Αργύρης Αργυριάδης
Μερικές σημειώσεις εξ αφορμής της ταινίας για τον αναρχικό αντιφασίστα αντάρτη «Κίκο Σαμπατέ» που προβάλλεται αυτές τις μέρες (Ιανουάριος 2023) στην Ισπανία.
Ο αναρχικός Francesc Sabaté Llopart, γνωστότερος ως “El Quico”, συμμετείχε στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, στην αντιναζιστική αντίσταση στη Γαλλία αλλά και στον ένοπλο αγώνα κατά του Φράνκο. Ο Sabaté αποτέλεσε τον κατ’ εξοχήν δημόσιο κίνδυνο για το καθεστώς του Φράνκο πραγματοποιώντας αρκετές δολοφονίες φασιστών και ένοπλες ληστείες για τη χρηματοδότηση της αντίστασης.
Μαζί με άλλους αναρχικούς αντάρτες όπως ο Ramon Vila Capdevila -γνωστός και ως “Caraquemada” (“Καμένο πρόσωπο”)-, ο Jose Lluis Facerias -γνωστός και ως “Face”- ή ο Francisco Denis Diez -γνωστός και ως “Catala”-, πολέμησε μέχρι το τέλος πριν σκοτωθεί σε μάχη στην Sant Celoni της Καταλονίας. Αν και μπορεί να πέθανε η μνήμη του συνεχίζει να παραμένει και να εμπνέει.
Σε μια ζωή πραγματικά κινηματογραφική, έζησε το όνειρο, την προδοσία και την ήττα αλλά ποτέ δεν παραδόθηκε, πιστός πάντα στην Ιδέα της Αναρχίας. Ο Σαμπατέ λίγο μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, επιστρέφει στη Βαρκελώνη δημιουργώντας επαφές και χτίζοντας την αντίσταση κατά του Φράνκο. Προκειμένου να χρηματοδοτήσει τα όπλα, τα οχήματα, τον εκτυπωτικό εξοπλισμό και τις επιχειρησιακές βάσεις που θα χρειάζονταν οι αντιστασιακές ομάδες πραγματοποίησε μια σειρά ληστειών αρχικά σε πλούσιους υποστηρικτές του Φράνκο. Σε μια από αυτές ο Σαμπατέ άφησε ένα σημείωμα που έγραφε:
«Δεν είμαστε ληστές, είμαστε μαχητές της ελευθεριακής αντίστασης. Αυτά που μόλις πήραμε θα βοηθήσουν σε μικρό βαθμό να ταΐσουμε τα ορφανά και πεινασμένα παιδιά των αντιφασιστών που εσείς και οι όμοιοί σας πυροβολήσατε. Είμαστε άνθρωποι που ποτέ δεν παρακαλούσαμε και ποτέ δεν θα παρακαλέσουμε γι’ αυτό που μας ανήκει. Όσο έχουμε τη δύναμη να το κάνουμε, θα αγωνιζόμαστε για την ελευθερία της ισπανικής εργατικής τάξης. Όσο για σένα, Garriga, αν και είσαι δολοφόνος και κλέφτης, σου τη χαρίσαμε, επειδή εμείς ως ελευθεριακοί εκτιμούμε την αξία της ανθρώπινης ζωής, κάτι που ποτέ δεν κατάλαβες ούτε πρόκειται να καταλάβεις.»
Τον φεβρουάριο του 1949, μαζί με μια άλλη ένοπλη ομάδα αντίστασης την “Los Maños”, συνεργάζονται για να δολοφονήσουν τον Eduardo Quintela, αστυνομικό διευθυντή της Βαρκελώνης. Οι ομάδες, κάνοντας την έρευνά τους, παρατήρησαν ότι ο Quintela ακολουθούσε πάντα την ίδια διαδρομή από το σπίτι του προς το αρχηγείο της αστυνομίας με το γκρι χρώματος αυτοκίνητό του, το οποίο έφερε τα επίσημα διακριτικά του. Οι ομάδες εκπόνησαν προσεκτικά το σχέδιό τους που θα λάμβανε χώρα το μεσημέρι στις 2 Μαρτίου 1949.
Στη 1.55 το γκρίζο αυτοκίνητο, πλησίαζε την ενέδρα που είχε περίτεχνα στηθεί. Ο El Quico έβγαλε το πολυβόλο του και βγήκε στη μέση του δρόμου, ισορρόπησε με τα πόδια ορθάνοιχτα και άνοιξε πυρ κατά του αυτοκινήτου που πλησίαζε. Γεμάτο από τις σφαίρες του πολυβόλου του, το αυτοκίνητο σταμάτησε και δύο άνδρες πήδηξαν έξω σε μια μάταιη προσπάθεια να ξεφύγουν. Ο Sabaté, με το όπλο στο γοφό, έτρεξε στο αυτοκίνητο για να ελέγξει την ταυτότητα των θυμάτων. Ο Quintela δεν ήταν εκεί!
Αντ’ αυτού, το αυτοκίνητο περιείχε δύο ηγέτες των Φαλαγγιστών: Manuel Pinol Ballester και Jose Tella Bavoy. Ο πρώτος, μαζί με τον σοφέρ, σκοτώθηκε αμέσως- ο δεύτερος, αν και τραυματισμένος, αφέθηκε να διαφύγει.
Οι ενέργειες του Σαμπατέ ως αντάρτη σύντομα του απέδωσαν ιδιαίτερη φήμη που συχνά σήμαινε ότι συχνά το μόνο που χρειαζόταν να πει ήταν “Soy el Quico!”. (“Είμαι ο el Quico”) για να καταλάβουν οι άνθρωποι με ποιον είχαν να κάνουν και να ενεργήσουν αναλόγως. Κάτι τέτοιο συνέβη το 1955, όταν φτάνοντας στη Βαρκελώνη στις 29 Απριλίου μαζί με τέσσερις συντρόφους, έπρεπε να βρουν τα απαραίτητα έσοδα για να εξοπλιστούν, να κινηθούν κοκ. Έτσι, για να λύσουν αυτό το πρόβλημα, στις 3 Μαΐου, ο Sabaté και ένας φίλος μπήκαν σε ένα κατάστημα υφασμάτων με ένα μεγάλο καλάθι αγορών και ζήτησαν τον διευθυντή. Με το που εμφανίστηκε ο Σαμπατέ του ανακοίνωσε τις περίφημες λέξεις – “Soy el Quico!””. Χωρίς να διστάσει τότε, ο διευθυντής παρέδωσε ό,τι είχε: 4.000 πεσέτες. Με αυτά τα χρήματα, η ομάδα προετοιμάστηκε για ενέργειες προκειμένου να χρηματοδοτήσει τις δραστηριότητες του ισπανικού Ελευθεριακού Κινήματος. Δεν ξέχασαν όμως το δάνειο που έλαβαν από το κατάστημα αφού έστειλαν στον διευθυντή μια επιταγή για τις 4.000 πεσέτες που τους είχε «δανείσει».
Όμως ο Σαμπατέ δεν περιορίσθηκε στις ληστείες αλλά και στην προπαγάνδιση της αντίστασης ενάντια στο καθεστώς. Η ομάδα του βρήκε αρκετούς έξυπνους τρόπους γι' αυτό. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μιας επίσκεψης του Φράνκο στην Φράνκο στη Βαρκελώνη. Ο Σαμπατέ νοίκιασε ένα ταξί με ηλιοροφή και είπε στον οδηγό ότι εργαζόταν για το Υπουργείο Πληροφοριών, διανέμοντας επίσημα φυλλάδια προς τιμήν του δικτάτορα. Καθώς έκαναν το γύρο της Βαρκελώνης, ο Ελ Κίκο εκτόξευσε τα φυλλάδιά του από το ταξί. Σύντομα ο κόσμος εξεπλάγη ευχάριστα όταν είδε ότι, αντί για επίσημη προπαγάνδα, επρόκειτο στην πραγματικότητα για χιλιάδες ανατρεπτικά φυλλάδια, γραμμένα τόσο στα ισπανικά όσο και στα Καταλανικά, που έπεφταν από τον ουρανό και υπογράφονταν ότι προέρχονταν από το “Ελευθεριακό Κίνημα – Επιτροπή Σχέσεων”.
Ο Σαμπατέ έζησε καθ’ ολοκληρίαν την μεγαλύτερη περιπέτεια που είναι ο αγώνας για την Ελευθερία, παραμένοντας πιστός στην «ΙΔΕΑ» μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο αγώνας ενάντια στον φασισμό δεν τελείωσε με την ήττα των Αναρχικών στον Ισπανικό εμφύλιο, αλλά συνεχίσθηκε για δεκαετίες αργότερα γράφοντας ξεχωριστές σελίδες για τον αγώνα του ανθρώπου ενάντια στην Εξουσία. Η ιστορία του Σαμπατέ και των αναρχικών συντρόφων του είναι μερικές από αυτές.
*Να σημειωθεί ότι δεν επικροτούμε την ταινία, αλλά επαναφέρουμε στη μνήμη το πραγματικό ιστορικό περιεχόμενο της δράσης του Σαμπατέ που δεν απεικονίζεται στην ταινία.
