1823 Η Διακήρυξη Ypiranga ανακηρύσσει τη Βραζιλία ανεξάρτητη από την Πορτογαλία και ο πρώην Πορτογάλος αντιβασιλέας γίνεται Pedro I της Βραζιλίας.
1840 Ο Γάλλος μηχανικός Louis Léger Vauthier φτάνει στο Recife της Βραζιλίας για να εργαστεί. Διαδίδει τις ιδέες του Fourier, επηρεάζοντας διανοούμενους όπως ο Antonio Pedro Figueiredo.
1841 Γίνεται προσπάθεια να ιδρυθεί ένα φαλανστήριο [κοινότητα] στην περιοχή Saí (São Francisco στην Πολιτεία Santa Catarina) από μια γαλλική ομάδα με επικεφαλής τον φουριεριστή γιατρό Benoît Jules Mure.
1845 Στο Ρίο ντε Τζανέιρο, ο Benoît Jules Mure, μετά την απογοήτευση σχετικάμε την ίδρυση του φαλανστηρίου στο Saí, εγκαινιάζει μία από τις πρώτες σοσιαλιστικές εφημερίδες, την “O Socialista da Provincia do Rio de Janeiro”.
1848 Διανοούμενοι επηρεασμένοι από τον ουτοπικό σοσιαλισμό λαμβάνουν μέρος στην Επανάσταση της Praiera στο Recife.
1865 Σε μια έκθεση προς τη Διάσκεψη της IWMA στο Λονδίνο, οι Charles Limousin και Ribourg γράφουν ότι "λαμβάνονται μέτρα για την καθιέρωση αλληλογραφίας με το Ρίο ντε Τζανέιρο και τις γαλλικές αποικίες στη Γουαδελούπη και τη Μαρτινίκα".
1874 Εμφανίζεται στην Πορτογαλία μια πορτογαλική έκδοση του έργου του Προυντόν “Περί της ομοσπονδιακής αρχής”.
1886 Εκδίδεται στην Πορτογαλία το βιβλίο του Κροπότκιν “Η αναρχία στη σοσιαλιστική εξέλιξη”, το πρώτο από τα βιβλία του που κυκλοφορεί στα πορτογαλικά.
1888 Άφιξη στο Σάο Πάολο του Artur Campagnoli, ο οποίος ιδρύει μια κοινότητα στο Guararema. Η δουλεία καταργείται στη Βραζιλία.
1889 Στο Σάντος, ο Silverio Fontes ιδρύει το Σοσιαλιστικό Κέντρο, μια από τις πρώτες ομάδες που αφοσιώνονται στη διάδοση των σοσιαλιστικών ιδεών στη Βραζιλία. Ο γιος του Fontes, Martins Fontes, θα γίνει αναρχικός αγωνιστής. Ο Pedro II καθαιρείται και κηρύσσεται Δημοκρατία.
1890 Η πρώτη ομάδα αναρχικών σαλπάρει για τη Βραζιλία για να ιδρύσει την αποικία Cecilia στο Paraná.
1892 Ιταλοί μετανάστες εκδίδουν την εφημερίδα “Gli Schiavi Bianchi”, μία από τις πρώτες αναρχικές εφημερίδες της Βραζιλίας. Πραγματοποιείται το πρώτο εργατικό συνέδριο της Βραζιλίας στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Η πλειοψηφία των αντιπροσώπων είναι αναρχικοί.
1893 Στην Ιταλία, ο Giovanni Rossi, κτηνίατρος και αναρχικός που βρίσκεται πίσω από την αποικία Cecilia, δημοσιεύει το “Cecilia, An Experimental Anarchist Community”. Αρχίζει στο Σάο Πάολο η έκδοση της αναρχικής εφημερίδας “Il Risveglio”, η οποία επιβιώνει μέχρι το 1899.
1896 Στην Πορτογαλία, ο Silva Mendes κυκλοφορεί το βιβλίο του "Ελευθεριακός σοσιαλισμός ή αναρχισμός”.
1897 Ίδρυση της Διεθνούς Ένωσης Εργατών (LOI), που συνιδρύεται από την αναρχική ομάδα "Homens Livres" στο Rio Grande do Sul.
1898 Το πρώτο συνέδριο εργατικών οργανώσεων σε επίπεδο Πολιτειών πραγματοποιείται στο Rio Grande do Sul. Έκδοση της πρώτης αναρχοκομμουνιστικής εφημερίδας του Ρίο ντε Τζανέιρο “O Despertar” (Οκτώβριος-Δεκέμβριος) που εκδίδεται από την "Grupo Angiolillo" και υπό την εποπτεία του καπελοποιού José Sarmento Marques. Μετά την παύση της έκδοσής της, εκδίδεται η “O Protesto” εκδίδεται υπό την ευθύνη του Πορτογάλου εργάτη J. Mota Assunção.
1899 Στο Pernambuco, η “O Almanaque” δημοσιεύει τις "Δέκα Εντολές των Αναρχικών".
1900 Δημοσιεύεται στο Ρίο ντε Τζανέιρο το βιβλίο “Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Βραζιλίας” (όπου το κεφάλαιο της Παγκόσμιας Γεωγραφίας του Elisée Reclus αναφέρεται στη Βραζιλία). Συγκρότηση στο Σάντος του "Συνδέσμου της Πρωτομαγιάς".
1901 Ο δικηγόρος και αναρχικός αγωνιστής Neno Vasco (πραγματικό όνομα Dr. Gregorio Nanianzeno Queiroz de Vasconcelos) φτάνει στο Σάο Πάολο από την Πορτογαλία.
1903 Ο συγγραφέας και αναρχικός αγωνιστής Fabio Luz εκδίδει το “O Ideólogo”, το πρώτο βραζιλιάνικο μυθιστόρημα με ελευθεριακή έμπνευση. Ο Neno Vasco ξεκινά την έκδοση του “O Amigo do Povo”. Το "Επαναστατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα" προωθεί τη δημιουργία εκατοντάδων εργατικών λεσχών.
1904 Τον Μάρτιο, ξεκινά η ελευθεριακή επιθεώρηση “Kultur”. Η ομάδα που βρίσκεται πίσω από αυτήν βοηθά στην ίδρυση του Λαϊκού Πανεπιστημίου από το τοπικό παράρτημα της Ένωσης Ζωγράφων του Ρίο ντε Τζανέιρο.
1905 Ο λεγόμενος νόμος Adolfo Gordo εξουσιοδοτεί την κυβέρνηση να απελαύνει "ξένους ταραξίες". Ίδρυση στο Ρίο ντε Τζανέιρο της ελευθεριακής ομάδας "Novo Rumo”.
1906 Στο Σάο Πάολο, το πρώτο Βραζιλιάνικο Εργατικό Συνέδριο υιοθετεί αναρχοσυνδικαλιστική γραμμή και ιδρύει τη Συνομοσπονδία Εργαζομένων Βραζιλίας (COB). Έκδοση στην Campinas της “A Voz Operária”, οργάνου της Ένωσης Τυπογράφων: υπό την ευθύνη του αναρχικού Virgilio Pessagne. Θα διαρκέσει μέχρι τις 13 Ιανουαρίου 1920.
1907 Γενική απεργία στο Σάο Πάολο. Στην Campinas, η "Ένωση Εργατών" ιδρύει ένα Ελεύθερο Σχολείο υπό τον Renato Salles. Ίδρυση στο Σάο Πάολο της ελευθεριακής ομάδας "Germinal".
1908 Ξεκινά την έκδοσή της στο Ρίο ντε Τζανέιρο η κορυφαία αναρχοσυνδικαλιστική εφημερίδα της Βραζιλίας “A Voz do Trabalho”, ως όργανο της COB.
1910 Ρεπουμπλικανική επανάσταση στην Πορτογαλία, στην οποία συμμετέχουν εργάτες και αναρχικοί αγωνιστές. Οι Βραζιλιάνοι αναρχικοί ιδρύουν μια Επιτροπή Επαναστατικής Υποστήριξης σε αλληλεγγύη με τους αναρχικούς-θύματα τη καταστολής στην Αργεντινή. Ρίχνουν επίσης το βάρος τους πίσω από μια εξέγερση του βραζιλιάνικου ναυτικού ενάντια στη βάναυση πειθαρχία.
1911 Ο αναρχικός αγωνιστής και δημοσιογράφος Neno Vasco φεύγει για την Πορτογαλία για να συνεχίσει τις δραστηριότητές του εκεί. Η αναχώρησή του αποτελεί θανάσιμο πλήγμα για την εφημερίδα του “A Terra Livre”, της οποίας 62 τεύχη έχουν εκδοθεί από το 1905.
1913 Το δεύτερο Βραζιλιάνικο εργατικό συνέδριο, που πραγματοποιείται στο Ρίο ντε Τζανέιρο, επιβεβαιώνει την επαναστατική συνδικαλιστική πολιτική. Στη Λισαβόνα, ο Βραζιλιανοπορτογάλος Pinto Quartim, εγκαινιάζει την εφημερίδα “Terra Livre”. Στο Σάντος, μια απεργία στην αποβάθρα καταπνίγεται με βία.
1914 Στο Ρίο ντε Τζανέιρο η “A Vida”, η κορυφαία βραζιλιάνικη αναρχική επιθεώρηση του 20ού αιώνα, αρχίζει να εκδίδεται με εκστρατεία κατά του πολέμου. Στο Πόρτο Αλέγκρε, οι αναρχικοί ιδρύουν την "Αντιπολεμική Ένωση". Πραγματοποιείται συνάντηση αναρχικών ομάδων στο Σάο Πάολο.
1915 Εκπρόσωποι από διάφορες Πολιτείες της Βραζιλίας συμμετέχουν στο Διεθνές Συνέδριο Ειρήνης στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Στο Ρίο ντε Τζανέιρο συνεδριάζει το Νοτιοαμερικανικό Αναρχικό Συνέδριο με τη συμμετοχή αντιπροσώπων από τη Βραζιλία, την Αργεντινή και την Ουρουγουάη. Το Σύγχρονο Πανεπιστήμιο εγκαινιάζεται στο Σάο Πάολο με πρωτοβουλία του ισπανικής καταγωγής αναρχικού Florentino de Carvalho.
1917 Η “A Plebe”, η κύρια βραζιλιάνικη αναρχική εφημερίδα, αρχίζει να εκδίδεται. Τον Οκτώβριο η Βραζιλία κηρύσσει τον πόλεμο στη Γερμανία και αρχίζει να συλλαμβάνει, να φυλακίζει ή να απελαύνει ταραξίες. Μια γενική απεργία στο Σάο Πάολο και το Σάντος σπάει από το στρατό. Ο Edgard Leuenroth κατηγορείται για την προώθησή της.
1918 Επαναστατική γενική απεργία στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Έγινε γνωστή ως Αναρχική Εξέγερση του Ρίο ντε Τζανέιρο. Αναρχικοί σε όλη τη Βραζιλία δημιουργούν Λαϊκές Επιτροπές για να διαμαρτυρηθούν για το κόστος ζωής.
1919 Στην Πορτογαλία, ο αναρχικός Manuel Ribeiro ιδρύει την Πορτογαλική Μαξιμαλιστική Ομοσπονδία, την πρώτη οργάνωση στην Πορτογαλία που υπερασπίζεται τον λενινισμό και γίνεται η μήτρα του Κομμουνιστικού Κόμματος Πορτογαλίας. Στο Ρίο ντε Τζανέιρο ιδρύεται από αναρχικούς το λεγόμενο Κομμουνιστικό Κόμμα- είναι ένα μείγμα αναρχισμού και μαξιμαλισμού και δεν έχει την έγκριση της Κομιντέρν. Ο Edgard Leuenroth και ο Hélio Negro (Antônio Candeias Duarte) δημοσιεύουν το “Τι είναι μαξιμαλισμός ή μπολσεβικισμός;”
1920 Πρόωρος θάνατος στην Πορτογαλία του Neno Vasco.. Πραγματοποιείται στο Ρίο ντε Τζανέιρο το Τρίτο Βραζιλιάνικο Εργατικό Συνέδριο, με εκπροσώπους από 11 Πολιτείες της Βραζιλίας. Έκδοση της εφημερίδας “A Voz do Povo”, οργάνου της Ομοσπονδίας Εργαζομένων του Ρίο ντε Τζανέιρο. Ο José Oiticica διατυπώνει τις αντιρρήσεις του για την επανάσταση των Μπολσεβίκων σε μια σειρά άρθρων στην εφημερίδα με τίτλο "Ο λάθος δρόμος".
1921 Ο Edgard Leuenroth προσεγγίζεται από τον εκπρόσωπο της Κομιντέρν "Renison Soubiroff" (στην πραγματικότητα ήταν ο Ελβετός πρώην πάστορας Jules Humbert-Droz) για τη δημιουργία του Κομμουνιστικού Κόμματος Βραζιλίας (PCB). Ο Leuenroth αρνείται αλλά παραπέμπει τον "Soubiroff" στον Astrojildo Pereira, έναν άλλο αναρχικό. Ενώ ο Leuenroth νοσηλεύεται στο νοσοκομείο, ο João da Costa Pimento, υποστηρικτής του λενινισμού, κατάσχει τα περιουσιακά στοιχεία της “A Vanguarda” (εφημερίδα του Leuenroth), τα πιεστήρια και όλα τα υπόλοιπα. Στο Rio Grande do Sul αρχίζει να εκδίδεται η “A Revista Liberal“ υπό τον Polidoro Santos ως "υπέρμαχο του αναρχισμού και του Μοντέρνου Σχολείου".
1922 Θάνατος του κορυφαίου συγγραφέα, Lima Barreto, τακτικού συνεργάτη του εργατικού Τύπου και συμπαθούντα προς τους αναρχικούς. Τον Μάρτιο, ο Astrojildo Pereira ιδρύει το Κομμουνιστικό Κόμμα Βραζιλίας (PCB) με έντεκα πρώην αναρχικούς και έναν σοσιαλιστή. Το PCB εγκαινιάζει τη δική του εφημερίδα, “Movimento Comunista”. Η αναρχική εφημερίδα “Α Plebe” του Σάο Πάολο δημοσιεύει ένα μανιφέστο που επιτίθεται στον "κρατικό κομμουνισμό".
1923 Κυκλοφορεί το βιβλίο του Neno Vasco “Η αναρχική αντίληψη του συνδικαλισμού”, ένα από τα σημαντικότερα πορτογαλόφωνα αναρχικά βιβλία.
1924 Διαδηλώσεις στη Βραζιλία υπέρ των Sacco και Vanzetti. Η υποστήριξη των αναρχικών σε μια στρατιωτική εξέγερση στο Σάο Πάολο επισύρει την καταστολή εναντίον τους όταν αυτή αποτυγχάνει. Η κυβέρνηση απελαύνει ορισμένους αναρχικούς "ξένους ταραχοποιούς" και στέλνει άλλους στο θάνατο στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Oiapoque. Ο Κολομβιανός αναρχικός Biófilo Panclasta (πραγματικό όνομα Vicente R. Lizcano) συλλαμβάνεται ενώ προωθούσε μια απεργία των εργατών του καφέ στο Σάο Πάολο και στέλνεται στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Oiapoque, αλλά δραπετεύει και καταφεύγει στην Cayenne και τη Μαρτινίκα.
1927 Το 4ο Συνέδριο του Rio Grande do Sul είναι το τελευταίο εργατικό συνέδριο του αναρχοσυνδικαλισμού. Οι αναρχοσυνδικαλιστές στριμώχνονται όλο και περισσότερο μεταξύ της γραμμής του Κομμουνιστικού Κόμματος (κεντρική οργάνωση, συμμαχίες πέρα από το ταξικό φράγμα και συμμετοχή στην πολιτική) και της αυξανόμενης κρατικής ανάμειξης στις συνδικαλιστικές υποθέσεις.
1929 Ιδρύεται η Γενική Εργατική Συνομοσπονδία Βραζιλίας (CGT) με την υποστήριξη του PCB. Οι αναρχοσυνδικαλιστές της Βραζιλίας συσπειρώνονται γύρω από την CNT, η οποία συνδέεται με την επαναστατική συνδικαλιστική ACAT (American Continental Workers' Association).
1930 Ένα πραξικόπημα της Φιλελεύθερης Συμμαχίας στη Βραζιλία ανοίγει το δρόμο για τη δικτατορία του Getúlio Vargas. Οι αναρχοσυνδικαλιστές της Ομοσπονδίας Εργαζομένων του Σάο Πάολο προωθούν μια μακρά απεργία στην κλωστοϋφαντουργία, με αποτέλεσμα πολλοί να φυλακιστούν.
1931 Ο Vargas εισάγει εργασιακούς κανονισμούς βασισμένους στην Εργατική Χάρτα του Μουσολίνι. Τα βιομηχανικά συνδικάτα απαγορεύονται, τα 2/3 των μελών των συνδικάτων πρέπει να είναι γεννημένοι ή πολιτογραφημένοι Βραζιλιάνοι και τα συνδικαλιστικά στελέχη πρέπει να διαμένουν στη Βραζιλία για 10 χρόνια (αν έχουν πολιτογραφηθεί) ή 30 χρόνια (αν έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό). Αυτό το διάταγμα απομακρύνει τους περισσότερους από τους εργαζόμενους με ταξική συνείδηση από θέσεις επιρροής. Η εταιρική νομοθεσία και οι απελάσεις κάνουν τα υπόλοιπα.
1935 Οι Ελευθεριακοί χάνουν το τελευταίο τους προπύργιο, τις εγκαταστάσεις της Αντικληρικαλιστικής Λίγκας στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Οι κομμουνιστές (μεταξύ των οποίων και ο Francisco Mangabeira) που στέλνονται για να διακόψουν μια ομιλία που έδωσε εκεί ο José Oiticica καλούν την αστυνομία, όταν αποτυγχάνουν στην προσπάθειά τους. Οκτώ αναρχικοί συλλαμβάνονται και το κέντρο κλείνει μαζί με την εφημερίδα του “A Lanterna”.
1937 Εγκαθίδρυση δικτατορίας υπό το Estado Novo του Getúlio Vargas, ο οποίος εισάγει ένα σύνταγμα φασιστικού τύπου και εξαπολύει καταστολή της εργατικής αυτονομίας και των αναρχικών.
*Από το “Against All Tyranny: Essays on Anarchism in Brazil” (Ενάντια σε κάθε τυραννία: Δοκίμια για τον αναρχισμό στη Βραζιλία) των Edgar Rodrigues, Renato Ramos και Alexandre Samis. Αγγλική μετάφραση και επιμέλεια: Paul Sharkey. Ελληνική μετάφραση: Ούτε Θεός Ούτε Αφέντης.
**Στη φωτογραφία ο Edgard Leuenroth.
