Gabriel San Roman*
Τα αχνά σύννεφα έδωσαν τη θέση τους στον ήλιο που ζέσταινε ένα πρόσφατο κυριακάτικο πρωινό στο κοιμητήριο Odd Fellows στο Boyle Heights της Καλιφόρνια. Το σάβανο ενός ιστορικού μυστηρίου γύρω από τον τάφο του Rafael Adames, ενός δολοφονημένου Μεξικανού αναρχικού και μέλους των Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου (Industrial Workers of the World - IWW), έφυγε επίσης από το έδαφος. Μια μικρή ομάδα αναρχικών και άλλων αγωνιστών σχημάτισε έναν κύκλο για μια ταπεινή τελετή γύρω από ένα νέο μνημείο που κοσμούσε το όνομά του και το σύμβολο της IWW.
Ο Adames, ο οποίος έπεσε θύμα σφαίρας αστυνομικού κατά τη διάρκεια της εξέγερσης των Χριστουγέννων του 1913 στο Λος Άντζελες, είχε ταφεί σε έναν τάφο χωρίς στοιχεία στο νεκροταφείο για περισσότερο από έναν αιώνα.
Το πού βρισκόταν ο Adames είχε ξεχαστεί και η ιστορία γύρω από τον θάνατό του είχε υποστεί σε μεγάλο βαθμό την ίδια μοίρα. Μια ξεθωριασμένη υποσημείωση του παρελθόντος, η εξέγερση της ημέρας των Χριστουγέννων δεν υπενθυμίζεται συχνά από τους λάτρεις της ιστορίας του Λος Άντζελες ή των αναρχικών. Η Plaza (La Placita), γνωστή ως η γενέτειρα της μεγάλης μητρόπολης, λειτούργησε ως επίκεντρο της δυσαρέσκειας. Το Εμπορικό Επιμελητήριο του Λος Άντζελες και οι βαρόνοι των σιδηροδρόμων πλημμύρισαν μια ήδη υποβαθμισμένη αγορά εργασίας με περισσότερους εργάτες - μια κίνηση που είχε σκοπό να μειώσει τους μισθούς και να εμποδίσει τις προσπάθειες συνδικαλισμού. Οι άνεργοι πολλαπλασιάστηκαν, όπως και η απογοήτευσή τους.
Το 1913, η IWW -ή «Wobblies», όπως ήταν ευρέως γνωστοί- κάλεσε σε συγκέντρωση την ημέρα των Χριστουγέννων στην Plaza για να διαμαρτυρηθεί για την εισροή εργατών και να εκφράσει αιτήματα για ένα πρόγραμμα δημόσιων έργων που θα επανέφερε τους ανθρώπους στη δουλειά. Τα πλήθη άρχισαν να συγκεντρώνονται γύρω στις 2:30 το απόγευμα. Στο αποκορύφωμά της, η εορταστική συγκέντρωση προσέλκυσε 500 κυρίως Μεξικανούς εργάτες, μεταξύ των οποίων και ο Adames. Σύμφωνα με το βιβλίο του William Estrada «The Los Angeles Plaza: Sacred and Contested Space», οι εκδηλώσεις συνεχίστηκαν απρόσκοπτα για μιάμιση ώρα μέχρι που ο Alfredo Ojeda, τοπικό μέλος των Wobblies, απηύθυνε χαιρετισμό στα ισπανικά.
Οι αστυνομικές αρχές έφτασαν επιτόπου έτοιμες να διαλύσουν τη μη επιτρεπόμενη συγκέντρωση. Ο υπαστυνόμος Herman W. R. Kreige πλησίασε τον Ojeda και τα γεγονότα που ακολούθησαν έχουν αμφισβητούμενη ιστορία. «Τον άγγιξα στο πόδι και του είπα: “Πείτε μου, κύριε, δεν επιτρέπεται να μιλάτε στο πάρκο χωρίς άδεια”», δήλωσε ο Kreige στους Los Angeles Times. Ισχυρίστηκε ότι το πλήθος φώναξε για καυγά και τον χτύπησε στο πίσω μέρος του κεφαλιού. Οι Wobblies διηγήθηκαν μια διαφορετική ιστορία για έναν πολύ λιγότερο ευγενικό Kreige που προσπάθησε να τραβήξει την καρέκλα κάτω από τον Ojeda και χτύπησε έναν εργάτη στο κεφάλι αμέσως μετά.
Το συλλαλητήριο μετατράπηκε σε άγρια εξέγερση Η αστυνομία έσπρωξε βίαια το πλήθος. Οι διαδηλωτές ανταπέδωσαν πετώντας πέτρες, περικύκλωσαν τον Kreige και τον έσπασαν στο ξύλο. Εν μέσω της συμπλοκής, ο αστυνομικός Alfred Koenigheim επιτλεθηκε σε κόσμο που κυνηγούσε έναν συνάδελφό του. Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι είδε έναν διαδηλωτή να κραδαίνει ένα 38άρι περίστροφο προς τον αστυνομικό, αν και δεν βρέθηκε ποτέ τέτοιο όπλο. Ο Koenigheim άνοιξε πυρ και ο πεσμένος άνδρας αποδείχθηκε ότι ήταν ο Adames. Οι υποστηρικτές του τον μετέφεραν στα κοντινά γραφεία της IWW, όπου πέθανε κάτω από ένα πορτρέτο του Καρλ Μαρξ.
Πίσω στο νεκροταφείο Odd Fellows, οι ακτιβιστές έμαθαν τα πάντα για τη ζωή του Adames περισσότερο από έναν αιώνα μετά το βίαιο τέλος της. Σε μια τελετή, ο Matt Aulger αφηγήθηκε τον δραματικό θάνατο του Rafael Adames. Μέλος της Black Rose Historical Society, μιας ομάδας που προσπαθεί να αποκαταστήσει την πλούσια αναρχική ιστορία του Λος Άντζελες, ο Aulger συνάντησε για πρώτη φορά τον Adames στο βιβλίο του Estrada. «Θέλαμε να βεβαιωθούμε ότι θα μάθουμε ποιος ήταν», είπε. «Με κάθε δυνατό τρόπο, είναι ένας μάρτυρας για τους εργαζόμενους, την εργασία και το αναρχικό κίνημα». Η αναζήτηση της σορού του ξεκίνησε το 2006, αλλά τερματίστηκε όταν η περιπλάνηση στους χώρους του Odd Fellows Cemetery αποδείχθηκε άσκοπη. «Πέρασα αρκετές ώρες περπατώντας στο νεκροταφείο προσπαθώντας να βρω ένα σημάδι», δήλωσε ο Aulger. Τελικά εγκατέλειψε την αναζήτησή του, ειδικά αφού οι υπάλληλοι του νεκροταφείου σημείωσαν ότι δεν υπάρχουν γνωστά αρχεία που να σχετίζονται με την ταφή ενός «Rafael Adames».
Το όνομα του Μεξικανού αναρχικού εμφανίστηκε για άλλη μια φορά σε μια δράση της Black Rose Historical Society, προκαλώντας το ενδιαφέρον του Francisco Coronado, από του Ανατολικό Λος Άντζελες. Στα τέλη Οκτωβρίου 2015, το νεαρό μέλος της IWW και της Black Rose Anarchist Federation επέστρεψε στο νεκροταφείο. Ο Coronado ανακάλυψε ότι υπήρχαν αρχεία ταφής για έναν «Aldames» και έναν «Adams», αλλά όχι για τον «Adames». Η αναζήτηση είχε απορριφθεί από ένα μόνο γράμμα. Το γραφείο πληροφοριών έδωσε στον Coronado τον αριθμό του τάφου, αλλά ο αναρχικός εξακολουθούσε να μην μπορεί να προσδιορίσει την τοποθεσία. Μεξικανοί εργαζόμενοι στο νεκροταφείο του πρόσφεραν βοήθεια. Είπαν στον Coronado να επιστρέψει κάποια άλλη μέρα, επειδή το νεκροταφείο επρόκειτο κλείσει εκείνη την ώρα.
Η αναζήτηση για τον Rafael Adames συνεχίστηκε. Κάθε τάφος στο Odd Fellows έχει ένα κύπελλο και έναν αριθμό. Οι εργάτες ακολούθησαν το μοτίβο των σειρών, πριν φτάσουν σε μια χορταριασμένη περιοχή όπου υποτίθεται ότι βρισκόταν ο αριθμός του τάφου του Adames. «Έψαξαν λίγο την επιφάνεια», δήλωσε ο Coronado. Αλλά δεν υπήρχε κανένας δείκτης. Οι εργάτες σκιαγράφησαν το σημείο όπου θα έπρεπε να βρίσκεται η ταφόπλακα. Επιτέλους, ο τόπος ανάπαυσης του Rafael Adames είχε επιτέλους βρεθεί. «Έμειναν έκπληκτοι που έψαχνα για έναν τάφο τόσο παλιό», είπε ο Coronado για τους εργάτες. Μοιράστηκε μαζί τους λίγο από την ιστορία του Adames. Οι Odd Fellows επιβεβαίωσαν τον τάφο και επέτρεψαν στους αγωνιστές να τοποθετήσουν ένα νέο σημάδι με χαραγμένο το «Adames».
Ο αντίκτυπος της εξέγερσης των Χριστουγέννων υπερβαίνει κατά πολύ τη δολοφονία του Adames. Αμέσως μετά, η αστυνομική καταστολή στόχευσε τη μεξικανική κοινότητα. Το αστυνομικό τμήμα του Λος Άντζελες πραγματοποίησε «σκούπες» που επέφεραν 73 συλλήψεις, εκ των οποίων οι 56 ήταν Μεξικανοί. Ο Errol Wayne Stevens σημειώνει στο βιβλίο του «Radical L.A.: From Coxey's Army to the Watts Riots, 1894-1965» ότι μόνο 10 άτομα καταδικάστηκαν στην επόμενη δίκη, αλλά ο δικαστής Thomas White επέβαλε σκληρές ποινές για να δώσει ένα μάθημα στους υποτιθέμενους «αχάριστους» Μεξικανούς. Το Δημοτικό Συμβούλιο Λος Άντζελες εξέτασε επίσης το ενδεχόμενο να ψηφίσει ένα διάταγμα που να περιορίζει τις δημόσιες ομιλίες για άτομα χωρίς υπηκοότητα και άδεια. Τελικά ψηφίστηκε, αλλά όχι χωρίς μια τροπολογία για τη διατήρηση της πλατείας ως ζώνης ελεύθερου λόγου. Τα Tamale wagons (σ.τ.μ.: άμαξες που τις έσερναν άλογα) ωστόσο, απαγορεύτηκαν από την περιοχή εν μέσω υποψιών ότι χρησιμοποιούνταν από τους ριζοσπάστες.
Μια από τις πιο αξιοσημείωτες διαμαρτυρίες αμέσως μετά την εξέγερση της ημέρας των Χριστουγέννων που στοίχισε τη ζωή του Adames ήταν η κηδεία του. Λίγες μέρες μετά την Πρωτοχρονιά, οι υποστηρικτές τραγούδησαν τραγούδια κοντά στην πλατεία πριν από μια πορεία περίπου 250 ατόμων που διέσχισε τους δρόμους του Λος Άντζελες. Wobblies και αναρχικοί συγκεντρώθηκαν στο νεκροταφείο Odd Fellows για να ενταφιάσουν έναν δικό τους άνθρωπο. Ο Adames, 25 ετών τη στιγμή του θανάτου του, άφησε πίσω του μια σύζυγο και δύο παιδιά.
Το γιατί ο τάφος του Adames παρέμεινε χωρίς διακριτά στοιχεία για τόσο πολύ καιρό παραμένει ένα μυστήριο. Μόλις πέρυσι βρέθηκε η τοποθεσία του έως τώρα χαμένου τόπου ανάπαυσής του. Αναρχικοί ξεκίνησαν μια εκστρατεία συλλογής χρημάτων στην 102η επέτειο των ταραχών των Χριστουγέννων για να συγκεντρώσουν τα 700 δολάρια που ήταν απαραίτητα για μια νέα ταφόπλακα. «Μέσα σε έξι ημέρες, καταφέραμε να συγκεντρώσουμε τα χρήματα από όλο τον κόσμο», δήλωσε ο Aulger. Οι συνεισφορές ήρθαν από την Αυστραλία, την Ευρώπη, τον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες. «Θέλαμε να τιμήσουμε τη μνήμη του Rafael Adames, αλλά και να γιορτάσουμε την έννοια της αλληλοβοήθειας και της αλληλεγγύης που ευτυχώς εξακολουθεί να υπάρχει στην κοινότητά μας».
Κατά τη διάρκεια της μικρής τελετής τοποθετήθηκαν μακρόστενα λευκά και κόκκινα τριαντάφυλλα στην πινακίδα του τάφου του Adames. Ο Coronado μετέφρασε ένα ποίημα για τον Adames που κοσμούσε για πρώτη φορά τις σελίδες του «Pluma Roja», μιας αναρχικής έκδοσης του Λος Άντζελες εκείνης της εποχής και το διάβασε δυνατά: «Η ζωή σου καθοδηγήθηκε από την αναρχία, και στα εύφορα άλση της καρδιάς του λαού, οι ιδέες σου φυτρώνουν σε μια όμορφη ακτίνα φωτός», έγραψε για τον Adames ο Juan Francisco Moncaleano, ένας Κολομβιανός αναρχικός. «Ήσουν ένα αστέρι του ταπεινού ουρανού που επισκιάστηκε από εγκληματικά χέρια, αλλά η συσκότιση δεν είναι θάνατος».
*Το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο δημοσιεύεται εδώ: https://truthout.org/articles/the-lost-grave-of-mexican-anarchist-rafael-adames/ Μετάφραση: Ούτε Θεός Ούτε Αφέντης.
