαταλείποντας τη Ρωσία το 1906. Ενώ ζούσε εξόριστος στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, έγινε αναρχικός. Εκεί φυλακίστηκε ξανά το 1908 και μετά από επανειλημμένες συλλήψεις αναγκάστηκε να μετακομίσει στη Γαλλία το 1910 λόγω των δυσκολιών που βρήκε στην απόκτηση σταθερής απασχόλησης.
Με το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, ο Schwartzbard προσχώρησε στη Γαλλική Λεγεώνα των Ξένων και τραυματίστηκε σε μια μάχη. Αποστρατεύθηκε με τιμές. Τον Αύγουστο του 1917 επέστρεψε στη νεαρή Ρωσική Δημοκρατία (που ιδρύθηκε μετά την επανάσταση του Φλεβάρη) και πήγε στο Πέτρογκραντ, όπου εντάχθηκε στους Κόκκινους Φρουρούς, μια πολιτικά μικτή εθελοντική παραστρατιωτική μονάδα που συχνά αποτελείτο από αγρότες και εργάτες (η οποία αργότερα αναδιοργανώθηκε και αποτέλεσε τμήμα του Κόκκινου Στρατού υπό τον έλεγχο των Μπολσεβίκων) και τελικά στάλθηκε στα ουκρανικά σύνορα με τη Ρουμανία.
Επιστρέφοντας στην Οδησσό της Ουκρανίας, άρχισε να εργάζεται για τη δημιουργία ανεξάρτητων αναρχικών σχολείων, ενώ συνεργάστηκε και με υπηρεσίες του ολοένα και πιο συγκεντρωτικού εκπαιδευτικού συστήματος των Μπολσεβίκων. Το 1919, ωστόσο, κατατάχθηκε εκ νέου στον Κόκκινο Στρατό όταν άκουσε για τα πολυάριθμα αντισημιτικά πογκρόμ από λευκούς και Ουκρανούς στρατούς, οι οποίοι τελικά έμελλε να σκοτώσουν περίπου 50.000 Ουκρανούς Εβραίους, συμπεριλαμβανομένων και 14 μελών της οικογένειας του ίδιου. Αυτά τα πογκρόμ φέρεται ότι οργανώθηκαν από τον Symon Petliura, αρχηγό της Εθνικής Δημοκρατίας της Ουκρανίας και Ανώτατο Διοικητή του Ουκρανικού Στρατού μεταξύ του 1918 και του 1921.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, πιστεύεται επίσης ότι ο Schwartzbard εγκατέλειψε τον Κόκκινο Στρατό για να ενταχθεί στον Επαναστατικό Στρατό Ανταρτών της Ουκρανίας (RIAU - γνωστό και ως Μαχνοβίτικο, από το όνομα του Νέστορα Μαχνό), ένα αναρχικό στρατιωτικό σώμα ανταρτών που απελευθέρωσε μια περιοχή επτά εκατομμυρρίων ανθρώπων στη νότια Ουκρανία, πολεμώντας εναντίον Ουκρανών και Ρώσων αντεπαναστατών, ξένων αστικών στρατών που εισέβαλαν στη χώρα, καθώς και των ολοένα και πιο αυταρχικών Μπολσεβίκων και τοπικών πογκρομιστών. Πράγματι, ο RIAU βοήθησε στην οργάνωση της αυτοάμυνας μεταξύ των εβραϊκών κοινοτήτων που δέχονταν επιθέσεις από πογκρομιστές. Ο μαχνοβίτικος στρατός είχε αρκετούς Εβραίους, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων σε ηγετικούς ρόλους, όπως ο Lev Zadov, κεντρικός οργανωτής του τμήματος πληροφοριών του RIAU, Kontrrazvedka.
Το 1920, ο Schwartzbard επέστρεψε στο Παρίσι και άνοιξε ένα κατάστημα επισκευής ρολογιών. Ο RIAU τελικά ηττήθηκε από τον Μπολσεβίκικο Κόκκινο Στρατό το 1921. Στο Παρίσι θα δραστηριοποιηθεί στα γαλλικά εργατικά και αναρχικά κινήματα, παραμένοντας σε επαφή με πολλούς βετεράνους από τη Ρωσική Επανάσταση, όπως τον Βολίν, τον Πίτερ Αρσίνωφ και τον ίδιο τον Μαχνό.
Ενώ ζούσε στο Παρίσι έλαβε χώρα μια κατάλληλη σύμπτωση που θα ερχόταν να καθορίσει τη ζωή του Schwartzbard. Ο Petliura, ο Ουκρανός αντεπαναστάτης ηγέτης που θεωρείτο υπεύθυνος για τα πογκρόμ που είχε ως αποτέλεσμα τη δολοφονία τόσων πολλών Εβραίων (συμπεριλαμβανομένων και των μελών της οικογένειας του Schwartzbard) έπρεπε να φύγει μετά τη νίκη των Μπολσεβίκων και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπως και ο Schwartzbard.
Μόλις ανακάλυψε ότι ο Petliura ζούσε στο Παρίσι, ο Schwartzbard στενοχωρήθηκε και άρχισε να σχεδιάζει την εκδίκησή του. Στις 25 Μάη 1926, ο Schwartzbard πλησίασε τον Petliura στο Rue Racine στη Λατινική Συνοικία του Παρισιού και τον ρώτησε, στα Ουκρανικά, «Είστε ο κ. Petliura;». Καθώς ο Petliura σήκωσε το βλέμμα του, ο Schwartzbard τον πυροβόλησε πέντε φορές φωνάζοντας «Αυτό για τα πογκρόμ, αυτό για τις σφαγές, αυτό για τα θύματα». Όταν ο Petliura έπεσε στο έδαφος, ο Schwartzbard τον πυροβόλησε άλλες δύο φορές και μόλις έφτασαν οι αστυνομικοκ είπε: «Σκότωσα έναν μεγάλο δολοφόνο». Η πράξη του γιορτάστηκε ευρέως σε όλη την εβραϊκή διασπορά, με την εφημερίδα «Der Morgen Zhurnal», που κυκλοφορούσε,στα Yiddish στη Νέα Υόρκη να σχολιάζει: «Δεν θρηνούμε από αυτό το περιστατικό. Ούτε φοβόμαστε τις πιθανές συνέπειες. Κάθε ένας που συμμετείχε στο πογκρόμ δεν πρέπει να αισθάνεται ασφαλής». Πολλοί Εβραίοι συνέβαλαν στη συλλογή χρημάτων για τα δικαστικά έξοδα του Schwartzbard, ενώ εξέχοντα πρόσωπα όπως ο Άλμπερτ Αϊνστάιν προσφέρθηκαν να καταθέσουν για λογαριασμό του.
Στη δίκη του, τον Schwartzbard υπεράσπισε ο διάσημος αριστερός δικηγόρος της Βόρειας Αφρικής Henri Torres, ο οποίος είχε προηγουμένως με επιτυχία υπερασπιστεί τους διάσημους Ισπανούς αναρχικούς Buenaventura Durruti και Francisco Ascaso κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Primo de Rivera. Ο Schwartzbard δεν έκανε καμία προσπάθεια να αρνηθεί την ευθύνη για την εκτέλεση του Petliura, δηλώνοντας αντί αυτού ότι δικαιολογείται για την πράξη εκδίκησης για το πογκρόμ. Ο Torres, εν τω μεταξύ, κάλεσε έναν επιζώντα των πογκρόμ για να περιγράψει τις εμπειρίες του και στη συνέχεια ζήτησε από την επιτροπή των ενόρκων να προχωρήσει σε μια ετυμηγορία που να είναι αντάξια της επαναστατικής κληρονομιάς της Γαλλίας. Οι ένορκοι συμμορφώθηκαν, απαλλάσσοντας τον Schwartzbard και απονέμει το κάπως προσβλητικό ποσό ενός φράγκου σε αποζημίωση της χήρας και του αδερφού της Petliura.
Αν και ήταν ήδη κάπως γνωστός στους Yiddish λογοτεχνικούς κύκλους για την ποίηση και τα γραπτά του, η δίκη αυτή έκανε τον Schwartzbard διάσημο. Το 1928, ο Schwartzbard επιχείρησε να μεταναστεύσει στην Παλαιστίνη, τότε υπό τη βρετανική κυριαρχία, αλλά του αρνήθηκαν τη βίζα. Το 1937, ταξίδεψε στη Νότια Αφρική για να προσπαθήσει να συγκεντρώσει χρήματα για μια Εγκυκλοπαίδεια στα Yiddish.
Στις 3 Μάη 1938, ενώ επισκεπτόταν το Κέιπ Τάουν, ο Schwartzbard υπέστη καρδιακή προσβολή και πέθανε. Αρχικά θάφτηκε στο εβραϊκό νεκροταφείο Maitland στη Νότια Αφρική. Το 1967, σύμφωνα με τη θέλησή του, τα λείψανα του Schwartzbard μεταφέρθηκαν για ταφή στο Ισραήλ. Παρ’ όλα αυτά, μια ταφόπλακα παραμένει στο Maitland, όπου η τοπική εβραϊκή κοινότητα διοργανώνει ετήσιες τελετές για τη θύμηση της ζωής του.
*Μετάφραση: «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης».
