Πιοτρ Κροπότκιν
ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ τροπή, ειρηνική ή εμπόλεμη, κι αν πάρουν τα γεγονότα όταν θα έχει έρθει ο καιρός για μια λεπτομερή τροποποίηση των παρόντων καταστάσεων, εκείνοι που θα συμμετάσχουν ενεργά στο κίνημα θα βρουν ανοιχτές μπροστά τους δυο διαφορετικές κατευθύνσεις, και από την επιλογή τους θα εξαρτηθεί η επιτυχία ή η αποτυχία της προσπάθειας. Βαθιά εμποτισμένοι με τις διδασκαλίες της Πολιτικής Οικονομίας, η οποία έχει αφιερώσει την κύρια προσοχή της στα καλύτερα μέσα αύξησης της έντασης της παρούσας καπιταλιστικής παραγωγής, εξοικειωμένοι με μια λογική υπό τη σκιά της ανοιχτής ή ανείπωτης όλο έπαρση υπόθεσης ότι η οικονομική ζωή μιας Κοινωνίας δεν μπορεί παρά να οργανωθεί πάνω σε κάποιο είδος συστήματος αμοιβών -οι περισσότεροι κοινωνικοί μεταρρυθμιστές έχουν χτίσει τα σχέδιά τους για μεταρρύθμιση πάνω στην εικασία πως οι προσπάθειες μας πρέπει να είναι κατευθυνόμενες μόνο προς κάποια βελτίωση του παρόντος συστήματος πληρωμής αμοιβών, και είναι συνήθως υποτίθεται ότι η βελτίωση αυτή θα προέκυπτε από το Κράτος, ή το Δήμο,που θα έπαιρναν την βιομηχανία κάτω από την διαχείρισή τους, και θα εξάλειφαν τους παρόντες ιδιοκτήτες της γης και του κεφαλαίου.
Κατά την γνώμη των ατόμων αυτών η Κοινωνική Επανάσταση,αφού θα έχουν διακηρύξει τα δικαιώματα του έθνους πάνω στο έδαφος του, τα ορυχεία,τα μηχανήματα, και τα μέσα επικοινωνίας, και αφού θα έχουν απαλλοτριώσει τους παρόντες ιδιοκτήτες τα αναγκαία αυτά μέσα παραγωγής,οφείλουν να οργανώσουν την βιομηχανία έτσι ώστε να εγγυάται στους εργαζομένους «την πλήρη αξία της εργασίας τους», και έτσι να αποτρέψουν οποιονδήποτε από το να καρπωθεί για τον εαυτό του την αξία του πλεονάσματος που προστίθεται από τον εργάτη στο βαμβάκι και το μαλλί τα οποία μετασχηματίζει σε προϊόν, στον άνθρακα τον οποίο (ο εργάτης) φέρνει στην επιφάνεια της γης, ή στα μέταλλα που μετατρέπει σε εργαλεία ή μηχανές. Αλλά από όσα γνωρίζουμε οι κοινωνικοί αυτοί μεταρρυθμιστές που ανήκουν στη σχολή αυτή, θεωρούν πολύ πιθανό να διατηρήσουν προσωρινά την υπάρχουσα βιομηχανία όπως ακριβώς είναι, και στις δυο μορφές μαζί, και σε ό,τι αφορά το είδος του προϊόντος που φέρνει στην αγορά, και στην δικαιοδοσία εδαφικής διανομής των διαφόρων εργαστηρίων και κατασκευαστών. Όσο για το πως οι πρωταρχικές ανάγκες των παραγωγών -αυτές της σίτισης,της στέγης,της ένδυσης και ούτω καθ εξής- θα πρέπει να ικανοποιηθούν, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι τα κρίσιμα αυτά ερωτήματα βρίσκονται περισσότερο στο περιθώριο των σχεδίων όλων αυτών των κοινωνικών μεταρρυθμιστών της Κολεκτιβίστικης και άλλων προηγούμενων σχολών.
Λοιπόν, σε εμάς τους Αναρχοκομμουνιστές φαίνεται, ότι εάν η Κοινωνική Επανάσταση θα έπρεπε πραγματικά να ακολουθήσει την πορεία αυτή, θα καταδικαζόταν εκ των προτέρων για να νικηθεί ,και να συντριφθεί μέσα στο αίμα των εργατικών τάξεων.
Ήδη έχουμε πει ότι η κατάργηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας της γης, ορυχείων, μηχανημάτων, και του παραγωγικού κεφαλαίου συνολικά, θα είναι σίγουρα το διαφοροποιητικό χαρακτηριστικό οποιουδήποτε κινήματος αντάξιου του ονόματος Σοσιαλιστής, και έχουμε πει, επιπλέον, ότι κανένα Κοινοβούλιο, καμία Κυβέρνηση, μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο. Η απαλλοτρίωση μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο από την τοπική πρωτοβουλία, από την τοπική δράση,όχι μόνο με το να γράφεται στο χαρτί, άλλα ολοκληρωμένη de facto.
Αλλά υποθέστε ότι γίνεται, υποθέστε, δηλαδή, ότι το έθνος έχει διακηρύξει δυνατά ότι το έδαφος, τα σπίτια κατά συνέπεια και τα ορυχεία κάτω από αυτά, τα εργοστάσια και οι σιδηρόδρομοι,είναι περιουσία του έθνους, υποθέστε ότι ακόμη και η ιδέα είναι τόσο ώριμη που δεν ανεγείρονται καθόλου εναντίον της σοβαρές αντιρρήσεις - τι γίνεται μετά;
Δεν είναι αρκετό να διακηρύξεις, «Τα εργοστάσια αυτά είναι δικά μας», και να βάλεις πάνω τους την επιγραφή, «Εθνική ιδιοκτησία». Θα γίνουν δικά μας όταν τα θέσουμε πραγματικά σε δράση,όταν τα χρησιμοποιήσουμε και βάλουμε τις μηχανές τους να δουλέψουν. Αλλά πως θα γίνει αυτό;
Μας απαντούν, «Αυτό θα το κάνει το Κράτος, και θα πληρώσει τους μισθούς,είτε σε χρήμα είτε σε «σημειώσεις εργασίας (1)». Αλλά μας φαίνεται ότι όσοι απαντούν στο ερώτημα κατά αυτό τον τρόπο,ξεπληρώνουν μόνο ένα χρέος απέναντι στην λανθασμένη και απειλητική ψευδο-επιστήμη την οποία έχουν διαμορφώσει άνθρωποι των μεσαίων τάξεων κάτω από το όνομα της Πολιτικής Οικονομίας. Ο τρόπος σκέψης τους είναι συνολικά λανθασμένος, επειδή, αντί να στηρίξουμε τους συλλογισμούς μας, στην παρούσα παραγωγή οφείλουμε να τους βασίσουμε πάνω στην κατανάλωση. Η παραγωγή είναι για εμάς, ο μόνος υπηρέτης της κατανάλωσης, αυτή πρέπει να προσαρμόσει τον εαυτό της πάνω στις ανάγκες του καταναλωτή, και όχι να υπαγορεύει σε αυτόν τους όρους της.
Υποθέστε ότι έχουμε μπει σε μια επαναστατική περίοδο, με ή χωρίς εμφύλιο πόλεμο -δεν έχει σημασία- μια περίοδο όπου οι παλιοί θεσμοί καταρρέουν σε ερείπια και νέοι αναπτύσσονται στη θέση τους. Το κίνημα μπορεί να είναι περιορισμένο σε ένα Κράτος, ή να έχει διαδοθεί πάνω στον κόσμο - θα έχει εντούτοις την ίδια συνέπεια: μια άμεση μείωση της ιδιωτικής επιχείρησης σε ολόκληρη την Ευρώπη.Το κεφάλαιο θα κρυφτεί, και οι εκατοντάδες των καπιταλιστών θα προτιμήσουν να εγκαταλείψουν τις επιχειρήσεις τους και θα πάνε σε πιο «εύφορα μέρη» παρά να διακινδυνεύσουν το ασταθές κεφάλαιό τους στην βιομηχανική παραγωγή. Και γνωρίζουμε κατά πόσο ένας περιορισμός της παραγωγής σε κάθε ένα κλάδο της βιομηχανίας έχει επιπτώσεις σε πολλούς άλλους, και αυτοί με τη σειρά τους διασπείρουν όλο και πιο ευρύτερα την έκταση του υποβιβασμού.
Ήδη,την στιγμή αυτή, εκατομμύρια εκείνων που έχουν δημιουργήσει όλα αυτά τα πλούτη πάσχουν από την ανάγκη αυτού που πρέπει να θεωρείται ως αναγκαιότητα για την ζωή ενός εκπολιτισμένου ανθρώπου. Ήδη εκατοντάδες χιλιάδες έχουν την ανάγκη και αυτών ακόμη, της τροφής και της στέγης. Αφήστε την μικρότερη αναταραχή να γίνει αισθητή στον βιομηχανικό κόσμο, και θα πάρει την μορφή μιας γενικής διακοπής της εργασίας. Αφήστε οι πρώτες προσπάθειες απαλλοτρίωσης να γίνουν και η καπιταλιστική παραγωγή των ημερών μας θα βρεθεί αμέσως σε πλήρη στασιμότητα, εκατομμύρια και εκατομμύρια «ανέργων» θα ενταχθούν στις γραμμές αυτών οι οποίοι είναι ήδη άνεργοι τώρα.
Ακόμη περισσότερο. Η παραγωγή μας δεν μπορεί να συνεχίσει την μέχρι τώρα πορεία της. Η πρωταρχική πρόοδος προς μια Σοσιαλιστική κοινωνία υπαινίσσεται μια λεπτομερή αναδιοργάνωση της βιομηχανίας ως προς το τι πρέπει να παράγουμε. Ο Σοσιαλισμός υπονοεί,όχι μόνον μια αναδιοργάνωση ως προς τον τομέα των κερδών: η οικονομική του έννοια είναι πολύ βαθύτερη. Υπαινίσσεται επίσης ένα μετασχηματισμό της βιομηχανίας έτσι ώστε να μπορεί να προσαρμοστεί στις ανάγκες του καταναλωτή, και όχι σε αυτές του κερδοσκόπου κατασκευαστή. Πολλοί κλάδοι της παρούσας βιομηχανίας μας πρέπει να εξαφανισθούν, ή να περιορίσουν την παραγωγή τους και πολλοί νέοι πρέπει να αναπτυχθούν. Παράγουμε σήμερα σε μεγάλο βαθμό για εξαγωγικές ανάγκες. Αλλά στο εξαγωγικό εμπόριο θα είναι το πρώτο που θα μειωθεί όσο θα γίνονται προσπάθειες για Κοινωνική Επανάσταση οπουδήποτε μέσα στην Ευρώπη. Ο Βρετανός υφαντής, παραδείγματος χάριν, δεν βρίσκεται σε άμεση ανταλλαγή με τον Ινδό: Υπάρχει μεταξύ τους μια σειρά από μεσάζοντες και σε αυτή την χώρα και στην Ινδία, και σε μια στιγμή βιομηχανικής διαταραχής τέτοιοι μεσάζοντες θα έπαυαν τις παραγγελίες τους. Η βιομηχανία της χώρας αυτής έχοντας οργανωθεί για ένα απέραντο εξαγωγικό εμπόριο πρέπει να υποβληθεί σε μια βαθιά τροποποίηση για να το προσαρμόσει στις ανάγκες των κατοίκων αυτών των νησιών.
Όλα αυτά μπορούν να υπάρξουν, και θα αναδιοργανωθούν εγκαίρως - όχι από το Κράτος, φυσικά (γιατί τότε να μην πούμε από τη Θεία Πρόνοια;), αλλά από τους ίδιους τους εργάτες. Αλλά, στο μεταξύ, ο εργάτης, ο οποίος δεν έχει καν τόσα χρήματα ώστε να του επιτρέπουν να ζήσει για ένα δεκαπενθήμερο, δεν μπορεί να περιμένει την βαθμιαία αναδιοργάνωση της βιομηχανίας. Μη έχοντας απασχόληση, θα έχανε εν τω μεταξύ ακόμη και εκείνες τις αμοιβές που στο παρελθόν του επέτρεπαν να κρατά το σώμα και την ψυχή του ενωμένα μαζί.
Το μεγάλο πρόβλημα του πως θα εφοδιάσουμε τις ανάγκες των εκατομμυρίων θα ξεκινήσει έτσι αμέσως σε όλη του την απεραντοσύνη. Και η αναγκαιότητα του να βρεθεί μια άμεση λύση για αυτό είναι η αιτία που πιστεύουμε ότι ένα βήμα προς την κατεύθυνση του Κομμουνισμού θα επιβληθεί πάνω στην επαναστατημένη κοινωνία - όχι στο μέλλον αλλά μόλις εφαρμόσει τον λοστό της πάνω στις πρώτες πέτρες του καπιταλιστικού οικοδομήματος.
Είναι επειδή καμία από τις τρεις επαναστάσεις μέσω των οποίων έχει περάσει η Γαλλία κατά την διάρκεια των τελευταίων εκατό χρόνων δεν συνέλαβε αυτήν την αναγκαιότητα έτσι κάθε μία από αυτές συντρίφθηκε
Ή μέσα στο αίμα των καλύτερων υπερασπιστών της. Επειδή ξέχασαν ότι οι εργάτες που δεν μπορούν να λάβουν μισθούς κατά την διάρκεια μιας επαναστατικής περιόδου,δεν μπορούν να συνεχίσουν να είναι υπερασπιστές της επανάστασης,οι ηγέτες των επιχειρήσεων αυτών έφεραν τις εργατικές τάξεις στην πιο φοβερή δυστυχία, και τελικά τις ανάγκασαν να δεχθούν οποιοδήποτε δικτάτορα, οποιοδήποτε Αυτοκράτορα ο οποίος τους εγγυήθηκε εργασία και μισθούς, όποιες κι αν ήταν οι συνθήκες εργασίας και όσο χαμηλό κι αν ήταν το ποσοστό αμοιβών.
Επομένως, διαφέρουμε από όλες τις άλλες Σοσιαλιστικές σχολές στον τρόπο με τον οποίο εξετάζουμε τα επόμενα κοινωνικά κινήματα. Θεωρούμε ότι η ικανοποίηση των αναγκών όλων θα πρέπει να είναι η πρώτη σκέψη του επαναστάτη, ότι μέσα στα πρώτα εικοσιτετράωρα μετά το ξέσπασμα ενός Σοσιαλιστικού κινήματος μέσα σε μια πόλη, δεν θα πρέπει να υπάρχει ούτε μια οικογένεια που να έχει ανάγκη από τρόφιμα, ούτε ένας άντρας ή γυναίκα, αναγκασμένοι να κοιμηθούν κάτω από μια γέφυρα ή σε ένα λιβάδι. Ο πρώτος στόχος μας θα πρέπει να είναι η φροντίδα για την παροχή τροφής και στέγης σε αυτούς που την έχουν περισσότερο ανάγκη, για αυτούς ακριβώς που υπήρξαν οι απόκληροι της παλαιάς κοινωνίας.
Είναι αυτό δυνατό; Είμαστε σε θέση να εφοδιάσουμε τον καθένα με τροφή, στέγη και ρούχα; Κανείς από αυτούς που γνωρίζουν την αφθονία της μοντέρνας κοινωνίας μας θα αμφιβάλλει για την δυνατότητα αυτή. Έχουμε άφθονα σπίτια σε κάθε πόλη για να κατοικίσει με ευπρέπεια καθένας από τους κατοίκους της, και έχουμε άφθονα τρόφιμα στα καταστήματα μας για ικανοποιήσουμε τις πρώτες ανάγκες τους.
Και αν έτσι θεωρούμε την ικανοποίηση των πρώτων αναγκών του καθενός ως το πρώτο καθήκον κάθε κοινωνικού κινήματος,σύντομα θα ανακαλύψουμε τα καλύτερα μέσα για να αναδιοργανώσουμε την παραγωγή μας ώστε να εφοδιάζουμε τους πάντες με, τουλάχιστον, τις πρώτες αναγκαιότητες της ζωής.
Θα επιστρέφουμε ξανά στο θέμα αυτό σε επόμενα τεύχη της Ελευθερίας,αλλά το προκαταρκτικό σημείο πάνω στο οποίο εμείς επιθυμούμε να επιμείνουμε ειδικά, είναι,ότι εάν δεν είναι οι Σοσιαλιστές έτοιμοι ανοικτά και παραδεκτά να δηλώσουν ότι η ικανοποίηση των αναγκών του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά θα πρέπει να είναι ο πρώτος τους στόχος , εάν δεν έχουν προετοιμάσει την κοινή γνώμη να εδραιώσει τον εαυτό της σταθερά στη θέση αυτή,οι άνθρωποι στην επόμενη προσπάθειά τους να ελευθερωθούν θα υποστούν για ακόμη μια φορά μια ήττα.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1) Κάθε εργαζόμενος, έχοντας κάνει την εργασία μιας ημέρας, λαμβάνει μια σημείωση εργασίας, που σφραγίζεται, ας πούμε : οκτώ ώρες εργασίας . Με αυτήν την σημείωση μπορεί να προμηθευτεί οποιοδήποτε είδος των αγαθών στα καταστήματα του κράτους ή των διάφορων εταιριών. Η σημείωση είναι διαιρετή κατά τέτοιο τρόπο ώστε η αξία μιας ώρας του κρέατος, η αξία δέκα λεπτών των σπίρτων,ή η αξία μισής ώρας του καπνού να μπορούν να αγοραστούν. Αντί του ρητού: "σαπούνι δύο Πεννών, "μετά από την επανάσταση των κολεκτιβιστών θα πουν: "σαπούνι πέντε λεπτών εργασίας" Πετρ Κροπότκιν «Το κολεκτιβιστικό σύστημα μισθών».
*Από την αγγλική αναρχική εφημερίδα “Freedom”, Τεύχος, 11 Αυγούστου 1887. Εδώ προέρχεται από το αγγλόφωνο βιβλίο των Freedom Press “Act for yourselves - Articles from ‘Freedom’ 1886-1907”. Εδώ το μεταφέραμε από το περιοδικό "Σαμποτάζ”, τεύχος 10, Φθινόπωρο 2003, σελ. 21-24. Δεν υπάρχει αναφορά στο όνομα του μεταφραστή.
