Στην Αφρική εκατομμύρια άνθρωποι είναι άρρωστοι και πεθαίνουν από AIDS αν και υπάρχουν φάρμακα, τα οποία μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την υγεία τους και να επεκτείνουν τη διάρκεια ζωής τους. Πάντως, ακόμα και αν αυτά τα φάρμακα μπορούν να παραχθούν αρκετά φτηνά, ώστε να χρησιμοποιηθούν ενάντια στις διάφορες επιδημίες, αυτή τη στιγμή είναι τόσο ακριβά, ώστε κάθε Αφρικανός δεν μπορεί να τα αγοράσει. Η αιτία γι’ αυτή την άρνηση όσον αφορά τη σωτηρία της ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων είναι η άμετρη επιθυμία για κέρδη εκ μέρους των φαρμακευτικών πολυεθνικών, οι οποίες κατέχουν τις πατέντες κατασκευής των φαρμάκων αυτών.
Η TRIPS (TradeRelatedAspectsofIntellectualPropertyRights) του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ - World Trade Organisation), δημιουργήθηκε, ώστε να επιτρέψει στις πολυεθνικές των φαρμάκων να απαιτήσουν το ότι η «ιδιοκτησία» τους πάνω στα πνευματικά δικαιώματα για την παρασκευή των φαρμάκων πρέπει να είναι σεβαστή από όλες τις χώρας. Ανάμεσα στα άλλα, επιτρέπει σε κάθε χώρα να προλαμβάνει μια άλλη χώρα του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου από το να παρασκευάσει φτηνά φάρμακα κατά του AIDS, τα οποία προς στιγμήν αποτελούν τη μοναδική ελπίδα για τη σωτηρία δεκάδων εκατομμυρίων Αφρικανών.
Το κόστος των βιομηχανικά πατενταρισμένων φαρμάκων αντιστοιχεί σε μια μικρή αναλογία της τιμής τους. Πριν συναφθεί η συμφωνία TRIPS, χώρες όπως η Ινδία, η Βραζιλία και άλλες, ανέπτυξαν βιομηχανίες ικανές να αντιγράφουν τις φόρμουλες των φαρμάκων και να παράγουν μαζικά φτηνά γενικά παρασκευάσματα, τα οποία θα μπορούσαν να διανέμονται σε όλο το λεγόμενο Τρίτο Κόσμο. Αυτά τα γενικά φάρμακα κοστίζουν συχνά λιγότερο από το ένα δέκατο της τιμής των πατενταρισμένων φαρμάκων. Πάντως, στις τέσσερις τεράστιες πολυεθνικές πουκυριαρχούν στη φαρμακοβιομηχανία, αυτό δεν άρεσε.
Αν και το γεγονός ότι έχουν, ήδη, κάνει τεράστια κέρδη, οι πολυεθνικές αυτές προσπαθούν να μνας πείσουν, ότι πρέπει να προστατευθούν από τα γενικά αυτά κατασκευάσματα και ότι οι υψηλές τους τιμές χρησιμεύουν στο να επιβραβεύουν τους νεωτερισμούς τους. Αμελούν, όμως, να προσθέσουν, ότι, παρά το ότι ξοδεύουν πολύ λιγότερα χρήματα στην έρευνα απ’ ό,τι στην αγορά, μόνο ένα πολύ μικρό ποσόν από τα χρήματα αυτά ξοδεύεται στην καταπολέμηση των διαφόρων ασθενειών στον Τρίτο Κόσμο. Η βρώμικη δουλειά για τις εταιρίες φαρμάκων γίνεται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, η οποία είναι υπεύθυνη για τη σύναψη της συμφωνίας TRIPS ως πρότασης του ΠΟΕ.
Αυτή η πρόταση τους παραχωρεί ένα παγκόσμιο μονοπώλιο για είκοσι χρόνια στα φάρμακα, τα οποία παράγουν και προωθούν ενάντια σε κάθε χώρα η οποία δεν προστατεύει αυτό το μονοπώλιο.
Πάντως, η TRIPS δεν επιτρέπει κάποιες εξαιρέσεις στα όσα αφορούν τις πατέντες φαρμάκων. Σε περιπτώσεις εθνικών επιδημιών οι κυβερνήσεις μπορούν κατά μονόπλευρο τρόπο να αποσύρουν συγκεκριμένα φάρμακα από την παγκόσμια αγορά και να τα παράγουν σε τοπική κλίμακα σε τιμή καθορισμένη από την κυβέρνηση. Αυτό είναι γνωστό ως «υποχρεωτική άδεια».
Επίσης, αυτή η μικρή παραχώρηση είναι πολύ μεγάλη για τις πολυεθνικές. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει χρησιμοποιήσει επιθετική τακτική ενάντια σε κάθε χώρα που κάνει χρήση αυτής της άδειας, απειλώντας την με κυρώσεις και απώλεια των εμπορικών προνομίων της. Η Ινδία, η Βραζιλία και η Δομινικανή Δημοκρατία έχουν, ήδη, υποστεί αυτές τις απειλές.
Στην Αφρική, αν και έχουμε το γεγονός ότι το AIDS είναι μια ολοένα και αυξανόμενη επιδημία, η αμερικανική κυβέρνηση έκανε και κάνει οτιδήποτε μπορεί, ώστε να ανακόψει την παραγωγή και προώθηση γενικών φαρμάκων για το AIDS. Ήταν μόνο ελάχιστες μέρες πριν τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, που ο Αλ Γκορ είχε στεναχωρηθεί με τους διαδηλωτές κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, όσον αφορά το γεγονός ότι ο Κλίντον άλλαξε τη σχετική πολιτική των ΗΠΑ και υποσχέθηκε να μην «εκδικηθεί» τις αφρικανικές αυτές χώρες που προσπάθησαν να παράγουν τέτοια φάρμακα κατά του AIDS. Όταν τελείωσαν οι εκλογές, με τον Μπους στο πηδάλιο τώρα, φαίνεται ότι η πολιτική αυτή θα συνεχιστεί.
Η υπόθεση προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων των πολυεθνικών στην TRIPS
αποτελεί μια μη δίκαιη μεταχείριση των πολυεθνικών για τις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Η TRIPS κόβει και ράβει, ουσιαστικά, το μονοπώλιο φαρμάκων στα μέτρα και στα γούστα των πολυεθνικών και των αναπτυγμένων χωρών, ειδικά των ΗΠΑ, όσον αφορά κάθε πτυχή της φαρμακευτικής τεχνολογίας.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν μπορούν να αντιγράψουν την παραγωγή και διαδικασία παραγωγής των αναπτυγμένων χωρών, εξασφαλίζοντας το ότι δεν θα είναι ποτέ ικανές να πάψουν να βρίσκονται στην ουρά της παγκόσμιας οικονομικής κατάταξης. Αυτός ο, ιδιωτικής ιδιοκτησίας, νεωτερισμός επιφέρει ζημιά σε ολόκληρη την επιστήμη. Γιατί εδώ δεν πρόκειται για νεωτερισμό στη νέα τεχνολογία, αλλά για κατασκευή επιβλαβών συνεπειών πάνω σε πολύχρονες επιστημονικές έρευνες.
Το δικαίωμα μιας εταιρίας στη διεκδίκηση μιας ιδέας, μολονότι αυτή οικοδομήθηκε έπειτα από ανακαλύψεις και αμέτρητη επιστημονική εργασία ανά τους αιώνες, είναι παράλογο. Οι πολυεθνικές που κατέχουν αυτές τις ιδέες είναι, πολύ απλά, κλέφτες, που κλέβουν την παραγωγή αιώνων σκέψης από την ανθρωπότητα, ανακατασκευάζοντάς την για να προστατεύσουν τα, ήδη πελώρια, κέρδη τους. Αλλά εάν η ιδιοκτησία είναι κλοπή, τότε η πνευματική ιδιοκτησία είναι πολύ πιο μεγάλη κλοπή.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός, ότι ο ΠΟΕ είναι ο υπεύθυνος οργανισμός για την TRIPS . Ο ΠΟΕ σχεδιάστηκε και συγκροτήθηκε για να προωθεί και να υπεραμύνεται των δικαιωμάτων των πολυεθνικών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η TRIPS αποτελεί την προσπάθειά του, ώστε να καταστούν κατάλληλα προς εκμετάλλευση από αυτούς όλα όσα αφορούν την ανθρώπινη επιστήμη, κάτι που πρέπει, οπωσδήποτε, να πουληθεί σε μας τους υπόλοιπους, για δικό τους, βέβαια, κέρδος. Η επιθετική υποστήριξη εκ μέρους της αμερικανικής κυβέρνησης του ΠΟΕ και της TRIPS του, είναι υπεραρκετή για να αναγκάσει κάθε αναπτυσσόμενη χώρα να συμμορφωθεί με αυτούς.
Οι κυρώσεις ή οι εμπορικοί περιορισμοί από τις ΗΠΑ θα μπορούσαν να είναι αρκετά
εμπόδια, ώστε να προκαλέσουν ζημιές στις περισσότερο αναπτυσσόμενες χώρες. Εάν
αυτό είναι που προκαλεί τους μη απαραίτητους θανάτους εκατομμυρίων αμίλητων Αφρικανών (αυτών, δηλαδή, που δεν μπορούν να πουν κάτι γι’ αυτό), τότε αυτό είναι κανόνας, κάτι που εδραιώνει τη νέα παγκόσμια τάξη τους. Κατά έναν ευτυχή τρόπο, όμως, αυτό το τεράστιο έγκλημα έχει επικριτές. Το κύμα των αντικαπιταλιστικών διαδηλώσεων ενάντια στην παγκοσμιοποίηση του ΠΟΕ και άλλων διεθνών οικονομικών οργανισμών, έχει αποδείξει ότι υπάρχει μια σημαντική αντίσταση στη συσσωματωμένη (corporated) καπιταλιστική εξουσία.
Ακτιβιστές στις ΗΠΑ πέτυχαν ώστε να αναδείξουν ως κύριο το ζήτημα του AIDS στην Αφρική, με μια εκστρατεία και αλυσίδα διαδηλώσεων και άλλων διαμαρτυριών. Η κλίμακα της καταστροφής στην Αφρική είναι τέτοια που η κυβέρνηση των ΗΠΑ αναγκάστηκε να οπισθοχωρήσει, όταν άρχισε να αναδεικνύεται η πραγματικότητα, κάτι, που, βέβαια, αποτελεί και οπισθοχώρηση της παγκόσμιας οικονομικής τάξης.
Τα κινήματα αντίστασης πρέπει να συνεχίσουν να μεγαλώνουν και να αναπτύσσονται, εάν θέλουν να έχουν κάθε ευκαιρία να σταματήσουν το απάνθρωπο αυτό σύστημα που έχει δημιουργηθεί γύρω μας. Για την Αφρική θα μπορούσε να είναι, ήδη, πολύ αργά , ώστε να σταματήσει η καταστροφή αυτή.
* Το κείμενο αυτό γράφτηκε από το σύντροφο Chekov Feeney και δημοσιεύθηκε στο ιρλανδικό αναρχικό δελτίο «Workers Solidarity» No 64 (May-June 2001), που εκδίδεται από την ομάδα Workers Solidarity Movement. Μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης».
