Nick Heath
Ο Samuel Kaplan Milgram ήταν αναρχικός λιθουανικής-εβραϊκής καταγωγής. Φαίνεται ότι έχει περάσει λίγο χρόνο στη Γαλλία καθώς μιλούσε και έγραψε άπταιστα γαλλικά. Φυλακίστηκε στη Σοβιετική Ένωση λόγω των αναρχικών του ιδεών αλλά κατάφερε να αποδράσει και να φτάσει στη Γερμανία. Όταν οι Ναζί ήρθαν στην εξουσία φυλακίστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου, αλλά κατάφερε να δραπετεύσει από εκεί. Στη συνέχεια φαίνεται ότι έζησε στην Ισπανία και σύμφωνα με την αλληλογραφία του έγινε Ισπανός πολίτης ένα χρόνο αργότερα. Ωστόσο, οι συνθήκες της ζωής του αποκαλύπτουν ότι θεωρήθηκε ως άνθρωπος χωρίς χώρα.
Ήταν ενεργό μέλος της CNT για αρκετά χρόνια και προσφέρθηκε να καταταγεί εθελοντικά στη Φάλαγγα Durrruti τον Ιούλιο του 1936. Δεκαεπτά μήνες αργότερα η Διεθνής Ομάδα της Φάλαγγας διαλύθηκε. Αλλά ο Samuel Kaplan επιθυμούσε να συνεχίσει να μάχεται και προσχώρησε εθελοντικά στις Διεθνείς Ταξιαρχίες. Όμως οι υπεύθυνοι αξιωματικοί για τη στρατολογία αρνήθηκαν να του δώσουν το πόστο του οδηγού φορτηγού που είχε στη Διεθνή Ομάδα της Φάλαγγας Durrruti. Αντίθετα, πρότειναν να πολεμήσει στην πρώτη γραμμή ως πεζός. Άρχισε αμέσως να έχει αμφιβολίες. Εκεί συνειδητοποίησε ότι οι αναρχικοί και άλλοι επαναστάτες που υπηρετούσαν σε μονάδες που ελέγχονταν από τους σταλινικούς, χρησιμοποιούνταν συχνά ως τροφή για τα κανόνια, μιας και τοποθετούνταν σε ευάλωτες θέσεις ή ίσως πυροβολούνταν πισώπλατα (αυτή φαίνεται ότι ήταν η μοίρα Αμερικανών μελών των IWW, όπως ο Ivan Silverman και ο Harry F. Owens, μεταξύ άλλων).
Αρνήθηκε τη θέση και εγκατέλειψε το γραφείο στρατολόγησης με την πρόθεση να ενταχθεί σε μια μονάδα της CNT. Ωστόσο, συνελήφθη αμέσως από τη SIM (τις μυστικές αστυνομικές μονάδες που ελέγχονταν από τους σταλινικούς). Η σύλληψή του πραγματοποιήθηκε τον Φλεβάρη του 1938. Στις 12 Απρίλη έγραψε μια επιστολή από ένα κελί-βαγόνι τρένου στο σιδηροδρομικό σταθμό της Βαρκελώνης. Ο ίδιος και άλλοι κρατούμενοι-μέλη της CNT αναμίχθηκαν εκεί με φρανκιστές αιχμαλώτους υπό τρομερές συνθήκες. Στις 21 Απρίλη μπόρεσε να στείλει μια επιστολή από τη φυλακή του Castelldefells (ο Γάλλος διοικητής της Διεθνούς Ταξιαρχίας, σταλινικός Andre Marty, είχε δημιουργήσει αυτήν τη φυλακή για τους αντιφρονούντες της Ταξιαρχίας, τους λιποτάκτες και διάφορους άλλους το Μάρτη του 1938, υπό τραγικά άσχημες συνθήκες, με ξύλο, βασανιστήρια καθώς και συνοπτικές εκτελέσεις).
Στις 29 Απριλίου μεταφέρθηκε στο πλοίο-φυλακή «Uruguay». Από εκεί κατάφερε να βγάλει έξω ένα σημείωμα στις 21 Ιούνη όπου έγραψε: «Εδώ έχουν χάσει όλη την ανθρώπινη αίσθηση, και αν διαμαρτυρηθείτε, σας φέρονται πολύ χειρότερα. Είναι χίλιες φορές χειρότερο από ό,τι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία. Από τις 29 Απρίλη δεν έχω δει ήλιο, δεν έχω φαγητό και σαπούνι για να πλύνω τα ρούχα και το πρόσωπό μου. Κοιμόμαστε στο έδαφος με τη μεγαλύτερη δυστυχία. Είμαι απελπισμένος μιας και ίσως εξαφανιστώ χωρίς νέα μου προς την οργάνωση ή τη συντρόφισά μου».
Έκλεισε αυτό το σημείωμα σε ένα μπουκάλι και το έριξε στη θάλασσα, προσθέτοντας αυτές τις γραμμές στη σημείωση: «Ζητώ από τους συντρόφους ψαράδες που θα βρουν αυτό το γράμμα ενός αναρχικού που φυλακίστηκε και αντιμετωπίστηκε με τρόπο χειρότερο από εκείνο της εποχής της δικτατορίας, να το παραδώσουν στην Εθνική Επιτροπή του CNT, 30 Avenida Durruti, στον γαλλικό τομέα της Βαρκελώνης. Salud Y Anarquia».
Κατά απίστευτο τρόπο, αυτό το γράμμα στο μπουκάλι βρέθηκε από έναν ναύτη, ο οποίος όντως το παρέδωσε στη διεύθυνση της CNT. Εκεί ο Γάλλος αναρχικός Fernand Fortin το διάβασε. Το σημείωμα εξακολουθεί να υπάρχει στα αρχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Κοινωνικής Ιστορίας στο Άμστερνταμ. Η Εθνική Επιτροπή της CNT συνέταξε έναν κατάλογο 70 κρατουμένων της SIM που θεωρούνταν γνήσιοι αντιφασιστές και ο Kaplan εμφανίστηκε σε αυτό, όχι βέβαια σωστά, ως Τσέχος.
Τους επόμενους μήνες ο Kaplan τους πέρασε από τη μια φυλακή στην άλλη. Τον Σεπτέμβρη του 1938 βρισκόταν στο στρατόπεδο του Pueblo Español στον λόφο Montjuich. Στις 15 του ίδιου μήνα πυροβολήθηκε στην πλάτη κατά τη διάρκεια μιας απόπειρας απόδρασης. Μετά από μια σύντομη νοσηλεία σε ένα νοσκοκομείο στάλθηκε πίσω στο πλοίο-φυλακή «Uruguay». Την 1η Οκτώβρη έστειλε μια επιστολή από μια φυλακή της SIM γνωστής ως Seminary on Rue Muntaner. «Είμαι ακόμα άρρωστος, με το πρόσωπο και τα πόδια μου πρησμένα λόγω έλλειψης φαγητού» έγραφε.
Στις 11 Οκτωβρίου μεταφέρθηκε στην κρατική φυλακή στο Rua Deu I Mata. Τελικά κατάφερε να λάβει βοήθεια, η οποία περιελάμβανε δέματα τροφίμων, καπνό και χαρτί γραφής. Μπορούμε να διαβάσουμε δύο επιστολές που έλαβε από την συντρόφισσά του Libertad, η οποία είχε παγιδευτεί στη Βαλένθια χωρίς πόρους και έγκυος.
Τον Οκτώβρη και τον Νοέμβρη διαμαρτυρήθηκε στις επιστολές του ότι δεν είχε ακόμη δει δικαστή και δεν του είχαν καν πει γιατί συνελήφθη και φυλακίστηκε.
Η απέλαση του δημιούργησε πρόβλημα επειδή είχε ταξινομηθεί ως άπατρις. Σε επόμενες επιστολές του διαμαρτυρήθηκε για την έλλειψη αποτελεσματικότητας της CNT σχετικά με την υπόθεσή του. Παραπονέθηκε επίσης για το κρύο. Η SIM είχε κατασχέσει τα παπούτσια του, έτσι ώστε κατά τη διάρκεια της καθημερινής άσκησης, υπέφερε από τα κρύα πόδια. Άρχισε να ανακτά το ηθικό του και είπε ότι αν ποτέ τον χρειαζόταν η CNT ήταν έτοιμος να επιστρέψει κρυφά. Καθώς περνούσαν οι εβδομάδες, ωστόσο, τα φαγητά μειώνονταν. Έγραψε στον Fortin στις 20 Δεκέμβρη ότι αυτός και άλλοι ξένοι εθελοντές επρόκειτο να ξεκινήσουν απεργία πείνας. Εάν πέθαναν από πείνα αυτό θα συνιστούσε μια τελευταία πολιτική πράξη.
Ο τόνος των επιστολών του Kaplan έγινε πιο καυστιός. «Ακόμα και αν η Οργάνωση (ο όρος που χρησιμοποιούσαν οι οπαδοί της για να περιγράψουν τη CNT) δεν δείχνει το παραμικρό ενδιαφέρον για την απελευθέρωσή μου, είμαι πάντα στη διάθεσή της… Στην περίπτωση που δεν λάβω απάντηση ούτε από τον Υπουργό ούτε από… τον Διευθυντή Ασφαλείας μετά από καθυστέρηση 96 ωρών, που λήγει το Σάββατο στις δύο, είμαι υποχρεωμένος να κηρύξω απεργία πείνας για να διαμαρτυρηθώ για την αδικία της οποίας είμαι θύμα για εννέα μήνες και τον τρόπο που ανταμείβει η δημοκρατική Ισπανία τους μαχητές της. Σκέφτομαι να το πάω μέχρι το τέλος, δηλαδή ή την ελευθερία ή το νεκροταφείο. Επειδή προτιμώ να τελειώσω με μια καλή χειρονομία παρά έναν αργό θάνατο… Τώρα πρόκειται να πω λίγα λόγια που μου δίνουν πόνο να τα προφέρω. Ναι, είναι λυπηρό που κάποιος πρέπει να πει αυτά τα λόγια σε μια οργάνωση που έχει δώσει τα πάντα για οκτώ χρόνια. Ναι, Fortin, η Οργάνωση άξιζε κάτι μόνο τη στιγμή που την κυνηγούσαν οι Primo Rivera και Gil Robles. Αλλά τώρα που έχουν άνετες πολυθρόνες, χρειάζεται κάτι για να κινούνται επειδή φοβούνται ότι οι άνετες πολυθρόνες θα κρυώσουν. Η συντρόφισσά μου ρώτησε την Εθνική [Επιτροπή] για μένα και η απάντηση ήταν ότι όταν μου απαγγείλουν κατηγορίες θα είναι υπεύθυνοι για τα νομικά έξοδα και θα απελευθερωθώ. Δείχνει πώς η Εθνική [Επιτροπή] αντιμετωπίζει τους κρατουμένους, ότι, μετά από εννέα μήνες κλειδωμένος, δεν γνωρίζουν καν ότι είμαι απλώς ένα φτωχό θύμα ενός πολιτικού τομέα που ονομάζεται κόκκινος φασισμός και είμαι σε διοικητική κράτηση και δεν μου έχει απαγγελθεί καμία καμία κατηγορία και δεν έχω παραπεμφθεί σε καμία δίκη».
Στις 5 Γενάρη 1939, ο Samuel Kaplan μεταφέρθηκε στη στρατιωτική φυλακή στο κάστρο του Montjuich. Ο διευθυντής της κρατικής φυλακής αποφάσισε να σπάσει την απεργία πείνας, αφού τέσσερις από τους απεργούς πέθαναν. Ο Samuel συνέχισε την απεργία πείνας του και τοποθετήθηκε σε ένα κελί μελλοθάνατου. Στις 21 Γενάρη τα στρατεύματα του Φράνκο μπήκαν στη Βαρκελώνη. Οι φυλακισμένοι που δεν μπόρεσαν να διαφύγουν εκτελέστηκαν. Αλλά ο Samuel Kaplan δεν ήταν μεταξύ τους.
Είχε ήδη πεθάνει; Σκοτώθηκε αργότερα; Ή είχε δραπετεύσει με κάποιο τρόπο; Καθώς δεν βρέθηκε κανένα ίχνος του στο εξής, πρέπει να υποψιαζόμαστε το χειρότερο.
(Έτσι τελειώνει το κείμενό του ο Nick Heath στο https://libcom.org/history/samuel-kaplan-another-mysterious-disappearance-spain).
Ωστόσο, στη σελίδα της Working Class History στο Twitter, γίνεται λόγος ότι σύμφωνα με τον γιο του, ο Samuel Kaplan κατάφερε τελικά να αποδράσει λίγο πριν οι φρανκικοί μπουν στη φυλακή. Μάλιστα, δίνεται και η φωτογραφία που δημοσιεύουμε κι εμείς εδώ η οποία δεν αναφέρεται πού τραβήχτηκε και πότε, μάλλον όμως θα είναι κάπου σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα μετά όλα αυτά.
*Μετάφραση Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης.
