Δημήτρης Τρωαδίτης

Ο Ήλιος της Αναρχίας ανέτειλε

17 Δεκεμβρίου 2018

• ιστορία αναρχικού κινήματος
• κοινωνικοί αγώνες
• ιστορία
• Ελλάδα
• επαναστατικό κίνημα
• μελλοντική κοινωνία

Όταν ο «ελλαδικός» χώρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος το 1830, έπρεπε να αντιμετωπιστούν αρκετά και πολύπλοκα ζητήματα, τα οποία είχαν άμεση σχέση με την κρατική οργάνωση σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και καθημερινής ζωής. Oι εγχώριοι εξουσιαστές προώθησαν άμεσα ως βάση της κυριαρχίας τους την ανάδειξη στις υψηλότερες κρατικές θέσεις ανθρώπων που προέρχονταν τόσο από τους δικούς τους κύκλους όσο και επίλεκτων στελεχών της διεθνούς αστικής τάξης της εποχής, κυρίως αυτής των τότε Μεγάλων Δυνάμεων, Αγγλίας και Γαλλίας, μιας και ειδικά αυτές διατηρούσαν μεγάλα γεωστρατηγικά συμφέροντα στο νεοσύστατο κράτος, καθώς επίσης και στελεχών που είχαν προηγουμένως προσφέρει επάξια τις υπηρεσίες τους και στους Έλληνες και στους Tούρκους δυνάστες.

Οι διαδικασίες αυτές, όμως, δεν άργησαν να συναντήσουν την αντίσταση μεγάλων τμημάτων του λαού των πόλεων και της υπαίθρου. Η κοινωνική εξαθλίωση που επικρατούσε είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο που ήταν φυσικό να δημιουργούνται άμεσες και βίαιες αντιστάσεις. Η φτώχια των καταχρεωμένων χωρικών, ο υποσιτισμός του λαού των νησιών και των ακριτικών περιοχών, η μεροληπτική άσκηση δικαιοσύνης από τα κρατικά όργανα, οι υπερβολικές δαπάνες για τη συγκρότηση του κρατικού μηχανισμού και του στρατού, ο αποκλεισμός των ντόπιων από διάφορες θέσεις και η ανάδειξη ξένων στα υψηλότερα αξιώματα ήταν μερικά από τα καταλυτικά γεγονότα αυτής της περιόδου.

Οι Γάλλοι σαινσιμονιστές

Εν μέσω των συνθηκών αυτών, αφίχθηκε στον «ελλαδικό» χώρο, με την υποστήριξη του Ιωάννη Κωλέττη, μια ομάδα Γάλλων τεχνοκρατών και διανοουμένων που εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο -τότε πρωτεύουσα του κράτους- τον Οκτώβριο του 1833, ενώ επέκτεινε τη δράση της και στην Αθήνα, όπου προσπάθησε να δημιουργήσει μια σοσιαλιστική κίνηση βασισμένη στις ιδέες του Γάλλου ουτοπιστή σοσιαλιστή Κλωντ Ανρί Σαιν Σιμόν (Claude Henri de Saint-Simon).

Η πιο σημαντική φυσιογνωμία της ομάδας ήταν ο Γκουστάβ Εϊχτάλ (Gustave Eichthal), ο οποίος γεννήθηκε στη Γαλλία από Γερμανούς μετανάστες.1 Εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το 1833 και ανέλαβε τη διεύθυνση του τομέα της οικονομίας, ασχολούμενος με το αγροτικό ζήτημα, προτείνοντας την ίδρυση κρατικών αγροκτημάτων στα πρότυπα των ιδεών του Σαιν Σιμόν, και επιδιώκοντας, ταυτόχρονα, την εγκατάσταση στην Ελλάδα Γάλλων αγροτών. Όταν, όμως, μαθεύτηκε ότι ήταν σαινσιμονιστής, παύτηκε από τη θέση του και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τον ελλαδικό χώρο.2 Μάλιστα, ο Άρμανσπεργκ -ο οποίος εκτελούσε χρέη αντιβασιλέα, μαζί με τους Μάουρερ και Έϊντεκ,3 λόγω του ότι ο Όθωνας ήταν ακόμα ανήλικος- στις 19 Σεπτέμβρη 1834 ζήτησε επίσημα από τον πρωθυπουργό, Ιωάννη Κωλέττη, να λάβει άμεσα μέτρα κατά των σαινσιμονιστών. Ο Εϊχτάλ διατήρησε σημειώσεις για την οικονομικοκοινωνική κατάσταση των χωριών και πόλεων που επισκέφθηκε. Σε μια από τις επιστολές του, παρέχει πληροφορίες για την κατάσταση του Ναυπλίου, της τότε πρωτεύουσας της Ελλάδας:

...Ποιο έθνος βρέθηκε ποτέ εις την σημερινήν κατάστασιν της Ελλάδος; Η γη (είναι) ακαλλιέργητη, ουδεμία βιομηχανία υπάρχει. Ούτε ένα εργοστάσιο. Ο χωρικός αγοράζει από τους ξένους το ψωμί του, τα λίγα ενδύματα, όσα έχει, τα βόδια του, τα άλογά του, τα εργαλεία του, το ποτήρι του, ως κι αυτές τις σανίδες του! Η τέτοια εισαγωγή από το εξωτερικό μπορούσε μέχρι τινός να μην είναι τόσον κακό, μπορούσε μάλιστα να είναι καλό, εάν η γεωργία παρείχε βάσιν συναλλαγής. Αλλά και η γεωργία μένει...

Περισσότερα …