Του Edgar Rodriguez*
Εδώ και αρκετό καιρό έχω την άποψη ότι οι ιστορικοί μας παρέχουν ελάχιστη ή και καμία προσοχή στο Πορτογαλικό-μιλώντας κίνημα και τους αναρχικούς (της Βραζιλίας και Πορτογαλίας). Οι περισσότεροι από αυτούς απλώς δεν είναι εξοικειωμένοι με τα γραπτά των αγωνιστών από τις χώρες αυτές, δεν μεταφράζουν τα γραπτά τους, η Αναρχική Εγκυκλοπαίδεια αγνοούσε την ύπαρξή τους και οι συγγραφείς της FAI ακόμα αγνοούν την προέλευσή της: από που προέρχεται; Ποιανού ιδέα ήταν να ιδρυθεί; Ποιος σχεδίασε τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές της; Ποιος υπέβαλε την αρχική πρόταση για μια ‘Ιβηρική Αναρχική Ομοσπονδία’ για συζήτηση και εκ των προτέρων συγκατάθεση;
Η FAI – και αυτό πρέπει να λεχθεί – ήταν μια ιδέα, μια πρόταση που προήλθε από τον Πορτογάλο αγωνιστή Μανουέλ Χοακίν ντε Σούσα, υποστηριζόμενη από τον Μανουέλ Πέρες Φερντάντες ο οποίος είχε απελαθεί από τη Βραζιλία το 1919 από την κυβέρνηση Επιτάσιο Πεσόα και βρήκε καταφύγιο στη Λισαβόνα το 1923-1924 με το Γιατρό Πέδρο Βαλλίνα και την οικογένειά του.
Η δρομολόγηση της FAI έγινε αρχικά στο Συνέδριο των εργατικών οργανώσεων της Πορτογαλίας και της Ισπανίας που πραγματοποιήθηκε στην Πορτογαλική πόλη Εβόρα το 1923.
Ο Μανουέλ Χοακίν ντε Σούσα ήταν ένας γεννημένος στο Πόρτο αγωνιστής που ήταν εξαιρετικά δραστήριος και έγραψε βιβλία μεγάλης ιστορικής σημασίας. Το συνέδριο παρακολουθούσαν οι εκπρόσωποι της CNT Μανουέλ Πέρεζ, Τζ. Φερρέρ Αλβαράδο και Σεμπαστιάν Κλάρα: η Πορτογαλική CGT εκπροσωπήθηκε από τον Μανουέλ Χοακίν ντε Σούσα και τον Χοσέ ντα Σίλβα Σάντος Αρράνχα.
Ήταν στην πραγματικότητα σε αυτή τη συνάθροιση εκπροσώπων των Ιβηρικών ελευθεριακών συνδικαλιστικών οργανώσεων που ο Πορτογάλος Μανουέλ Χοακίν ντε Σούσα πρότεινε τη συνομοσπονδιοποίηση του ελευθεριακού κινήματος της Ιβηρικής Χερσονήσου, ενώνοντας τους Πορτογάλους και Ισπανούς αναρχικούς σε ένα ενιαίο σώμα. Εξ αρχής είχε υποστηριχθεί από τον Μανουέλ Πέρες που είχε γεννηθεί στην Ισπανία αλλά μεγάλωσε στο Ρίο ντε Τζανέιρο, όπου είχε ανακαλύψει τον Αναρχισμό.
Το Μάιο του 1926, έχοντας ολοκληρώσει το έργο του, ο Μανουέλ Χοακίν ντε Σούσα εκπροσώπησε την Πορτογαλική CGT στο Συνέδριο της Μασσαλίας: ο Μανουέλ Πέρες εκπροσωπούσε την Πορτογαλική Αναρχική Ένωση (UAP). Τριάντα αντιπρόσωποι από Γαλλικές και Ισπανικές ομάδες και από την IWMA το παρακολούθησαν. Ο Αρμάντο Μπόργκι συμμετείχε ως εκπρόσωπος της Ιταλικής Συνδικαλιστικής Ένωσης (USI).
Το συνέδριο συζήτησε θέμετα όπως:
* την αναδιοργάνωση των αναρχικών δυνάμεων στην Ισπανία και τη Γαλλία·
* διαφωνίες σε οργανωτικά θέματα· μη- αναγνώριση της λεγόμενης Επαναστατικής Συμμαχίας που υποστήριζε σχέσεις με πολιτικούς·
* και την ενίσχυση των επιτροπών βοήθειας κρατουμένων.
Τελικά, σε αυτό το συνέδριο, ο Μανουέλ Χοακίν ντε Σούσα, μαζί με την υποστήριξη του Μανουέλ Πέρες, ανακίνησε και πάλι την ’ενοποίηση του Ιβηρικού κινήματος’ και (αυτή τη φορά) κατάφερε να εξασφαλίσει τη συμφωνία σχετικά με τα ακόλουθα σημεία:
1) Το Συνέδριο συμφώνησε να προωθήσει τη δημιουργία μιας Ιβηρικής Αναρχικής Ομοσπονδίας, γνωστοποιώντας στην Αναρχική Πορτογαλική Ένωση την απόφαση αυτή.
2) λόγω της ασυνήθους και επικίνδυνης κατάστασης που επικρατεί στην Ισπανία, η επιτροπή συνεργασίας θα πρέπει να μεταφερθεί στη Λισαβόνα.
3) η προώθησή της είναι ζήτημα της Πορτογαλικής Αναρχικής Ένωσης, η τελευταία δικαιούται να ζητήσει βοήθεια και υποστήριξη καθώς και συνεργασία από Ισπανούς αναρχικούς που διαμένουν στον τόπο αυτό.
4) οποτεδήποτε το κρίνει σκόπιμο, η επιτροπή αυτή θα καλέσει ένα Ιβηρικό συνέδριο προκειμένου να θέσει ένα τέλος στην εν λόγω ομοσπονδία.
5) η επιτροπή συνεργασίας θα είναι προσωρινή, εν αναμονή του συνεδρίου.
6) oι Ισπανοί αναρχικοί πρέπει να συμβουλεύονται ώστε να μπορούν να δώσουν την έγκρισή τους σε αυτά τα ψηφίσματα.
Το συνέδριο της Πορτογαλικής Αναρχικής Ένωσης θα πρέπει να παρακολουθείται από αντιπρόσωπο που αντιπροσωπεύει το κίνημα των Ισπανών αναρχικών.
Για να ξεφύγουν από την καταπίεση στην πατρίδα, οι Ισπανοί ήταν έκτοτε διασκορπισμένοι σε ολόκληρο τον κόσμο.
Στις 28 Μαΐου 1926, ένα στρατιωτικό πραξικόπημα στην Πορτογαλία ανάγκασε τους Πορτογάλους αναρχικούς να επισπεύσουν το προγραμματισμένο συνέδριό τους και να το μεταφέρουν στη Βαλένθια, όπου προχώρησε κρυφά στις 25 Ιουλίου 1927. Παρευρέθηκε ο Φρανσίσκο Νομπρέγκα ντο Κουίνταλ, ως γραμματέας της Πορτογαλικής Αναρχικής Ένωσης. Ο Τζέρμιναλ ντε Σούσα, γιος του πρωτεργάτη του σχεδίου ίδρυσης της Ιβηρικής Αναρχικής Ομοσπονδίας, και πρόσφυγας στην Ισπανία την εποχή εκείνη ήταν επίσης παρών. Εξ αρχής, ήταν μέλος του νέου αναρχικού σώματος και συμμετείχε, μαζί με άλλους Πορτογάλους αντιπροσώπους, στην Εθνική Ολομέλεια των Περιφερειακών που πραγματοποιήθηκε στη Μαδρίτη στις 30 και 31 Οκτωβρίου 1927. πολλοί αντιπρόσωποι της Πορτογαλικής Αναρχικής Ομοσπονδίας και από τους εξόριστους ήταν επίσης παρόντες στη συνεδρίαση της FAI στις 31 Ιανουαρίου και 1 Φεβρουαρίου 1936.
Είναι, κατά τη γνώμη μου, πολύ σημαντικό για την ιστορική καταγραφή και για τους εαυτούς μας ότι μπορούμε να ανακαλέσουμε στη μνήμη αυτές τις αληθινές ιστορίες που έχουν μερικές φορές την τάση να γλιστρήσουν από τις αναμνήσεις μας.
*Αδημοσίευτα απομνημονεύματα του Μανουέλ Πέρες, που βρίσκονται στην κατοχή του Edgar Rodriguez, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Λισαβόνας ‘O Anarquista’ στις 20ή Ιουνίου 1976). Επίσης, απόσπασμα από το Bulletin της Kate Sharpley Library. Μετάφραση: aixmi
