Η αναρχική παρουσία την περίοδο της Ρωσικής Επανάστασης (της Φεβρουαριανής και της Οκτωβριανής) έχει υποτιμηθεί πολύ από τους αστούς ιστορικούς και αποκρυφτεί επιμελώς ή διαστρεβλωθεί από τις λενινιστικές απεικονίσεις της εποχής. Ακόμη και στο κομμάτι της λογοτεχνίας, οι πληρωμένες πένες του καθεστώτος έδωσαν μια στρεβλή εικόνα για τους αναρχικούς αγωνιστές, που πάσχισαν με τις μικρές τους δυνάμεις (οι οποίες μεγάλωσαν σταδιακά) να διατηρήσουν τα αυθεντικά επαναστατικά προτάγματα στο προσκήνιο και να αναδείξουν τις μπολσεβίκικες εξουσιαστικές στρεβλώσεις.
Οι δυνάμεις των αναρχικών, πέρα από ισχνές ποσοτικά, λόγω κυρίως της τσαρικής καταστολής, αρχικά ήταν και διασπασμένες σε διάφορες μικρές ομαδοποιήσεις. Εν συνεχεία όμως και μετά την αμνηστία που δόθηκε στους αντιπάλους του παλαιού καθεστώτος, μετά την πρώτη αστικοδημοκρατική επανάσταση του Φλεβάρη του 1917, πολλοί αναρχικοί αγωνιστές βγήκαν από τις φυλακές ή επέστρεψαν από την εξορία και επάνδρωσαν τους επαναστατικούς και ριζοσπαστικούς κύκλους, αλλά και το νεαρό ακόμη προλεταριάτο.
Στην Ουκρανία ειδικά, το αναρχικό κίνημα ήταν ιδιαίτερα δυνατό. Εκεί δημιουργήθηκαν αρχικά τα σώματα των “Μαύρων Φρουρών” που οργάνωσε η Μαρία Νικιφόροβνα, έπειτα η συνομοσπονδία Ναμπάτ (Nabat = συναγερμός) στην ίδια περιοχή που έδρασε και μεγαλούργησε το κίνημα του Νέστορ Μαχνό, γνωστό και ως “Μαχνοβτσίνα”, από το 1918 μέχρι και το 1921 και την προδοσία του από τους Μπολσεβίκους.
Και στην κεντρική Ρωσία, πάντως, σχηματοποιήθηκαν διάφορες ομαδοποιήσεις αναρχοκομμουνιστών, με σημαντική παρουσία στην Κροστάνδη (από όπου προήλθε και η γνωστή αντι-μπολσεβικική εξέγερση του 1921, που κατέπνιξε στο αίμα το καθεστώς, με πρωτεργάτες τους Λένιν-Τρότσκι), την Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη.
Την ίδια αυτή εποχή, στις αρχές του 1917, μια ομάδα Ρώσων αναρχικών εξόριστων στις ΗΠΑ, οι οποίοι εξέδιδαν την αναρχική εφημερίδα Γκόλος Τρούντα (Η Φωνή της Εργασίας), αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Ρωσία και να εγκαταστήσουν το εγχείρημά τους στην Πετρούπολη. Η Γκόλος Τρούντα ήταν έντυπο ταξικού-εργατικού χαρακτήρα και αντηχούσε τις απόψεις της “Ένωσης Αναρχοσυνδικαλιστικής Προπαγάδας”. Τα πρώτα φύλλα της έκδοσής της συνέπεσαν με την αυγή της Οκτωβριανής Επανάστασης. Όπως ήταν φυσικό κι αναμενόμενο, οι Μπολσεβίκοι προσπάθησαν εξ αρχής να σαμποτάρουν τις απόψεις του Τύπου που δεν ήταν φίλα προσκείμενος στο νέο καθεστώς, πόσο μάλλον των αναρχικών, οι οποίοι κέρδιζαν έδαφος ανάμεσα στους εργάτες, αν και οι δυνάμεις τους ήταν σχετικά περιορισμένες, πέραν της Ουκρανίας.
Ο Ρώσος αναρχικός και μέλος της Ένωσης, Βολίν, στο τρίτομο έργο του “Η Άγνωστη Επανάσταση”, αναφέρει μεταξύ άλλων το πώς οι Μπολσεβίκοι προσπάθησαν εξ αρχής -με τεχνάσματα ή και άμεση καταστολή- να σαμποτάρουν την έκδοση και την κυκλοφορία της Γκόλος Τρούντα:
“(Η Κυβέρνηση των Μπολσεβίκων) ελέγχοντας την διανομή ηλεκτρικού ρεύματος, κάθε πρωί γύρω στις 3 προξενούσε διακοπές στη γραμμή που τροφοδοτούσε το τυπογραφείο. Οι διαμαρτυρίες δεν έφεραν κανέναν αποτέλεσμα. Το ρεύμα ξαναερχόταν κατά τις 5 ή 6 το πρωί και πολλές φορές δεν ερχόταν καθόλου. Έτσι η εφημερίδα μόλις και μετά βίας κατόρθωνε να βγει κατά τις 9 η 10 το πρωί, όταν πια οι εργάτες και οι υπάλληλοι, έχοντας πιάσει δουλειά, δεν ήταν δυνατό να την αγοράσουν. Εξ άλλου, όσοι πουλάγανε την εφημερίδα στους δρόμους δεχόντουσαν επιθέσεις, διώχνονταν με τη βία ή και συλλαμβάνονταν με γελοία προσχήματα. Στο ταχυδρομείο το 50% απ’ τα φύλλα “χανόντουσαν”. Έτσι, έπρεπε συνεχώς να γίνεται ένας αγχώδης αγώνας κατά του σαμποτάζ που οργάνωναν οι μπολσεβίκικες αρχές.”
Ωστόσο, η Γκόλος Τρούντα συνέχισε δυναμικά το έργο της, μέσα στον συνεχή πόλεμο που είχε κηρύξει η νέα κυβέρνηση εναντίον της και μάλιστα πρότεινε, μέσα από τα στρατευμένα άρθρα της, αναρχικές θέσεις σχετικά με τα φλέγοντα ζητήματα της εποχής, όπως ο ρόλος των εργοστασιακών επιτροπών και τα καθήκοντα των Σοβιέτ, το αγροτικό ζήτημα, την οργάνωση της παραγωγής και της ανταλλαγής των αγαθών κ.ο.κ.
Αυτό που έβαλε όμως για τα καλά στο στόχαστρο των Μπολσεβίκων την εφημερίδα και την συντακτική της ομάδα, ήταν τα συνεχή και ασυμβίβαστα άρθρα της ενάντια στην “πολιτική επανάσταση”, δηλαδή την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας του κράτους και την Κυβέρνηση των Μπολσεβίκων, τον συγκεντρωτισμό, την απολυταρχικότητα. Στοιχεία που, σύμφωνα με τις αναρχικές θέσεις, ήταν εμπόδια σε μια πραγματική κοινωνική επανάσταση. Η εφημερίδα σταδιακά, εν μέσω καταστολής, άλλαξε όνομα, αραίωσε την κυκλοφορία της, η συντακτική της ομάδα επικεντρώθηκε στις εκδόσεις αναρχικών θεωρητικών βιβλίων και κράτησε πιο χαμηλό προφίλ, μέχρι την τελική της απαγόρευση από το Σταλινικό καθεστώς, μαζί με κάθε αντιπολιτευόμενο έντυπο, στα 1929.
Τα δυο άρθρα της Γκόλος Τρούντα που θα ακολουθήσουν, πραγματεύονται ακριβώς αυτά τα ζητήματα της “πολιτικής επανάστασης” και της “εξουσίας” και είναι παρμένα μέσα από την “Άγνωστη Επανάσταση” του Βολίν. Τα συμπεράσματά τους επαληθεύθηκαν με ανατριχιαστική ακρίβεια από την εξέλιξη των πραγμάτων, κατά την διάρκεια της Οκτωβριανής.
«Η Νέα Εξουσία» (Τεύχος 14 της Γκόλος Τρούντα, 4-17 Νοέβρη 1917):
«Εκεί που αρχίζει η εξουσία τελειώνει η Επανάσταση. Εκεί που αρχίζει η “οργάνωση της εξουσίας” τελειώνει η “οργάνωση της Επανάστασης”. Η έκφραση “επαναστατική εξουσία” έχει τόση έννοια όση και οι εκφράσεις “ζεστός πάγος” ή “κρύα φωτιά”, δηλαδή απολύτως καμία.
Αν πάρει η επανάσταση οριστικά πολιτική κατεύθυνση, κατά τα πρότυπα της “οργάνωσης της εξουσίας”, μπορούμε να δούμε αυτό που θα ακολουθήσει: Απ’ τη στιγμή που θα έχει κατακτηθεί η πρώτη επαναστατική νίκη του εξεγερμένου λαού (νίκη τόσο ακριβά πληρωμένη εξαιτίας ακριβώς των πολιτικών μεθόδων), η “δεύτερη επανάσταση” θα σταματήσει. Στη θέση μιας ελεύθερης και δημιουργικής επαναστατικής, γενικής και άμεσης, δραστηριότητας των μαζών -δραστηριότητας απαραίτητης για την εδραίωση κι επέκταση αυτής της νίκης- θα ζήσουμε το επαίσχυντο παζάρεμα για την κεντρική εξουσία, την απόλυτα άχρηστη “οργάνωση της κεντρικής εξουσίας” και, τέλος, την παράλογη “δραστηριότητα” της νέας κεντρικής “εξουσίας”: Της νέας “κυβέρνησης πασών των Ρωσσιών”
Εξυπακούεται ότι τα Σοβιέτ και οι άλλες τοπικές οργανώσεις θα εξαρτώνται από το κεντρικό Σοβιέτ και την κυβέρνηση. Θα πιεστούν να υποταχθούν στο κέντρο και να το αναγνωρίσουν. Το σύνθημα “όλη η εξουσία στα Σοβιέτ!”, θα σημαίνει στην πραγματικότητα την εξουσία των ηγετών του κόμματος. Στη θέση της φυσικής κι ανεξάρτητης συνεργασίας της ελεύθερης πόλης με την ελεύθερη ύπαιθρο για την αδέσμευτη συγκρότηση της νέας οικονομικής και κοινωνικής ζωής, θα δούμε ένα “ισχυρό” συγκεντρωτικό κράτος, μια “στιβαρή επαναστατική εξουσία”: Εξουσία που θα καθοδηγεί, θα διατάσσει, θα επιβάλει, θα τιμωρεί.
Ή έτσι θα’χουν τα πράγματα, ή δεν θα υπάρχει καθόλου εξουσία. Γιατί τίποτα ενδιάμεσο ανάμεσα σ’αυτές τις δυο δυνατότητες δεν είναι πραγματοποιήσιμο. Οι φράσεις “για μια τοπική αυτονομία”, παράλληλα με την ύπαρξη μιας κρατικής εξουσίας, ήταν πάντοτε, είναι σήμερα και θα είναι στο μέλλον, φράσεις κενές…
Αυτή η νέα εξουσία, που τώρα βαθμιαία εδραιώνεται, θα μπορέσει να δώσει “κάτι τι” στον λαό; αναμφίβολα θα του παραχωρήσει μερικά πράγματα.
Αλλά, εργαζόμενοι, ξεχάστε την κοινωνική επανάσταση, τον σοσιαλισμό, την καταστροφή του καπιταλιστικού συστήματος, την αυθεντική ας χειραφέτηση, αν τα περιμένετε όλα αυτά από την νέα εξουσία! Γιατί ούτε η νέα εξουσία (ούτε καμία άλλη) θα μπορέσει να σας τα δώσει….
…Αυτό πάει να πει ότι απ’ τον μπολσεβικισμό ως τον καπιταλισμό η γραμμή παραμένει βασικά ενιαία και χωρίς διακοπή. Αυτοί, μοιραία, είναι οι νόμοι του πολιτικού αγώνα. Θα μας πείτε ότι θα διαμαρτυρηθείτε, ότι θ’αγωνιστείτε για τα δικαιώματά σας, ότι θα ξεσηκωθείτε και θα αντιδράσετε αμέσως κι επί τόπου με πλήρη ανεξαρτησία;
Πολύ καλά. Όμως τότε να ξέρετε ότι η δραστηριότητά σας θα χαρακτηριστεί “παράνομη” κι “αναρχική”. Ότι οι “σοσιαλιστές της εξουσίας” θα σας επιτεθούν μ’ όλη τη δύναμη της “σοσιαλιστικής” τους εξουσίας. Κι ότι, τέλος, τα ικανοποιημένα από την νέα κυβέρνηση λαϊκά στρώματα (στα οποία θα’χει δώσει “κάτι τι”), καθώς κι αυτοί που έχουν κουραστεί απ’ την επανάσταση και νιώθουν για σας μόνο οργή και μίσος, όλοι αυτοί θα τα βάλουν μαζί σας.
Στον αγώνα σας κατά του τσαρισμού είχατε μαζί σας σχεδόν όλο τον λαό.
Στον αγώνα σας κατά του Κερένσκι είχατε ήδη αρκετά απομονωθεί.
Εάν τώρα αφήσετε την νέα εξουσία να σταθεροποιηθεί κι αν έρθουν έτσι τα πράγματα ώστε στο μέλλον να πρέπει ν’αγωνιστείτε ενάντια σ’αυτήν την ισχυρή πια εξουσία, τότε δεν θα’χετε μείνει παρά μια χούφτα άνθρωποι.
Θα σας συντρίψουν αλύπητα σαν “τρελούς”, σαν επικίνδυνους “φανατικούς”, σαν “αναρχικούς”, σαν “ληστές”…
Και δεν θα βάλλουν ούτε ταφόπετρα στο μνήμα σας.»
«Η Οργάνωση της Επανάστασης» (Τεύχος 16 της Γκόλος Τρούντα, 7-20 Νοέμβρη 1917)
«Τα σοσιαλιστικά κόμματα λένε:
Για να οργανώσουμε την Επανάσταση πρέπει πριν απ’όλα να πάρουμε την κρατική εξουσία και να την οργανώσουμε. Με τη βοήθειά της όλη η οικονομία θα περάσει στα χέρια του Κράτους.
Οι αναρχικοί λένε:
Για να οργανώσουμε την επανάσταση πρέπει πριν απ’ όλα να πάρουμε στα χέρια μας την οικονομία και να την οργανώσουμε. Μ’ αυτόν τον τρόπο η Εξουσία και το Κράτος (που και οι ίδιοι οι σοσιαλιστές παραδέχονται ότι αποτελούν έναν “αναπόφευκτο” και πρόσκαιρο κακό) δεν θα έχουν λόγο ύπαρξης.
Όταν λέμε να πάρουμε στα χέρια μας την οικονομία, αυτό σημαίνει να κάνουμε δική μας την γεωργία και την βιομηχανία. Να πάρουμε στα χέρια μας την παραγωγή, τις ανταλλαγές, τις επικοινωνίες κλπ. Αυτό σημαίνει να’χουμε στην διάθεσή μας όλα τα μέσα κι εργαλεία για την εργασία και τις ανταλλαγές: Το έδαφος και το υπέδαφος, τις φάμπρικες, τα εργοστάσια, τα εργαστήρια, τις αποθήκες, τα μαγαζιά, τις τράπεζες, τους σιδηρόδρομους, τις θαλάσσιες και παραποτάμιες μεταφορές κι όλους τους τρόπος επικοινωνίας, το ταχυδρομείο, τον τηλέγραφο, το τηλέφωνο κλπ.
Για να καταληφθεί η Εξουσία χρειάζεται ένα πολιτικό κόμμα. Γιατί πράγματι είναι ένα κόμμα που παίρνει στα χέρια του την εξουσία, στο πρόσωπο των ηγετών του (αφεντικών). Γι’ αυτό οι σοσιαλιστές παρακινούν τις μάζες να οργανωθούν σε ένα κόμμα. Για να το υποστηρίξουν την ώρα της πάλης για την κατάληψη της Εξουσίας.
Για να πάρουμε στα χέρια μας την οικονομία δεν χρειάζεται ένα πολιτικό κόμμα, αλλά είναι απαραίτητοι οι οργανισμοί των εργαζομένων μαζών: οργανισμοί ανεξάρτητοι και έξω από κάθε πολιτικό κόμμα. Σ’ αυτούς τους οργανισμούς εναπόκειται, την ώρα της επανάστασης, το καθήκον της οικονομικής και κοινωνικής ανοικοδόμησης.
Να γιατί οι αναρχικοί δε φτιάχνουν ένα πολιτικό κόμμα: αγωνίζονται, είτε απευθείας στις οργανώσεις των μαζών, είτε -σαν προπαγανδιστές- μέσα στις ιδεολογικές ομάδες κι ενώσεις…»
* Ανάρτηση του Γιάννη Βολιάτη, στις 24 Οκτώβρη 2020 Αμκαι αναδημοσίευση από εδώ: https://www.alerta.gr/archives/9152?fbclid=IwAR2y6AQbjgXcgDMZmbYi29s6UG01o_p3zAM0bdSdHsLO3Twu-SY8ACuDNMc
