Χρόνο με το χρόνο, η επέτειος του θανάτου του Anselmo Lorenzo εξασθενεί, χωρίς πάρα πολλές φιλοδοξίες, ακόμη και στον ελευθεριακό κόσμο.
Στις 30 Νοέμβρη 1914, στις 3 το πρωί, ο Anselmo Lorenzo Asperilla πέθανε στο σπίτι του στη Βαρκελώνη, στον αριθμό 23 της οδού Casanova. Θεωρείτο πάντα ο απόστολος και ο παππούς των Ισπανών αναρχικών, ακόμη και εν ζωή. Μια μακρόχρονη καρδιακή επιπλοκή τον πήρε στα 73 του.
Πολύγλωσσος, μεταφραστής, συγγραφέας, δημοσιογράφος, ιδρυτής περιοδικών και, πάνω απ’ όλα, επαναστάτης, συμμετείχε στη δημιουργία και την προώθηση του ισπανικού εργατικού κινήματος που δεν έχει ακόμη αναγνωρίσει σωστά το έργο του.
Μεταξύ 2.000 και 3.000 άτομα παραυρέθηκαν στην κηδεία του. Από νωρίς, χιλιάδες εργάτες και εργαζόμενοι συγκεντρώνονταν μπροστά από το σπίτι του, με εκατοντάδες ανθρώπους που ανέβαιναν στον δεύτερο όροφο, για να δουν τη σορό του για τελευταία φορά. Δίπλα του ήταν η συντρόφισσά του, Francisca Concha, και τα τέσσερα παιδιά του.
Η Francisca Concha, που όλοι την έλεγαν Paca, ήταν αρχικά συντρόφισσα του Jose Miranda, ενός άλλου από τους διεθνιστές και φίλους του Anselmo Lorenzo. Όταν ο Lorenzo πήγε να ζήσει στη Βαρκελώνη, έμεινε στο σπίτι του Jose Miranda, ο οποίος ζούσε ήδη με την Paca και με τον οποίο είχε έναν γιο, τον Francisco. Όταν το αγόρι ήταν έξι ετών το 1874, ο Jose Miranda πέθανε και ο Anselmo Lorenzo μπήκε στη ζωή της Paca Concha, υιοθετώντας τον νεαρό Francisco Miranda Concha ως γιο του. Αυτός αργότερα θα αναδεικνυόταν σε σημαντική φυσιογνωμία του ισπανικού επαναστατικού κινήματος. Ο Anselmo Lorenzo και η Paca Concha έκαναν τρεις ακόμη κόρες, τις Marina, Mariana και Flora.
Μέχρι τις 3 και μισή το απόγευμα, η κηδεία του Anselmo Lorenzo δεν είχε ξεκινήσει. Στο φέρετρο, που το μετέφερε στους ώμους της η οικογένεια, κυριαρχούσε ένα μεγάλο στρώμα λουλουδιών, με κορδέλες που έγραφαν “Anselmo Lorenzo: Γη και Ελευθερία", προσφορά της ομώνυμης εφημερίδας, “Tierra y Libertad”, στην οποία ο Lorenzo δημοσίευσε τόσα άρθρα, ενώ στην ίδια εφημερίδα τους μήνες πριν το θάνατό του δημοσιευόταν ο δεύτερος τόμος του έργου του “Το μαχητικό προλεταριάτο”, μια ζωντανή μαρτυρία που μας άφησε ο ίδιος για τις απαρχές του εργατικού κινήματος στην Ισπανία.
Η νεκρική πομπή, σαν διαδήλωση, ακολούθησε τον δρόμο από το Cortes μέχρι την Espa Españaa (Πλατεία της Ισπανίας) όπου έγιναν ομιλίες για τον ίδιο και το έργο του (εμφανίστηκαν αργότερα σε μονογραφία της εφημερίδας “Tierra y Libertad”, στις 9 Δεκέμβρη 1914). Με την κατάθεση του Consuelo Bernardo, που δημοσιεύτηκε στην “Solidaridad Obrera” (“Εργατική Αλληλεγγύη”), και που κυκλοφόρησε σε ημερολόγιο, επίσης της “Tierra y Libertad”, γνωρίζουμε ότι πολλές γυναίκες ήρθαν να απευθύνουν το τελευταίο αντίο στον Anselmo Lorenzo, μιας και ο ίδιος είχε δημοσιεύσει πολλά γραπτά και είχε αγωνιστεί για τη χειραφέτηση των γυναικών.
Είχε ήδη σκοτεινιάσει όταν η πομπή έφτασε στο νεκροταφείο Montjuic. Λίγο πριν ταφεί ο γίγαντας αυτός του εργατικού κινήματος, η σορός αποκαλύφθηκε για μια στιγμή και ο Francisco Miranda, ο υιοθετημένος γιος του και ήδη αγωνιζόμενος σύντροφος, τον φίλησε στο μέτωπο ως αποχαιρετιστήριο σημάδι. Τέλος, ένας άλλος από τους μεγάλους αναρχικούς εκείνων των ετών, ο Antonio Loredo Martinez, είπε λίγα λόγια-επαίνους για τη φυσιογνωμία του Anselmo Lorenzo και πυροδότησε την ατμόσφαιρα.
Λίγο μετά, η εφημερίδα “Solidaridad Obrera” κυκλοφόρησε μια συλλογή καρτ-ποστάλ για την ταφή του Anselmo Lorenzo. Η φωτογραφία της ανάρτησης, είναι η μοναδική που βρίσκεται στο δίκτυο προς στιγμήν. Μπορείτε να δείτε τα λουλούδια πάνω από το φέρετρο.
*Το κείμενο γράφτηκε από τον Amech Zeravla και δημοσιεύτηκε στο πιο πρόσφατο τεύχος του περιοδικού “CNT”. Μετάφραση: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης.
