H. E. Kaminski*
Το χωριό Alcora καθιέρωσε τον ”ελευθεριακό κομμουνισμό". Δεν πρέπει να πιστεύουμε ότι αυτό το σύστημα αντιστοιχεί σε επιστημονικές θεωρίες. Ο απελευθερωτικός κομμουνισμός στην Alcora είναι το έργο των αγροτών που αγνοούσαν εντελώς όλους τους οικονομικούς νόμους. Η μορφή που έδωσαν στην κοινότητά τους ανταποκρίνεται περισσότερο στην πραγματικότητα στις ιδέες των πρώτων χριστιανών παρά σε εκείνες της βιομηχανικής μας εποχής. Οι αγρότες θέλουν να τα έχουν "όλα κοινά" και πιστεύουν ότι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί ισότητα για όλους είναι η κατάργηση του χρήματος. Στην πραγματικότητα τα χρήματα δεν κυκλοφορούν μεταξύ τους πλέον. Όλοι παίρνουν αυτό που χρειάζονται. Από ποιόν;Από την Επιτροπή, φυσικά.
Ωστόσο, είναι αδύνατο να ικανοποιηθούν πέντε χιλιάδες άτομα μέσω ενός ενιαίου κέντρου διανομής. Καταστήματα εξακολουθούν να υπάρχουν στην Alcora, όπου είναι δυνατό να αποκτήσετε ό,τι είναι απαραίτητο όπως και πριν. Αλλά αυτά τα καταστήματα είναι μόνο κέντρα διανομής. Είναι ιδιοκτησία ολόκληρου του χωριού και οι πρώην ιδιοκτήτες δεν αποκομίζουν κέρδη. Ο ίδιος ο κουρέας ξυρίζεται μόνο με αντάλλαγμα ένα κουπόνι. Τα κουπόνια διανέμονται από την Επιτροπή. Η αρχή σύμφωνα με την οποία πρέπει να ικανοποιηθούν οι ανάγκες όλων των κατοίκων δεν εφαρμόζεται τέλεια, καθώς τα κουπόνια κατανέμονται σύμφωνα με την ιδέα ότι ο καθένας έχει τις ίδιες ανάγκες. Δεν υπάρχει ατομική διάκριση. Μόνο η οικογένεια αναγνωρίζεται ως μονάδα. Μόνο άγαμα άτομα θεωρούνται άτομα.
Κάθε οικογένεια και υπαρκτό πρόσωπο έχει λάβει μια κάρτα, στην οποία κάθε μέρα γίνεται μια τρύπα στον τόπο εργασίας, κάτι που κανείς δεν μπορεί να εγκαταλείψει. Τα κουπόνια διανέμονται σύμφωνα με την κάρτα. Και εδώ βρίσκεται η μεγάλη αδυναμία του συστήματος: για την έλλειψη μέχρι στιγμής οποιουδήποτε άλλου προτύπου, έπρεπε να καταφύγουν σε χρήματα για να αποτιμήσουν το έργο που έχει γίνει. Όλοι, εργαζόμενοι, καταστηματάρχες, γιατροί, λαμβάνουν κουπόνια εργασίας για κάθε μέρα με αξία πέντε πεσέτες. Στη μία πλευρά του κουπονιού είναι γραμμένος ο όρος ψωμί. Κάθε κουπόνι αξίζει ένα κιλό. Αλλά η άλλη πλευρά του κουπονιού αντιπροσωπεύει ρητά μια αντίθετη αξία σε χρήμα.
Ωστόσο, αυτά τα κουπόνια δεν μπορούν να θεωρηθούν ως τραπεζογραμμάτια. Μπορούν να ανταλλάσσονται μόνο με εμπορεύματα για κατανάλωση και μόνο σε περιορισμένη ποσότητα. Ακόμη και αν το ποσό των κουπονιών ήταν μεγαλύτερο, θα ήταν αδύνατο να αγοραστούν μέσα παραγωγής και έτσι να γίνει κανείς καπιταλιστής, ακόμη και σε μικρή κλίμακα, επειδή πωλούνται μόνο καταναλωτικά αγαθά. Τα μέσα παραγωγής ανήκουν στην κοινότητα. Η κοινότητα εκπροσωπείται από την Επιτροπή, η οποία αποκαλείται Περιφερειακή Επιτροπή. Έχει στα χέρια της όλα τα χρήματα της Alcora, περίπου εκατό χιλιάδες πεσέτες. Η Επιτροπή ανταλλάσσει τα προϊόντα του χωριού με προϊόντα που δεν διαθέτει και όταν δεν τα αποκτά με ανταλλαγή τα αγοράζει. Αλλά τα χρήματα θεωρούνται αναπόφευκτο κακό, μόνο για να χρησιμοποιηθούν για όσο διάστημα ο υπόλοιπος κόσμος δεν ακολουθεί το παράδειγμα της Alcora.
Η Επιτροπή είναι ο “πάτερ φαμίλιας”. Διαθέτει τα πάντα, κατευθύνει τα πάντα, ασχολείται με τα πάντα. Κάθε ιδιαίτερη επιθυμία θα πρέπει να υποβληθεί σε αυτήν. Είναι, στην τελευταία περίπτωση, ο μόνος δικαστής. Μπορεί κανείς να αντιτάξει το επιχείρημα ότι τα μέλη της Επιτροπής διατρέχουν τον κίνδυνο να γίνουν γραφειοκράτες ή ακόμη και δικτάτορες. Αλλά οι αγρότες έχουν σκεφτεί και γι’ αυτό. Έχουν αποφασίσει ότι η Επιτροπή θα πρέπει να αλλάζει σύνθεση ανά τακτά χρονικά διαστήματα ώστε κάθε μέλος του χωριού να είναι μέλος της για μια ορισμένη περίοδο.
Υπάρχει κάτι συναρπαστικό για την εφευρετικότητα του συνόλου αυτής της οργάνωσης. Θα ήταν λάθος να βλέπουμε σε αυτό κάτι περισσότερο από μια προσπάθεια αγροτών για την καθιέρωση του ελευθεριακού κομμουνισμού και άδικο να την επικρίνουμε πολύ σοβαρά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι αγρότες και ακόμη και οι καταστηματάρχες του χωριού έζησαν πολύ άσχημα μέχρι τώρα. Οι ανάγκες τους είναι ελάχιστα διαφοροποιημένες. Πριν από την επανάσταση ένα κομμάτι κρέας ήταν μια πολυτέλεια γι’ αυτούς. Μόνο λίγοι διανοούμενοι που ζουν μεταξύ τους επιθυμούν πράγματα πέρα από τις άμεσες ανάγκες. Ο αναρχικός κομμουνισμός της Alcora έχει πάρει τη φύση του απο την πραγματικότητα. Ως απόδειξη, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η οικογενειακή κάρτα βάζει τους πιο καταπιεσμένους ανθρώπους στην Ισπανία, τις γυναίκες, υπό την πλήρη εξάρτηση των ανδρών.
"Τι συμβαίνει", ρωτώ, "αν κάποιος θέλει να πάει στην πόλη για παράδειγμα;"
“Είναι πολύ απλό’, απαντά κάποιος, “πηγαίνει στην Επιτροπή και ανταλλάσσει τα κουπόνια για χρήματα”.
"Τότε μπορεί κανείς να ανταλλάξει όσα κουπόνια θέλει με χρήματα;"
"Φυσικά και όχι."
Αυτοί οι καλοί άνθρωποι είναι αρκετά έκπληκτοι που καταλαβαίνω τόσο αργά.
"Αλλά πότε μπορεί κάποιος να έχει χρήματα τότε;"
"Όσο συχνά τα χρειάζεσαι. Πρέπει μόνο να το πεις στην Επιτροπή”.
“Και η Επιτροπή εξετάζει το λόγο ή τους λόγους τότε;"
"Φυσικά".
Είμαι λίγο τρομοκρατημένος. Αυτή η οργάνωση μου φαίνεται ότι αφήνει πολύ λίγη ελευθερία σε ένα “ελευθεριακό κομμουνιστικό” καθεστώς. Προσπαθώ να βρω λόγους για ταξίδια που θα δεχόταν η Επιτροπή της Alcora. Δεν βρίσκω πολλοΎς, αλλά συνεχίζω την ερώτησή μου.
"Αν κάποιος έχει μια αρραβωνιαστικιά έξω από το χωριό θα πάρει τα χρήματα για να πάει να την δει;"
Ο αγρότης με καθησυχάζει: θα τα πάρει.
"Όσο συχνά θέλει;"
“Δόξα τω Θεώ, μπορεί ακόμα να πάει από την Alcora να δει την αρραβωνιαστικιά του κάθε βράδυ αν θέλει”.
"Αλλά αν κάποιος θέλει να πάει στην πόλη να πάει στον κινηματογράφο. Θα τΟυ δοθούν χρήματα; “
“Ναί”'
"Όσο συχνά θέλει;"
Ο αγρότης αρχίζει να έχει αμφιβολίες για τους λόγους μου. "Στις διακοπές, βέβαια. Δεν υπάρχουν χρήματα για τέτοιο ξόδεμα”.
Μίλησα με έναν νεαρό, φαινομενικά έξυπνο αγρότη, και έχοντας αποκτήσει φιλία μαζί του, τον πήρα στη μία πλευρά και του είπα: "Εάν σου πρότεινα να σου δώσω μερικά κουπόνια ψωμιού, θα τα αντάλλασες με χρήματα;"
Ο νέος φίλος μου σκέφτεται για λίγα λεπτά και στη συνέχεια λέει: “Ναι, αλλά χρειάζεσαι και το ψωμί;"
"Δεν μου αρέσει το ψωμί, μου αρέσουν μόνο τα γλυκά. Θα ήθελα να ανταλλάξω όσα κερδίζω με γλυκά”.
Ο αγρότης κατανοεί πολύ καλά την υπόθεση, αλλά δεν χρειάζεται να σκέφτεται πολύ. Αρχίζει να γελάει.
"Είναι πολύ απλό! Εάν θέλεις γλυκά, πρέπει να ενημερώσεις την Επιτροπή. Έχουμε αρκετά γλυκά εδώ. Η Επιτροπή θα σου δώσει άδεια και θα πας στο φαρμακείο και θα τα πάρεις. Στο χωριό μας όλοι λαμβάνουν αυτό που χρειάζοναι”.
Μετά από αυτήν την απάντηση έπρεπε να εγκαταλείψω κάθε περαιτέρω προσπάθεια.
Μετά από αυτήν την απάντηση έπρεπε να το εγκαταλείψω. Αυτοί οι αγρότες δεν ζουν πλέον στο καπιταλιστικό σύστημα, ούτε από ηθική ούτε από συναισθηματική άποψη. Αλλά ζούσαν ποτέ σε αυτό;
*Το άρθρο του Hanns-Erich Kaminski εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο βιβλίο του “Ceux de Barcelone" (Παρίσι 1937). Ο ίδιος ήταν δημοσιογράφος που γεννήθηκε στη Γερμανία, στις 29 Νοέμβρη 1899 και πέθανε στην Αργεντινή το 1963. Στα αγγλικά το κείμενο αυτό εμφανίστηκε στο αγγλικό περιοδικό “Anarchy: a journal of anarchist ideas” (“Αναρχία: ένα περιοδικό αναρχικών ιδεών”, τεύχος 5, Ιούλης 1961. Αναδημοσιεύτηκε εδώ: https://www.katesharpleylibrary.net/bnztbk?fbclid=IwAR2vfmtr7IjdFTDQY0vr0BQwVaXCv9vgkC4nLGfReG0W-bliBbOncuG39Gc Ελληνική μετάφραση: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης.
