Του NickHeath
Ο NickHeath γράφει για το κύμα εξεγέρσεων και ξεσηκωμών των απλών Ρώσων εργατών και αγροτών σε όλη την χώρα την τριετία 1919-1921 ενάντια στους Μπολσεβίκους, οι οποίοι την περίοδο εκείνη εδραίωναν την εξουσία τους. Αντίθετα προς τους ισχυρισμούς των Μπολσεβίκων, οι εξεγέρσεις εκείνες δεν ήταν αντιδραστικές αλλά στην πραγματικότητα υποστήριζαν τους αρχικούς σκοπούς της επανάστασης: τον σοσιαλισμό, και την υποδιεύθυνση των εργατών και των αγροτών. Στο σύνολο τους μπορούν να χαρακτηριστούν ως η Τρίτη Επανάσταση. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου στην Ρωσία, η κυβέρνηση του Λένιν αντιμετώπιζε έναν αριθμό αγροτικών κατά κύριο λόγο ξεσηκωμών που απειλούσαν με την ανατροπή του καθεστώτος. Μπορεί να δικαιολογηθεί η κατηγορία ότι τις εξεγέρσεις αυτές καθοδηγούσαν κουλάκοι (εύποροι αγρότες), με την υποστήριξή της Λευκής αντίδρασης, και την ενίσχυσή τους από φτωχότερους αγρότες, ανίδεους ως προς τα πραγματικά τους, ταξικά συμφέροντα; Ή ήταν, όπως ισχυρίστηκαν κάποιοι αντίπαλοι του Μπολσεβικισμού από τα αριστερά, η έναρξη της «Τρίτης Επανάστασης;».
«Όλοι όσοι έχουν την κοινωνική επανάσταση πραγματικά στην καρδιά τους πρέπει να οικτίρουν τον θανάσιμο διαχωρισμό που υφίσταται μεταξύ του προλεταριάτου των πόλεων και της επαρχίας. Όλες οι προσπάθειες τους πρέπει να κατευθύνονται στην καταστροφή του [διαχωρισμού αυτού], γιατί πρέπει να έχουμε όλοι συνείδηση αυτού του γεγονότος - ότι στον βαθμό που οι εργάτες της γης, οι αγρότες, δεν βοηθήσουν τους εργάτες στην πόλη, σε μια κοινή επαναστατική δράση, όλες οι επαναστατικές προσπάθειες στις πόλεις θα είναι καταδικασμένες σε αναπόφευκτες αποτυχίες. Το επαναστατικό ερώτημα στο σύνολο του έγκειται σε αυτό- πρέπει να επιλυθεί ή ειδάλλως να χαθεί».
- Bakunin, από το έργο «Σχετικά με τον Γερμανικό Πανγερμανισμό».
Ο ορθόδοξος Μαρξισμός υποτίμησε τον επαναστατικό ρόλο της αγροτιάς
Σύμφωνα με τον Γερμανό Μαρξιστή KarlKautsky, οι μικρής ιδιοκτησίας αγρότες ήταν καταδικασμένοι. Ήταν τακτικά χρήσιμη η κινητοποίηση των αγροτικών μαζών. Στο «Αγροτικό Ζήτημά» του, τόνισε ότι οι βραχυπρόθεσμοι αντικειμενικοί σκοποί των αγροτών και των χαμηλόμισθων μικροαστών, χωρίς να αναφέρεται καν στην μπουρζουαζία, αντιτίθονταν στο συμφέρον όλης της ανθρωπότητας όπως αυτό ενσαρκωνόταν στην ιδέα της σοσιαλιστικής κοινωνίας. «Όταν το προλεταριάτο [αναφερόμενος στην βιομηχανική εργατική τάξη] επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί τα επιτεύγματα της επανάστασης, οι σύμμαχοι του -οι αγρότες- θα στραφούν αναμφίβολα εναντίον του... η πολιτική συγκρότηση της αγροτικής τάξης την αποκλείει από οποιαδήποτε ενεργό ή ανεξάρτητο ρόλο και την αποτρέπει από την επίτευξη της δίκης της ταξικής εκπροσώπησης... Είναι από τη φύση της μπουρζουάδικη και επιδεικνύει την αντιδραστική της ουσία με σαφήνεια σε κάποια πεδία... Αυτός είναι ο λόγος που εξηγεί την πρόταση που διατυπώθηκε στο Κογκρέσο και αναφέρεται στη δικτατορία του προλεταριάτου με την αποκλειστική υποστήριξή της αγροτικής τάξης και μόνο... Η αγροτική τάξη πρέπει να βοηθήσει το προλεταριάτο, όχι το προλεταριάτο την αγροτιά στην επίτευξη των ευχών της».
Από τον LeoJogiches, στο «Η δικτατορία του προλεταριάτου με την υποστήριξή της αγροτικής τάξης» στο Έκτο Κομματικό Κογκρέσο των Πολωνών Σοσιαλδημοκρατών το 1908. (Και η ακόλουθη συζήτηση στο Κογκρέσο όπου τονίστηκε ότι η «αγροτική τάξη δεν μπορεί να διαδραματίσει τον αυτόνομο ρόλο παράλληλα με το προλεταριάτο όπως της αποδόθηκε από τους Μπολσεβίκους».
Η RosaLuxemburg συμμερίζονταν την δυσπιστία του Jogiches για την αγροτική τάξη, και την έβλεπε μόνο ως αντιδραστική δύναμη. Ο ίδιος ο Λένιν, εξαιρετικά ευέλικτος στο τακτικό επίπεδο, και εξίσου αδιάλλακτος στο ιδεολογικό, γνώριζε τι έκανε όταν το Κόμμα του διάδωσε το σύνθημα της δικτατορίας του προλεταριάτου και της αγροτικής τάξης. Μετά τον θρίαμβο των Μπολσεβίκων «θα ήταν γελοίο πλέον να μιλάμε για την ενότητα της βούλησης του προλεταριάτου και της αγροτιάς, ή για τη δημοκρατική διακυβέρνηση... Έτσι θα πρέπει να αναλογιστούμε την σοσιαλιστική, την προλεταριακή δικτατορία» («Δυο Τακτικές της Σοσιαλδημοκρατίας στην Δημοκρατική Επανάσταση», 1905).
Από την πλευρά του, ο Τρότσκι διατηρούσε μια ακόμη πιο αυστηρή άποψη για την αγροτική τάξη, ενώ δεν είχε πειστεί ούτε καν για κάποια, προσωρινή έστω, συμμαχία μαζί της: «Το προλεταριάτο θα συγκρουστεί όχι μόνο με τις ομάδες των μπουρζουάδων που υποστήριξαν το προλεταριάτο κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης του επαναστατικού αγώνα, αλλά και με τις πλατιές μάζες των αγροτών (1905, γραμμένο το 1922).
Οι μπολσεβίκοι όριζαν τους «κουλάκους» ως εύπορούς αγρότες, ικανούς να πουλήσουν την παραγωγή τους στην αγορά καθώς και να παράγουν για δική τους χρήση, ικανούς να προσλάβουν εργάτες και να πουλήσουν τα πλεονάζοντα προϊόντα. Θεωρήθηκε πως εκπροσωπούν τα πραγματικά μικροαστικά στοιχεία της επαρχίας, έτοιμοι να αναπτύξουν την γεωργική καλλιέργεια μέσω καπιταλιστικών εξελίξεων. Στην δεύτερη περίοδο της επανάστασης, μετά την αρχική μπουρζουάδικη περίοδο, οι κουλάκοι (και ένα «σημαντικό μέρος της μεσαίας αγροτικής τάξης» - Λένιν) θα συμμαχούσαν με την μπουρζουαζία, ενώ το προλεταριάτο θα συσπείρωνε στις τάξεις του την φτωχή αγροτιά.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ferro: «Η αναζήτηση των κουλάκων ήταν εν μέρει λανθασμένη, ένα ζήτημα κυνηγητού φαντασμάτων, γιατί οι κουλάκοι είχαν συχνά εξαφανιστεί, ή βυθιστεί στο επίπεδο των μουζίκων, μετά την Επανάσταση του Οκτώβρη» [1]. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι στο πρακτικό επίπεδο οι Μπολσεβίκοι αποξένωναν τεράστιες μάζες της αγροτιάς κατά τη διάρκεια των ετών του «Πολεμικού Κομμουνισμού» από το 1918 ως το 1921, και πιο συγκεκριμένα με τις επιτάξεις σιτηρών και των καταστολή από τους Τσέκιτες. Οι Μπολσεβίκοι επιδίωξαν να φέρουν τον ταξικό πόλεμο στην αγροτική τάξη. Και κάνοντάς το αυτό υπερέβαλλαν τη σημασία και τον πλούτο των κουλάκων. Ο Selunskaia αναφέρει ότι στην πραγματικότητα μόνο το 2% θα μπορούσε να κατηγοριοποιηθεί ως «σαφώς κουλάκοι»[2], Ενώ μια επίσημη στατιστική προτείνει τα ακόλουθα νούμερα: το 1917, το 71% των αγροτών καλλιεργούσαν λιγότερα από 4 εκτάριά, το 25% διέθετε μεταξύ 4 και 10 εκτάριων, και μόνο το 3,7% διέθετε περισσότερα από 10 εκτάρια, με τις κατηγορίες αυτές να αλλάζουν αντίστοιχα το 1920 σε 85, 15, και 0,5%. Ένα άλλο κριτήριο, η κατοχή άλογου, σύμφωνα με τις ίδιες στατιστικές, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να δηχθεί ο σχετικός πλούτος. Το 29% δεν είχε άλογο, το 49% είχε ένα, το 17% δυο, και το 4,8% περισσότερα απο 3 (το 1917). Ως το 1920, τα στοιχεία είχαν αλλάξει αντίστοιχα σε 27, 6, 63, 6, 7, 9, και 0,9% [3]. Για την ακρίβεια, ο αριθμός των κουλάκων - και εδώ αναφερόμαστε στις Μπολσεβίκικες νόρμες αναφορικά με το τι συνιστούσε «πλούτο» - έφθινε, ενόσω η διαδικασία εξίσωσης συνεχίζονταν. Ενώ όσον αφόρα τις επιτάξεις, ο επικεφαλής Μπολσεβίκος Kubanin παραδέχτηκε ότι η μισή τροφή που είχε συλλεχτεί ήταν σαπισμένη, και ότι πολλά βοοειδή πέθαιναν στα μεταφορικά βαγόνια κατά τη διάρκεια της διαδρομής, λόγω της έλλειψης νερού και τροφής [4].
Πολεμικός Κομμουνισμός
Αντιδρώντας στον πολεμικό κομμουνισμό, ένας αριθμός εξεγέρσεων ξέσπασε.στην Ανατολική Ουκρανία, το Μαχνοβίτικο κίνημα. εμπνευσμένο και στρατιωτικά καθοδηγημένο από τον αναρχικό αγρότη NestorMakhno, ήταν ένα από τα πιο ιδεολογικά εξελιγμένα κινήματα. Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι Μαχνοβίτες είχαν καταφέρει να ελέγξουν το κομμάτι αυτό της Ουκρανίας πριν την άφιξη του Κόκκινου Στρατού και είχαν με επιτυχία κατατροπώσει τα Αυστρο-Γερμανικά και τα Λευκά στρατεύματα. Οι Μαχνοβίτες είχαν προσκαλέσει έναν αριθμό αναρχικών που αποδρούσαν από τον Βορρά και τις διώξεις των Μπολσεβίκων ή επέστρεφαν από την εξορία στο εξωτερικό, ώστε να εργαστούν μέσω της Ομοσπονδίας Αναρχικών Nabat (Συναγερμός) στην προπαγάνδα, την πολιτισμική και εκπαιδευτική εργασία ανάμεσα στους αγρότες. Οι Μαχνοβίτες είδαν την Λευκή απειλή ως έναν κίνδυνο μεγαλύτερο από εκείνον που έθεταν οι Μπολσεβίκοι, και κατέληξαν σε μια σειρά συμμαχιών μαζί τους σε ένα ενωμένο μέτωπο ενάντια στους Λευκούς ηγέτες, Denikin και Wrangel. Για την ακρίβεια, φαίνεται πως είναι πολλά τα στοιχεία που φανερώνουν ότι ο Wrangel θα είχε επελάσει κατά μήκος της Ουκρανίας, θα είχε καταλάβει την Μόσχα και καταστρέφει την κυβέρνηση των Μπολσεβίκων, αν δεν μεσολαβούσαν οι προσπάθειες των Μαχνοβιτών. Προς το τέλος της κοινής εκστρατείας ενάντια στους Λευκούς στην Κριμαία, οι επικεφαλείς των Μαχνοβιτών προσκλήθηκαν στο αρχηγείο του Κόκκινου Στρατού και εκτελέστηκαν κατόπιν συνοπτικών διαδικασιών. Ενώ ο Μαχνό συνέχισε να αγωνίζεται για μερικούς ακόμη μήνες, προτού υποχρεωθεί να αποσυρθεί πέρα από τα σύνορα [5], Η Cheka και η prodrazverstksa (ομάδες επίταξης τροφίμων) δεν φανέρωσαν τους εαυτούς τους πότε στο Μαχνοβίτικο κέντρο του Hulyai-Polye πριν το 1919, αλλά οι αγρότες που ζούσαν στις περιοχές του Ekaterinoslav και του Alexandrovsk τους γνώριζαν πολύ καλά πια. Στις άλλες εξεγερμένες περιοχές η αρχική αντίθεση ήταν πιο άμεσα αποτέλεσμα των πολιτικών του «Πολεμικού Κομμουνισμού» των Μπολσεβίκων. Στην Δυτική Σιβηρία, (και πράγματι σε όλη την Σιβηρία -δες rhttp://libcom.org/historv/l 900-1923-anarchism-in-siberia] στο άρθρο μας «Μια Σιβηρική Makhnovschina», το καθεστώς αντιμετώπισε την πιθανότατα χειρότερη απειλή του, και ενδέχεται να ήταν αυτή, περισσότερο από την Εξέγερση στην Κρονστάνδη me ίδιας χρονιάς, που το υποχρέωσε να αλλαξει κατεύθυνση. Η έκδοση KrasnayaArmiya (Κόκκινος Στρατός, δημοσιευμένη από την Στρατιωτική Ακαδημία, απευθύνονταν σε έναν μικρό κύκλο Κομμουνιστών αναγνωστών) υποχρεώθηκε να παραδεχθεί στο τεύχος του Δεκεμβρίου του 1921 ότι η πραγματοποίηση της συγκομιδής των σιτηρών την άνοιξη του 1920 ξεσήκωσε την Σιβηρική αγροτιά ενάντια στους Κομμουνιστές και ότι «το κίνημα στην περιοχή του Ishimsk προχωρούσε σύμφωνα με τα ίδια αιτήματα που είχαν διατυπωθεί από τους ναύτες της Κρονστάνδης». Ο Κόκκινος Στρατός υποχρεώθηκε να παραδεχθεί ότι η ανικανότητα, η οικονομική κακοδιαχείριση και η «εγκληματική» κατάσχεση ιδιοκτησιών, αποτέλεσαν την αίτια, μεταξύ άλλων, της όλο και μεγαλύτερης δυσαρέσκειας των αγροτών. Η έκδοση αναγνώριζε την επίδραση στο ηθικό όταν οι στρατευμένοι είδαν από πρώτο χέρι τα τρόφιμα που είχαν επιταχτεί να σαπίζουν στα βαγόνια. Ενώ «προβοκατόρικες πράξεις» από κυβερνητικούς εκπροσώπους στις υπηρεσίες συλλογής φορών είχαν προκαλέσει συχνά ξεσηκωμούς ολοκλήρων χωρίων. Η έκδοση ανέφερε επίσης ένα «ιδιαίτερα μοναδικό» κίνημα στις περιοχές του Don και του Kuban, με επικεφαλής τον Maslakov, έναν πρώην υψηλόβαθμο αξιωματικό του Κόκκινου Στρατού, με σκοπό τη διακήρυξή πολέμου στους «σαμποτέρ της Σοβιετικής εξουσίας και τους κομμισαριακής νοοτροπίας Κομμουνιστές»[6]. Στην πραγματικότητα, αυτοί ήταν μια ολόκληρη ταξιαρχία του Κόκκινου Στρατού.
Συνδέσεις
Πράγματι ο ξεσηκωμός του Maslakov τον Φλεβάρη του 1921 στην ανατολική Ουκρανία συνδέθηκε γρήγορα με τους Μαχνοβίτες μέσω του αποσπάσματος του Μαχνοβίτη διοικητή Brova. Οι διοικητές του Κόκκινου Στρατού εξεγέρθηκαν, όπως έγινε και με την μεραρχία στην Mikhailovka υπό την ηγεσία του Vakulin, και στην συνεχεία του Ρορον, στην Βόρεια Κοζάκικη περιοχή του Don (από τον Δεκέμβριο του 1920) ο Vakulin φαίνεται πως διέθετε μια δύναμη 3.200 ανδρών και γυναικών -έξι φορές περισσότερων απ’ όσους είχε ξεκινήσει- όταν μετακινήθηκε ανατολικά στην περιοχή των Ουραλιων. Κατάφερε εκεί να αιχμαλωτίσει μια δύναμη 800 ανδρών του Κόκκινου Στρατού. Αλλά στις 17 Φλεβάρη του 1921 έχασε σε μια μάχη στην οποία και σκοτώθηκε, ενώ την ηγεσία του αποσπάσματός του ανέλαβε ένας Κοζάκος, Σοσιαλιστής Επαναστάτης, από την περιοχή του Don, ο F. Ρορον. Η ομάδα Ρορον υποχώρησε στις περιφέρειες της Samara και του Saratov, στρατολογώντας αγωνιστές κατά μήκος της διαδρομής. Οι εκτιμήσεις του Κόκκινου Στρατού τους υπολόγιζαν στους 6.000 μέχρι τώρα. Και κατάφεραν να αιχμαλωτίσουν ένα ολόκληρο σύνταγμα του Κόκκινου Στρατού. Φαίνεται πως τελικά κατατροπώθηκε, εάν πιστέψουμε τις πήγες των Μπολσεβίκων. Στην Samara ένας Αριστερός-Σοσιαλεπαναστάτης αξιωματικός, ο Sapozhkov, του Κόκκινου Στρατού, εξεγέρθηκε, επικεφαλής «αναρχικών και σοσιαλεπαναστατικών στοιχείων» (σύμφωνα τον Σοβιετικό ιστορικό Trifonov). Ήταν γιος αγρότη από την ίδια περιφέρεια.
Οι εξεγέρσεις ξέσπασαν στις 14 ή 15 Ιουλίου του 1920 με μια δύναμη 2.700 ανδρών. Ο Sapozhkov σκοτώθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου μετά από δυο μήνες μαχών. Τη θέση του πήρε ο Serov, ο οποίος ήταν ικανός να συγκεντρώσει 3.000 ακόμη αγωνιστές και να συνεχίσει να πολεμά μέχρι το καλοκαίρι του 1923, το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα εμπλοκής στην μάχη για οποιαδήποτε επαναστατική ομάδα, έκτος εκείνης του Μαχνό.
Στην περιφέρεια Tambov μια ακόμη σοβαρή εξέγερση ξεκίνησε τον Αύγουστο του 1920 υπό την καθοδήγηση του AlexanderStepanovitchAntonov. Και εδώ ξανά η εξέγερση προκλήθηκε από τις επιτάξεις σιτηρών. Ο Antonov ήταν ένας πρώην Σοσιαλεπαναστάτης, ο οποίος εγκατέλειψε το Αριστερό Σοσιαλεπαναστατικό Κόμμα, και μιλούσε για την υπεράσπιση τόσο των εργατών όσο και των αγροτών ενάντια στους Μπολσεβίκους. Άλλοι επιφανείς στο κίνημα αυτό ήταν οι Σοσιαλεπαναστάτες, οι Αριστεροί Σοσιαλεπαναστάτες και οι αναρχικοί.
Ενώ οι Αντονοβιστές κατάφεραν να συγκεντρώσουν 21.000 μάχιμους με μια προσπάθεια. Ο αναρχικός Yaryzhka διοικούσε ένα απόσπασμα του αντονοβιστικού κινήματος κάτω από την μαύρη σημαία του αναρχισμού. Ενώ υπηρετούσε στον Στρατό κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου είχε χτυπήσει κάποιον αξιωματικό το 1916, φυλακίστηκε γι’ αυτό και ενστερνίστηκε τον αναρχισμό ως αποτέλεσμα των εμπειριών του. Ξεκίνησε τις επιχειρήσεις του το φθινόπωρο του 1918, συνεχίζοντας να μάχεται μέχρι τον θάνατό του στο πεδίο της μάχης από τους Μπολσεβίκους το φθινόπωρό του 1920.
Μπορεί να φανεί λοιπόν ότι όλες αυτές οι εξεγέρσεις ή τα αντιθετικά προς τον Λενινισμό κινήματα μεταξύ των αγροτών, πραγματοποιήθηκαν περίπου το ίδιο χρονικό διάστημά, κατά την διάρκεια της περιόδου 1920-1921. Πράγματι, σε συνδυασμό με την εξέγερση των ναυτών στην Κρονστάνδη το 1921, σχημάτισαν μια συνολικά σοβαρή απειλή για την Μπολσεβίκικη εξουσία. Οι σκοποί των εξεγερμένων της Κρονστάνδης φαίνεται πως διατηρούσαν την ηχώ των αγροτικών κινημάτων. Αυτό δεν προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση αν αναλογιστούμε ότι πολλοί από τους ναύτες της Κρονστάνδης είχαν αγροτική καταγωγή. Η εξέγερση στη δυτική Σιβηρία υιοθέτησε και αυτή τα αιτήματα της Κρονστάνδης [6Α], όπως σημειώθηκε από την KrasnayaArmiya. Μετά την εξέγερση στο Tambov, οι Σοβιετικές Αρχές ανακάλυψαν τα ψηφίσματα της Κρονστάνδης σε έναν σημαντικό κρυψώνα του Antonov, ενώ ο ίδιος ο Antonov στενοχωρήθηκε τόσο πολύ από τα νέα της καταστολής της Κρονστάνδης ώστε το έριξε στην βότκα, ή έτσι φημολογείται. Φαίνεται ότι αρκετοί ναύτες της Κρονστάνδης κατάφεραν να αποδράσουν της καταστολής της εξέγερσης και να συνδεθούν με την Antonovschina. Στις 11 του Ιούλη το ιππικό των Μπολσεβίκων συνεπλακει με μια μικρή αλλα καλα εκπαιδευμένη ομαδα Antonovistcov, Σοσιαλιστών Επαναστατών, πολίτικων εργατών και ναυτών. Πολέμησαν με «δυναμικό πείσμα» μέχρι τέλους, σύμφωνα με τον Τσεκιστή Smirnov, όταν οι ελάχιστοι επιζήσαντες πυροβόλησαν πρώτα τα άλογά τους και στην συνέχεια αυτοπυροβολήθηκαν και οι ίδιοι. Ένας Μπολσεβίκος σημείωνε το 1921 ότι «οι αναρχο-Μαχνοβίτες στην Ουκρανία ανατύπωσαν την έκκληση των Κρονστανδιωτών, και γενικά δεν έκρυψαν την συμπάθειά τους για αυτούς».[7]
Κατηγορίες
Είναι σαφές ότι οι Κρονστανδιώτεςς ήταν αντίθετοι προς την αποκατάσταση του Τσάρου, καθώς και ότι ήταν εξαιρετικά σημαντικοί στην κατάρρευση του καθεστώτος Kerensky. Οι Μαχνοβίτες ήταν εξίσου αμείλικτοι προς τους Λευκούς. Καμία συμμαχία μαζί τους ενάντια στους Μπολσεβίκους δεν συζητήθηκε ποτέ, και πράγματι οι Μαχνοβίτες δημιούργησαν συμμαχίες με τους Μπολσεβίκους ενάντια στους Λευκούς, η τελευταία των οποίων αποδείχτηκε αιτία της ήττας τους, όπως είδαμε πιο πάνω. Το κίνημα ήταν βαθιά επηρεασμένο από τον αναρχισμό, και θα ήταν αδύνατο να αναλογιστεί το ενδεχόμενο συνεργασίας του με έναν από τους πιο θανάσιμους εχθρούς του. Ενώ όσον αφορά τον Maslakov, είχε υπάρξει έμπιστος Κόκκινος διοικητής, και φαίνεται πως αγωνίζονταν για έναν κομμουνισμό χωρίς κομισάριους. Ο Κόκκινος στρατός παραδέχτηκε ότι οι εξεγερμένοι στις περιφέρειες του Don και του Kuban «διαφωνούν με και αγωνίζονται ενάντια στην αγκιτάτσια των Λευκών Φρουρών». Ενώ ο Antonov, «δεν ανέλαβε καμία ντροπιαστική δράση ενάντια στους Μπολσεβίκους, όπως το κόψιμο των γραμμών επικοινωνίας πίσω από την πρώτη γραμμή, αλλά απολάμβανε αυτάρεσκα την καταπολέμηση των πειθαρχικών αποσπασμάτων που στέλνονταν ενάντια στους αγρότες [8], Ο Antonov είχε καταδικαστεί κατά τη διάρκεια του Τσαρισμού για τις δραστηριότητες του ως Σοσιαλιστής Επαναστάτης κατά τη διάρκεια και μετά την Επανάσταση του 1905 με ποινή 12 ετών στην Σιβηρία, και είναι μάλλον απίθανο ότι το αγροτικό κίνημα του θα προτιμούσε την επιστροφή στις παλιές ημέρες. Μια άλλη κατηγορία που διατυπώθηκε ενάντια στα αγροτικά κινήματα ήταν πως τα καθοδηγούσαν κουλάκοι, παρασύροντας μαζί τους και τους υπόλοιπους αγρότες. Η ανάλυση των επιφανέστερων ηγετών του Μαχνοβίτικου κινήματος διαψεύδει την κατηγορία αυτή. Ο Τρότσκι υπονόησε ότι η «ρευστοποίηση του Μαχνό δεν σημαίνει το τέλος της Makhnovschina, η οποία έχει τις ρίζες της στις αδαείς αγροτικές μάζες». Αλλά για όλους τους επιφανείς Μαχνοβίτες για τους οποίους διαθέτουμε βιογραφικές πληροφορίες, προέρχονταν από την φτωχή αγροτιά, συμπεριλαμβανομένου και του ίδιου του Μαχνό, και σε ελάχιστες περιπτώσεις από την μεσαία αγροτική τάξη. Σύμφωνα με τον Malet: «οι Μπολσεβίκοι έχουν διαστρεβλώσει απόλυτα την φύση του Μαχνοβίτικου κινήματος. Δεν ήταν ένα κίνημα κουλάκων, αλλά μια πλατιά μάζα αγροτών, ειδικότερα φτωχών και μικρομεσαίων αγροτών» [9]. Δεν διαθέτουμε αρκετά εμπειρικά στοιχεία για την σύνθεση των αγροτικών εξεγέρσεων στις περιοχές του Don και του Kuban. Ο Radkey έχει προσφέρει κάποιες πληροφορίες για την εξέγερση στο Tambov μέσω της έρευνας που εκπόνησε κάτω από δύσκολες συνθήκες, και ανακάλυψε ότι ο Antonov ήταν γιος ενός χειροτέχνη από κάποια μικρή κωμόπολη - σε καμία περίπτωση κουλάκο! Υπάρχουν ωστόσο στοιχεία ότι κάποιοι επιφανείς Αντονοβιστές είχαν καταγωγή κουλάκου (βάσει των Μπολσεβίκικων Αρχείων) αν και ένας ακόμη ιστορικός της Cheka υποχρεώθηκε να παραδεχθεί ότι «ένα σημαντικό μέρος της μεσαίας αγροτικής τάξης» υποστήριξε την εξέγερση [10]. Υπάρχουν στοιχεία ότι ο Antonov είχε την υποστήριξή της φτωχής αγροτιάς και κάποιων εργατών στην περιφέρεια [11].
Επιφυλάξεις
Οφείλει κάνεις να διατηρεί τις επιφυλάξεις του αναφορικά με τις κατηγορίες του «κουλάκικου χαρακτήρα» των εξεγέρσεων αυτών. Ενώ ακόμη και αν γίνει αποδεκτό ότι κάποιοι κουλάκοι συμμετείχαν στις εξεγέρσεις, πρέπει να ληφθεί εξίσου υπόψη, από τα ελάχιστα διαθέσιμα στοιχεία, ότι ήταν και άλλα τμήματα της αγροτικής τάξης που συμμετείχαν ενεργά. Αυτό που μπορεί να συναχτεί από αυτές τις κατηγορίες είναι ότι μακράν από το να είναι αντεπαναστατικές, οι αγροτικές εξεγέρσεις αποτέλεσαν την έναρξη της «Τρίτης Επανάστασης» (με αρχή της τις Επαναστάσεις του Φλεβάρη και του Οκτώβρη). Ο όρος αυτός φαίνεται πως αναπτύχθηκε από αναρχικούς στο εσωτερικό του Μαχνοβίτικου κινήματος, και εμφανίστηκε σε κάποια διακήρυξή του Μαχνοβίτικου οργάνου, το Επαναστατικό Στρατιωτικό Σοβιέτ, τον Οκτώβριο του 1919. Επανεμφανίστηκε δε κατά την διάρκεια της εξέγερσης στην Κροστάνδη. Ο AnatoliLamanov την ανέπτυξε στις σελίδες της KronstadtIzvestia, την περιοδική έκδοση των εξεγερμένων, την επιμέλεια της οποίας είχε υπό την ευθύνη του. Ο Lamanov ήταν ο αρχηγός της Ένωσης Σοσιαλιστών Επαναστατών Μαξιμαλιστών στην Κρονστάνδη, και είδε την Κρονστάνδη ως την έναρξη της «Τρίτης Επανάστασης» η οποία θα μπορούσε να ανατρέψει την «δικτατορία του Κομμουνιστικού Κόμματός με την Cheka και τον κρατικό καπιταλισμό» και να μεταφέρει κάθε εξουσία στα «ελεύθερα εκλεγμένα Σοβιέτ» μετατρέποντας τα σωματεία σε «ελεύθερες ενώσεις εργατών, αγροτών και εργατών διανοουμένων»[12].
Οι Μαξιμαλιστές, μια διάσπαση από τους Σοσιαλιστές Επαναστάτες, απαίτησαν την άμεση αγροτική και αστική κοινωνική επανάσταση, την Δημοκρατία Εργατών με ομοσπονδοποιημένα σοβιέτ, αντικοινοβουλευτισμό και δυσπιστία προς τα κόμματα. Ελάχιστα είναι τα στοιχεία σχετικά με τις συνδέσεις τους με τους Μαχνοβίτες, αν και θα ήταν απίθανο ότι το αίτημα αυτό πρόεκυψε σε δυο σημεία εντελώς ανεξάρτητα. «Εδώ στην Κρονστάνδη, τέθηκε ο θεμέλιος λίθος της Τρίτης Επανάστασης, διαλύοντας τα τελευταία δεσμά των εργαζόμενων μαζών και ανοίγοντας έναν πλατύ νέο δρόμο για τη σοσιαλιστική δημιουργικότητα» διακήρυτταν οι Κρονστανδώτες [13]. Ο όρος «Τρίτη Επανάσταση» ωστόσο, ακούγεται αόριστός, χωρίς καμία σαφή ιδέα για το πως θα προκληθεί η Τρίτη αυτή Επανάσταση. Είχε τους οπαδούς της στους κύκλους των Μαχνοβιτών, πιθανόν και στην Δυτική Σιβηρία και με τον Maslakov, αλλά δεν επιχείρησε ποτέ μια ενοποιημένη προσέγγιση στην ανάπτυξη της εφαρμογής της. Αυτό που διαφοροποιούσε το Μαχνοβίτικο κίνημα από εκείνο στο Tambov ήταν η συγκεκριμένη ιδεολογία του πρώτου. Το κίνημα του Antonov δεν διέθετε καμία ιδεολογία, «ήξεραν σε τι εναντιώνονταν... αλλά είχαν μόνο τις αμυδρότερες αντιλήψεις σχετικά με το πως να κυβερνήσουν την Ρωσία την ώρα της νίκης»[14].
Οι Αντονοβιστές ήταν ένα τοπικό κίνημα με τοπική προοπτική. Οι Μαχνοβίτες στόχευαν μακριά, και διαμόρφωσαν συνδέσεις με τον Maslakov. Ο ίδιος ο Μαχνό εκστράτευσε τόσο μακριά φτάνοντας έως τον Βόλγα, και αφού έκανε τον γύρο της περιοχής Don συνέδεσε παρόμοιες ομάδες. Ένα Μαχνοβίτικο απόσπασμα υπό τις διαταγές του Parkhomenko στάλθηκε στην περιοχή του Voronezh στις αρχές του Μάρτη του 1921 και εικάζεται ότι επιχείρησε να συνδεθεί με τα αποσπάσματα του Antonov κάτω από τις διαταγές του Kolesnikov. Αλλά η αχανής έκταση της Σοβιετικής Ένωσης ανέστειλε τις διασυνδέσεις μεταξύ των κινημάτων. Φαίνεται ότι ήταν διαδεδομένη η άγνοια είτε της ύπαρξης είτε των σκοπών των διάφορων αγροτικών κινημάτων. Όπου υπήρχε αυτή η γνώση ωστόσο, φαίνεται ότι ήταν ελάχιστη η προσπάθεια συνδυασμού των κινημάτων σε μια ενωμένη επίθεση ενάντια στην κυβέρνηση των Μπολσεβίκων. Η εξέγερση στην Κρονστάνδη λίγους μήνες αργότερα κρίθηκε πρόωρη από κάποιους από τους επιφανείς ηγέτες της [15]. Ο τοπικισμός και η έλλειψη μιας ευρύτερης στρατηγικής παρέλυε εξίσου τον Antonov και τα κινήματα στον Don, στο Kuban και τις περιφέρειες της δυτικής Σιβηρίας, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που το έκανε και ο αυθορμητισμός των ίδιων των εξεγέρσεων. Οι Μαχνοβίτες ίσως να διέθεταν μια καλύτερη κατανόηση της κατάστασης, αλλά δεν κατάφεραν να ενώσουν την αντίσταση, συμμαχώντας για μια ακόμη φορά με τους Μπολσεβίκους, παρά τις παλαιότερες δυστυχείς εμπειρίες μαζί τους. Παρ’ όλα αυτά, το σύνολο των εξεγέρσεων αυτών παρουσίασε μια εξαιρετικά σοβαρή απειλή για το καθεστώς, υποχρεώνοντας τουλάχιστον την μετακίνησή του από τον Πολεμικό Κομμουνισμό στη Νέα Οικονομική Πολίτικη.
Σημειώσεις
1. σελ.138 Ferro
2. Izmeniia 1917-20, in Atkinson.
3. L Kritsman, The Heroic Period of the Great Russian Revolution, 1926 in Skirda.
4. Kubanin 'The anti-Soviet peasant movement during the years of civil war (war communism) 1926, in Skirda.
5.Palij, Malet, Skirda all cite evidence of Makhnovist achievement in saving the Bolshevik capital
6. σελ.148, Maximoff
7. Lebeds, στον Malet.
8. σελ.82 Radkey
9. σελ. 122 Malet
10. Sofinov, in Radkey. p106.
11. σελ. 107-110 Radkey
12. Δες Getzler
13. σελ. 243 Avrich
14. σελ.69 Radkey
15. Δες Avrich
Βιβλιογραφία
Avrich, P. Princeton (1970) Kronstadt 1921
Atkinson,D. Stanford (1983) The end of the Russian Land Commune 1905-1930
Lewin, M. Allen & Unwin (1968) Russian Peasants and Soviet power
Mitrany, D. Weidenfeld & Nicholson (1951) Marx and the Peasant.
Malet, M. MacMillan (1982). Nestor Makhno in the Russian Civil War
Palij, M. Washington (1976) The Anarchism of Nestor Makhno.
Radkey, O. Hoover (1976) The Unknown Civil War in Soviet Russia.
Maximoff, G. P. Cienfuegos (1976) The Guillotine at Work.
Skirda, A. Paris (1982) Nestor Makhno, Le Cosaque de l'Anarchie.
Ferro, M. RKP (1985) The Bolshevik Revolution, A Social History of the Russian Revolution.
Getzler, I. Cambridge University Press (1983) Kronstadt 1917-1921, the Fate of a Soviet Democracy.
Glossary
Συντομογραφίες
Κουλάκος – Μηφτωχόςαγρότης
Μουζίκος – Φτωχόςαγρότης
Λευκοί – Οι αντιδρώντες στην Επανάσταση, συγκεντρωμένοι κυρίως γύρω από τους τσαρικούς.
Σοσιαλ-Επαναστάτες – Επαναστατικό κόμμα με σημαντικό ρόλο ειδικά στους αγρότες, που πίστευε ότι η ρωσική κοινωνία μπορούσε να αποφύγει τον καπιταλισμό, πηγαίνοντας κατευθείαν στο σοσιαλισμό.
Αριστεροί Σοσιαλ-Επαναστάτες – Πιο ριζοσπάστες από τους προηγούμενους.
*Επιμέλεια libcom. Πρωτοδημοσιεύτηκε στο Organise! Νο 63.
