Του Edgar Rodrigues*
Γεννήθηκε στην Λαγεάντο του Rio Grande do Sul το 1902 και ήταν η νεότερη από τις αδελφές Martins. Μαζί με τις αδελφές της Eulina, Dulcina και Virginia, τους αδελφούς της Νίνο Henrique (που επρόκειτο να αλλάξει το όνομά του σε Cecilio Vilar) και Armando, τον κουνιάδο της Djalma Fetterman και τον Zenon de Almeida, δραστηριοποιήθηκε στους εργασιακούς και αναρχικούς κύκλους. Ήταν μαθήτρια στο Μοντέρνο Σχολείο της Malvina Tavares, όπως και ο μελλοντικός σύντροφός της Artur Fabião Carneiro.
Μόλις 15 ετών, τον Γενάρη του 1917 προμήθευσε μια βόμβα την οποία χρησιμοποίησε ο Djalma Fetterman για να αντιμετωπιστεί μια μονάδα ιππικού, σε μια σύγκρουση που ξέσπασε στην Varzea (εκεί που βρίσκεται σήμερα η Avenida João Pessoa) ανάμεσα σε αναρχικούς και ταξιαρχία στρατού. Η σύγκρουση ξέσπασε μετά την κηδεία ενός εργάτη που έπεσε θύμα δολοφονίας από τις δυνάμεις της καταστολής. Η Espertirina μετέφερε τη βόμβα καμουφλαρισμένη σε ένα μπουκέτο λουλούδια.
Μερικούς μήνες αργότερα, τον Ιούλη, ξέσπασε μια γενική απεργία η οποία θα γίνει γνωστή ως «η απεργία των διπλωμένων όπλων» και η οποία ακινητοποίησε το Πόρτο Αλέγκρε και άλλες πόλεις του Rio Grande do Sul. Η Espertirina και η οικογένειά της έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε αυτή την απεργία.
Σύμφωνα με τον εξάδελφό της Marat Μartins: «Με την αδελφή της Eulina, συντρόφισσα του Zenon de Almeida, εγκατέλειψε το Ρίο Γκράντε για να πάρει μέρος σε συναντήσεις, διαδηλώσεις και άλλες δράσεις και, πράγματι, σε μια αιματηρή σύγκρουση με τις δυνάμεις καταστολής. Είχε ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και σπούδαζε βιολί, μπορούσε να γράψει και ήταν παθιασμένη δημόσια ομιλήτρια. Ο Zenon και η ίδια εξέδωσαν αρκετά επαναστατικά φυλλάδια και εφημερίδες, διανέμοντάς τα στα εργοστάσια και τις εργατικές συνοικίες. Επέστρεψε στο Πόρτο Αλέγκρε ως φτασμένη γυναίκα και ως φεμινίστρια. Το 1925 μετακόμισε με την Eulina και τον Zenon στο Campos (Ρίο ντε Τζανέιρο) όπου επίσης συνδέεται με αναρχικές ομάδες, οργάνωσε συναντήσεις και έδωσε ομιλίες.
Με την άλλη αδελφή της Dulcina, που είχε παντρευτεί τον Djalma Fetterman, μετακόμισε στο Ρίο, στο νησί Governador Island και το Praia da Bandeira, όπου παντρεύτηκε τον Fabião Carneiro, ο οποίος εκείνη την εποχή είχε μετακομίσει στο Σάο Πάολο και είχε βρει μια δουλειά στη διαφημιστική εταιρεία Eclectica. Στην πόλη αυτή και οι δύο συνδέθηκαν με τον Edgard Leuenroth, με τον οποίο συνεργάζονταν στο Porto Alegre.
Η Espertirina πέθανε στις 22 Δεκεμβρίου 1942 μετά από επιπλοκές από πρόωρη γέννα, ενώ υπέφερε και απόο σκωληκοειδίτιδα. Πέθανε πριν φτάσει στην ηλικία των 40 ετών, πιστή στις επαναστατικές της πεποιθήσεις.
*Πηγή: www.anarkismo.net Ελληνική μετάφραση: “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”.
