Σαν σήμερα, 28 Αυγούστου 1921, ο Νέστορ Μαχνό διέσχισε οριστικά τα ουκρανικά σύνορα με κατεύθυνση το εξωτερικό και με ασφάλεια.
Από τον Νοέμβριο του προηγούμενου χρόνου (1920), μόλις επήλθε η πλήρης ήττα του Βράνγκελ -κάτι που πρέπει να χρεωθεί σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν στη δράση των Μαχνοβιτών- ο Κόκκινος Στρατός άρχισε μια εντελώς άνιση επίθεση ενάντια στα στρατεύματα του Μαχνό που είχαν εξαντληθεί από τις μάχες εναντίον του Βράνγκελ.
Τον Νοέμβριο του 1920, ο Κόκκινος Στρατός είχε ήδη αναπτυχθεί και επιβληθεί στην Ουκρανία για να συντρίψει την ελευθερία όλων των εργαζομένων και των αναρχικών ειδικότερα.
Μέχρι τον Μάιο του 1921 (μετά την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης της Κροστάνδης τον Μάρτιο του ίδιου χρόνου) ο Μαχνό, όντας τραυματισμένος στο πόδι, άρχισε να δέχεται τις βάναυσες παρενοχλήσεις των δυνάμεων του Κόκκινου Στρατού, με στόχο να τον δολοφονήσουν πάση θυσία.
Ωστόσο, ο Μαχνό κατόρθωσε να προκαλέσει αρκετές ήττες των δυνάμεων των Μπολσεβίκων, αλλά ορισμένες από αυτές ήταν τόσο μεγάλες που ο αγώνας διεξαγόταν μεταξύ εντελώς άνισων δυνάμεων.
Εκτιμήθηκε ότι ήταν περίπου 3.000 Μαχνοβίτες εναντίον μιας τεράστιας δύναμης 150.000 στρατιωτών του Κόκκινου Στρατού. Μια εντελώς άνιση μάχη.
Μέχρι τον Ιούλιο του 1921, οι δυνάμεις του Μαχνό είχαν αποδεκατισθεί κυριολεκτικά, και τον Αύγουστο του 1921, μετά από μια τελευταία άνιση μάχη, ο Μαχνό καταφέρνει να διαφύγει στο εξωτερικό, με ένα τραύμα από πυροβολισμό στο κεφάλι, μια ουλή από σπαθί στο πρόσωπο, έναν θρυμματισμένο αστράγαλος και έξι άλλα μικροτραύματα στο πόδι.
Στην πραγματικότητα, ο Μαχνό δεν ήταν πλέον σε θέση να επιστρέψει στην Ουκρανία, αλλά εκεί η μνήμη του παραμένει ως του αδελφού που υπερασπίστηκε την ελευθερία του λαού ενάντια σε διαδοχικους εχθρούς, τον αντεπαναστάτη Πετλιούρα, τα στρατεύματα των Γκριγκόριεφ, Ντενίκιν και Βράνγκελ και, φυσικά, των Μπολσεβίκων.
*Πηγή: Emilio Crisi. Μετάφραση: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης.
