Το αναρχικό βιβλιοπωλείο Jura Books του Σίδνεϊ φιλοξένησε μια ομιλία με θέμα «Ο αναρχισμός στη Βουλγαρία, όπως τον βλέπω εγώ» από τον 88χρονο σήμερα αναρχικό εξόριστο Jack Grancharoff. Περίπου μια ντουζίνα άνθρωποι παρακολούθησαν τον Jack, να μιλά και να περιγράφει με ένταση την ανατροφή του και τη συμμετοχή του στο κίνημα.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο αναρχισμός εδραιώθηκε ως ένα μαζικό οργανωτικό κίνημα στην Τσεχοσλοβακία, την Ουγγαρία και την Πολωνία - αναρχικοί επίσης δραστηριοποιούνταν ήδη στις εξεγέρσεις του 1873 στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη κατά της αυστρο-ουγγρικής εξουσίας. Αλλά ήταν κυρίως στη Βουλγαρία και τη γειτονική Μακεδονία που έχουμε την ανάδυση μιας αξιοσημείωτης περίπτωσης αναρχικής οργάνωσης εν μέσω των παιχνιδιών εξουσίας μεταξύ των τότε Μεγάλων Δυνάμεων. Αυτή ήταν η περιοχή της σύγκρουσης, στην οποία ο Jack επικέντρωσε μεγάλο μέρος της ομιλίας του.
Μεγαλώνοντας σε μεγάλη φτώχεια, ο Jack σύντομα άρχισε να αμφισβητεί την εξουσία στο σχολείο του, σε σημείο που σύντομα αποβλήθηκε και -σύμφωνα με τα δικά του λόγια- ήταν αναρχικός πριν καν να γνωρίζει κάτι γι’ αυτό. Εργάστηκε ως βοσκός εν μέσω διαφόρων επιδρομών στην περιοχή του, αρχίζοντας με τη ναζιστική κατοχή και στη συνέχεια με την επιβολή των σοβιέτ. Ο Jack εκδιώχθηκε από το ένα χωριό στο άλλο πριν έρθει σε επαφή με τους αναρχικούς για πρώτη φορά, ενώ ήταν φυλακισμένος σε ένα σοβιετικό στρατόπεδο συγκέντρωσης για δύο μήνες ως «εχθρός του λαού».
Ο αναρχισμός στη Βουλγαρία, αυτό το ελλειπώς -ακόμα μέχρι σήμερα- μελετημένο κίνημα, όχι μόνο έδωσε ποταμούς αίματος στους διάφορους εθνικο-απελευθερωτικούς αγώνες και την ένοπλη αντίσταση τόσο ενάντια στο φασισμό όσο και το σταλινισμό, αλλά αναπτύχθηκε ως ένα ιδιαίτερα διαφοροποιημένο και ανθεκτικό μαζικό κίνημα, το πρώτο αναρχικό κίνημα που ενέκρινε το 1926 την Πλατφόρμα των Ουκρανών εξόριστων μαχνοβιτών αναρχικών στο Παρίσι ως αιχμή του δόρατος της ιδεολογικής δουλειάς του. Για τους λόγους αυτούς, είναι ζωτικής σημασίας το αναβιωμένο αναρχικό κομμουνιστικό κίνημα της νέας χιλιετίας να επανεξετάσει την κληρονομιά των Βαλκανίων.
Η συζήτηση που ακολούθησε την ομιλία του Jack παρείχε μια σπάνια ευκαιρία να ακουστεί και να συζητηθεί ένα ελάχιστα γνωστό, αλλά πολύ σημαντικό, κεφάλαιο της αναρχικής ιστορίας: η «Βουλγαρική Κομμούνα» του 1944-1945. Ο Jack ήταν ένας από τους συμμετέχοντες στα γεγονότα αυτά, καθώς είναι σε θέση να γνωρίζει την πλούσια ποικιλία χαρακτήρων και οργανώσεων που αποτέλεσαν ένα μόνο μέρος των γεγονότων που οδήγησαν μέχρι το 1945.
Σύμφωνα με τον Jack, «ο αναρχισμός κατάφερε να γίνει πλατύ λαϊκό κίνημα που εισχώρησε σε πολλά στρώματα της βουλγαρικής κοινωνίας, στους εργαζόμενους, τη νεολαία και τους φοιτητές, τους εκπαιδευτικούς και τους δημοσίους υπαλλήλους. Οι υπόγειες παράνομες δραστηριότητες του κινήματος συνεχίστηκαν. Ο μπολσεβίκικος "Κόκκινος Στρατός" στην προέλασή του με το τέλος του Β ‘ Παγκοσμίου Πολέμου και κατέστρεψε ό,τι είχε οργανωθεί με τη βοήθεια των αναρχικών της περιοχής, όπως ακριβώς οι σταλινικοί είχαν κάνει και κατά τη διάρκεια της Ισπανικής Επανάστασης στην περιοχή της Αραγονίας, σχεδόν δέκα χρόνια νωρίτερα».
Ο Jack αργότερα αναγκάστηκε να διαφύγει, πρώτα στην Ιταλία, όπου συναντήθηκε με Ιταλούς αναρχικούς αντάρτες και αργότερα (το 1950) εγκαταστάθηκε στην Αυστραλία (όπου ζει μέχρι σήμερα), όπου βρήκε δουλειά στον τομέα της δασοκομίας στο Queensland. Ο Jack σύντομα ήρθε σε επαφές με τους Ισπανούς και Ιταλούς αναρχικούς εξόριστους που ήδη δραστηριοποιούνταν στη Μελβούρνη. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Jura Books. Στην ομιλία του ενημέρωσε επίσης και για το τι συμβαίνει στο βουλγάρικο αναρχικό κίνημα του σήμερα.
Εάν υπάρχουν κάποια διδάγματα που μπορούμε να αντλήσουμε σήμερα από τη βουλγαρική εμπειρία, είναι η σημασία της οικοδόμησης ενός κινήματος με βάση . σταθερές αρχές και αποτελεσματική οργάνωση, με στρατηγική και όραμα,
Όπως τονίζεται στην Πλατφόρμα της Ομοσπονδίας Αναρχικών Κομμουνιστών Βουλγαρίας (FAKB), του 1945:
«Είναι πάνω απ' όλα αναγκαίο για τους αγωνιστές του αναρχικού κομμουνισμού να οργανωθούν σε μια αναρχική κομμουνιστική ιδεολογική οργάνωση. Τα καθήκοντα των οργανώσεων αυτών είναι να αναπτύξουν, υλοποιήσουν και εξαπλώσουν τις αναρχικές κομμουνιστικές ιδέες. Να μελετήσουν τα ζωτικά σημερινά ζητήματα που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή των εργαζόμενων μαζών και τα προβλήματα της κοινωνικής ανασυγκρότησης. Πολύμορφος αγώνας για την υπεράσπιση του κοινωνικού μας ιδανικού και της υπόθεσης των εργαζομένων. Να συμμετάσχουν στη δημιουργία ομάδων εργαζομένων στο επίπεδο της παραγωγής, του επαγγέλματος, της ανταλλαγής και της κατανάλωσης, του πολιτισμού και της εκπαίδευσης, καθώς και όλων των άλλων οργανώσεων που μπορεί να είναι χρήσιμες στην προετοιμασία για την κοινωνική ανασυγκρότηση. Ένοπλη συμμετοχή σε κάθε επαναστατική εξέγερση. Προετοιμασία και οργάνωση αυτών των δραστηριοτήτων. Χρήση κάθε μέσου που μπορεί να φέρει την κοινωνική επανάσταση. Οι αναρχικές κομμουνιστικές ιδεολογικές οργανώσεις είναι απολύτως απαραίτητη για την πλήρη υλοποίηση του αναρχικού κομμουνισμού τόσο πριν όσο και μετά την επανάσταση».
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το βουλγάρικο αναρχισμό δείτε: The Anarchist-Communist Mass Line: Bulgarian Anarchism Armed
Ακούστε την ομιλία και τη συζήτηση
http://www.wsm.ie/c/anarchism-bulgaria-history-jack-grancharoff-audio
Για τη ζωή και δραση του Jack Grancharoff στην Αυστραλία διαβάστε εδώ (στα αγγλικά - θα υπάρξει στο άμεσο μέλλον ελληνική μετάφραση):
http://www.takver.com/history/sydney/grancharoff.htm
*Το κείμενο αυτό γράφτηκε από τον Ιρλανδό αναρχικό κομμουνιστή Sean Matthews, που βρίσκεται στην Αυστραλία, στις 23 Μάη 2013. Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 2 Δεκέμβρη 2013.
Σχετικός σύνδεσμος http://www.wsm.ie
