Του Max Baginski*
Ο Max Baginski για τον Johann Most στην πέμπτη επέτειο του θανάτου του για το «Mother Earth»της Emma Goldman.
Αυτές οι γραμμές είναι το μνημόσυνο του Johann Most, ο οποίος πέθανε στο Cincinnati, πριν από πέντε χρόνια, στις 17 Μαρτίου 1906.
Το 1882 ο Most ήρθε στην Αμερική ως εξόριστος, και συνέχισε την έκδοση της «Freiheit», η ύπαρξη της οποίας είχε καταστεί αδύνατη στην Αγγλία. Μετά την εκτέλεση του Αλέξανδρου Β΄, στις 13 Μαρτίου 1881, ο Most εξέφρασε την ελπίδα σε ένα κύριο άρθρο της «Freiheit», ότι όλοι οι τύραννοι μπορούν να τύχουν της ίδιας μεταχείρισης. Το άρθρο αυτό αποδείχθηκε υπερβολικό για την πολυδιαφημισμένη βρετανική ελευθερία. Πρώσοι και Ρώσοι κατάσκοποι και διπλωμάτες έστησαν ίντριγκα στο βρετανικό κοινοβούλιο, με αποτέλεσμα ο Most να παραπεμφθεί σε δίκη για «υποκίνηση προς δολοφονία των βασιλευόντων ηγεμόνων». Το δικαστήριο καταδίκασε τον σύντροφό μας σε δεκαέξι μήνες καταναγκαστικής εργασίας και η ζωή στη φυλακή της ελεύθερης Αγγλίας αποδείχθηκε πραγματική κόλαση.
Ο Most είχε φυλακιστεί προηγουμένως σε γερμανικές και αυστριακές φυλακές και η μεταχείρισή του εκεί ήταν με όλους τους τρόπους αυτή ενός πολιτικού κρατουμένου. Στην ελεύθερη Αγγλία, ωστόσο, βρέθηκε να αντιμετωπίζεται ακόμη πιο βάναυσα από ό,τι ο συνηθισμένος κλέφτης ή ο δολοφόνος, Τα παράπονά του για τις βάρβαρες μεθόδους σε βάρος του απέσπασαν τη μοναδική απάντηση ότι δεν υπήρχαν πολιτικοί κρατούμενοι σε μια ελεύθερη χώρα όπως η Αγγλία.
Όταν εξαγόρασε την ποινή για την ελεύθερη έκφραση των απόψεών του, ο Johann Most κλήθηκε, αμέσως μετά την αποφυλάκισή του, να έρθει στην Αμερική, όπου θα ξεκινούσε μια ενεργητική προπαγάνδα με βάση τις επαναστατικές αναρχικές γραμμές. Αυτή η συντροφική πρόσκληση υπογράφηκε, μεταξύ άλλων, από τον Justus Schwab, τον οποίο οι περισσότεροι από τους παλιούς μας συντρόφους αναμφίβολα θυμούνται ακόμα.
Οι περισσότεροι ακολούθησαν την πρόσκληση. Μια ενθουσιώδης συγκέντρωση υποδοχής στο Cooper Union, στην οποία συμμετείχαν χιλιάδες άνθρωποι, ήταν το καλωσόρισμά του στη νέα χώρα. Ακολούθησε μια περιοδεία αγκιτάτσιας, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Most κατάφερε να οργανώσει μεγάλο αριθμό ομάδων προπαγάνδας μεταξύ των γερμανόφωνων εργατών.
Ο Most ήταν ο πρώτος που ξεκίνησε, σε σχετικά εκτεταμένη κλίμακα, την προπαγάνδα για τον κομμουνιστικό αναρχισμό στην Αμερική.
Το γερμανικό στοιχείο στη χώρα αυτή ήταν εκείνη την εποχή πολύ πιο πνευματικά άγρυπνο και ενεργητικό απ' ό,τι είναι σήμερα: ο νόμος του Βίσμαρκ περί φίμωσης, η εκδίωξη εκατοντάδων προλετάριων που εμφορούνταν από σοσιαλιστικές τάσεις, η καταστολή της σοσιαλιστικής λογοτεχνίας και οι βάναυσες αστυνομικές διώξεις έκαναν τους σκεπτόμενους εργάτες να επαναστατήσουν. Τα όρια μεταξύ του κυβερνητικού και του επαναστατικού σοσιαλισμού και μεταξύ του τελευταίου και του αναρχισμού δεν είχαν χαραχθεί τόσο έντονα την εποχή που ο Most, ο φλογερός αγωνιστής της κοινωνικής επανάστασης, έφτασε στην Αμερική. Ήταν ένας ρήτορας με πειστική δύναμη, οι μέθοδοί του άμεσες, η γλώσσα του συνοπτική και δημοφιλής, και διέθετε την ιδιοφυΐα για τη λαμπρή λεκτική απεικόνιση που είχε πολύ μεγαλύτερη επίδραση στους ακροατές του από ό,τι η μακρά θεωρητική επιχειρηματολογία. Έζησε και ένιωσε απόλυτα μαζί με τους ανθρώπους, τους ανθρώπους του μόχθου. Η μεγάλη τραγωδία των τελευταίων χρόνων του ήταν ότι οι ίδιοι οι άνθρωποι που αγαπούσε τόσο πολύ έμειναν μακριά του. Πολλοί από αυτούς, μάλιστα, προσχώρησαν στα γενικά ουρλιαχτά του καπιταλιστικού Τύπου, ο οποίος δεν έπαψε ποτέ να καταγγέλλει τον Most ως ένα πραγματικό τέρας εξευτελισμού και αιμοδιψίας.
Εν τω μεταξύ, διευρύνθηκε το ρήγμα μεταξύ των σοσιαλιστών της κάλπης, από τη μία πλευρά, και των επαναστατών σοσιαλιστών και αναρχικών, από την άλλη. Πολλοί από αυτούς που είχαν υποδεχτεί με τόσο ενθουσιασμό τον Most κατά την άφιξή του στην Αμερική, προσχώρησαν στους πρώτους και τώρα μάλιστα κατήγγειλαν τον σύντροφό μας επειδή επέμενε να προειδοποιεί τους ανθρώπους ενάντια στο παιχνίδι της εξαπάτησης που ονομάζεται πολιτική. Από αυτή την άποψη μιλούσε από προσωπική εμπειρία: ως πρώην μέλος του Ράιχσταγκ αισθανόταν πεπεισμένος ότι ο κοινοβουλευτισμός δεν θα μπορούσε ποτέ να χρησιμεύσει ως βοήθημα στη χειραφέτηση της εργατικής τάξης.
Το αμερικανικό εργατικό κίνημα ακολούθησε την πορεία του. Ήταν σε θέση να αντέξει έναν Powderly, και δεν έχει ακόμη και τώρα δυναμώσει αρκετά ώστε να απαλλαγεί από άνδρες όπως ο Gompers και ο Mitchell. Φυσικά, δεν υπήρχε χώρος σε αυτό για έναν Most, έναν Parsons, έναν Spies ή έναν Dyer D. Lum. Ο Gompers, ένα ανερχόμενο αστέρι στο εργατικό στερέωμα, μπορεί πράγματι να μην ήταν αντίθετος στο να χρησιμοποιήσει την ανώτερη διάνοια και εμπειρία του Lum, ακόμη και σε βαθμό που να υπογράφει τα άρθρα του, όπως λέγεται. Αλλά αφού είχε αποκτήσει γραφειοκρατική εξουσία, θεώρησε πιο πολιτικό να αποσυρθεί από τέτοιους συμβιβαστικούς συνεργάτες.
Το γερμανικό κίνημα, ειδικότερα, αποδυναμώθηκε σταδιακά. Η ατμόσφαιρα αυτής της χώρας δεν ευνοούσε ιδιαίτερα την πνευματική ανάπτυξη των Γερμανών- κατά κανόνα, χάνουν εδώ κάθε κίνητρο για πνευματική αναζήτηση. Είτε συντηρούν τις ιδέες που έφεραν μαζί τους, μέχρι αυτές να απολιθωθούν, είτε ρίχνουν εντελώς τον ιδεαλισμό στη θάλασσα και γίνονται «επιτυχημένοι επιχειρηματίες», φιλισταίοι που ασχολούνται πολύ περισσότερο με το σπιτάκι και την περιουσία τους παρά με τα μεγάλα γεγονότα του κόσμου.
Υπό αυτές τις συνθήκες η εξορία γινόταν όλο και πιο αφόρητη για τον Most, το κυνηγητό του όλο και πιο σκληρό και ευτελές, η αδιαφορία και η απάθεια των Γερμανών όλο και πιο αδιαπέραστη.
Οι φίλοι του είχαν πει στον Most, κατά την άφιξή του: «Εδώ, τουλάχιστον, είσαι ασφαλής από τη φυλάκιση». Ο Most είχε παραμερίσει την παρατήρηση, ως εντελώς υπερβολικά αισιόδοξη, λέγοντας ότι ήταν μόνο θέμα χρόνου πότε θα ερχόταν σε σύγκρουση με τις προσχηματικές ελευθερίες της Δημοκρατίας. Είχε δίκιο σε αυτή την άποψη. Όταν, στη δεκαετία του '80, τα κύματα του εργατικού κινήματος έφτασαν σε εξαιρετικό ύψος και το προλεταριάτο άρχισε τις προετοιμασίες για μια γενική απεργία με σκοπό να εξασφαλίσει το οκτάωρο, οι πλουτοκράτες και οι χρηματιστές θορυβήθηκαν. «Τάξη»; - δηλαδή, τα κέρδη - φάνηκε να κινδυνεύουν. Οι λακέδες του Τύπου κινητοποιήθηκαν για να καταγγείλουν στην αστυνομία και τα δικαστήρια κάθε έκφραση επαναστατικής ανεξαρτησίας εκ μέρους των εργαζομένων.
Τον Απρίλιο του 1886 πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη μια μεγάλη συγκέντρωση, στην οποία μίλησε, μεταξύ άλλων, ο Most, ο οποίος κάλεσε το ακροατήριο να προετοιμαστεί και να οπλιστεί για τον επερχόμενο μεγάλο αγώνα. Η ομιλία καταγράφηκε στενογραφικά και υποβλήθηκε σε σώμα ενόρκων, το οποίο απήγγειλε κατηγορίες εναντίον του Most, του Braunschweig και του Schenk. Στις 2 Ιουλίου, ο δικαστής Smyth καταδίκασε τον Most σε φυλάκιση ενός έτους σε σωφρονιστικό κατάστημα και πρόστιμο πεντακοσίων δολαρίων, ενώ οι άλλοι δύο σύντροφοι καταδικάστηκαν σε φυλάκιση εννέα μηνών και πρόστιμο διακοσίων πενήντα δολαρίων.
Ήταν η παλιά άθλια μέθοδος. Η αστυνομία διαφόρων πόλεων είχε παρέμβει συστηματικά στις πολυάριθμες απεργίες και είχε διαπράξει εξαπολύσει επιθέσεις εναντίον των εργατών, εγκαθιδρύοντας την «τάξη» με τον πιο βάναυσο τρόπο. Η βία της αστυνομίας είχε, φυσικά, ως αποτέλεσμα αναταραχή, ταραχές και δολοφονίες. Αντί όμως να καλέσουν τους ένστολους τραμπούκους σε λογοδοσία, οι αρχές έπεσαν πάνω στους εκπροσώπους του κινήματος, χαρακτηρίζοντάς τους ως θύματά τους. Τα εγκλήματα των θεματοφυλάκων του νόμου φορτώθηκαν «νόμιμα» στους Αναρχικούς: στη Νέα Υόρκη στον Most, στο Σικάγο στον Spies και τους συντρόφους του, οι οποίοι -18 μήνες αργότερα- πλήρωσαν την αγάπη τους για την ανθρωπότητα με τη ζωή τους.
Έγινε φανερό ότι η ελευθερία του λόγου και του Τύπου δεν ήταν ανεκτή στη Δημοκρατία και ότι διώκεται εξίσου σκληρά στην «ελεύθερη» Αμερική όπως στη Γερμανία, την Αυστρία και την Αγγλία.
Αυτή δεν ήταν η μόνη πεποίθηση του Most. Καταδικάστηκε επανειλημμένα να υπηρετήσει στο νησί Blackwell. Ο Τύπος είχε τόσο συστηματικά πει ψέματα και παραποιήσει τα ιδανικά και την προσωπικότητά του, ώστε ο «επιθυμητός πολίτης» έφτασε να θεωρεί τον σύντροφό μας ως έναν πραγματικό Σατανά. Ιδιαίτερα οι γερμανικές εφημερίδες ήταν δηλητηριώδεις στις καταγγελίες τους και αδιάκοπα ενεργές στο ανθρωποκυνηγητό εναντίον ενός που είχε θυσιάσει τα πάντα για τα ιδανικά του.
Όταν ο McKinley πυροβολήθηκε στο Buffalo, η «Freiheit» έτυχε να αναδημοσιεύσει ένα άρθρο του τότε προ πολλού αποθανόντος ριζοσπάστη συγγραφέα Karl Heinzen. Το άρθρο δεν είχε καμία σχέση με τις αμερικανικές συνθήκες, και ήταν η μεγαλύτερη προσβολή και παρωδία των πιο στοιχειωδών αρχών της δικαιοσύνης το γεγονός ότι ο Most καταδικάστηκε να εκτίσει εννέα μήνες στη φυλακή - για την αναδημοσίευση ενός άρθρου που είχε γραφτεί δεκαετίες πριν. Η «Staatszeitung» της Νέας Υόρκης, «κορυφαίο όργανο της γερμανικής αντικατασκοπείας», βοήθησε γενναία σε αυτή την επαίσχυντη διαδικασία με την πιο αισχρή καταγγελία.
Ωστόσο, όλες αυτές τις διώξεις και τα βάσανα ο Most θα μπορούσε να τις αντέξει πολύ καλύτερα από την αυξανόμενη απάθεια των ίδιων των στοιχείων στα οποία απευθυνόταν. Βρισκόταν όλο και περισσότερο απομονωμένος. Ο αγώνας για την ύπαρξη - της «Freiheit» και της οικογένειάς του - γινόταν όλο και πιο δύσκολος. Είχε ονειρευτεί όμορφες στιγμές για τις μάζες που θα βάδιζαν μαζί του ενάντια στα προπύργια της τυραννίας. Και τώρα ανακάλυψε στον εαυτό του έναν επαναστάτη ελεύθερο επαγγελματία, που στεκόταν σχεδόν μόνος του. Με βλοσυρό χιούμορ έγραψε στην «Freiheit»: «Στο εξής δεν θα λέω πια “εμείς”, αλλά “εγώ”». Παρ' όλα αυτά, όμως, πολέμησε γενναία μέχρι τέλους. Το θάρρος και το σε στυλ Rabellais χιούμορ του δεν τον εγκατέλειψαν ποτέ. Στα τελευταία χρόνια υπήρξε ακόμη και μια αξιοσημείωτη βελτίωση της λογοτεχνικής του πρωτοτυπίας. Εξάλλου, σύμφωνα με τα λόγια του Chantecler, «είναι όμορφο να βλέπεις το φως όταν όλα γύρω σου είναι τυλιγμένα στο σκοτάδι».
Το «Mother Earth» ήταν αναρχικό περιοδικό που ξεκίνησε το 1906 και εκδόθηκε για πρώτη φορά από την Έμμα Γκόλντμαν στη Νέα Υόρκη. Ο Αλεξάντερ Μπέρκμαν, έγινε εκδότης το 1907 μετά την αποφυλάκισή του από τη φυλακή μέχρι το 1915. Η Γκόλντμαν ήταν και πάλι εκδότρια το 1915. Καθώς το περιοδικό ήταν αντίθετο με την είσοδο των ΗΠΑ στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, έκλεισε ως παραβάτης του νόμου περί κατασκοπείας το 1917. Το 1919 η Γκόλντμαν και ο Μπέρκμαν -ο οποίος είχε αρχίσει να εκδίδει το «The Blast»- να απελάθηκαν.
*Το κείμενο του Max Baginski δημοσιεύτηκε στο «Mother Earth» Vol. 6 No. 1. Μάρτιος, 1911.
**Σχετικός σύνδεσμος: https://revolutionsnewsstand.com/2023/02/04/the-pioneer-of-communist-anarchism-in-america-by-max-baginski-from-mother-earth-vol-6-no-1-march-1911/ Μετάφραση: Ούτε Θεός Ούτε Αφέντης.
