“Δεν πρόκειται να φτάσουμε στην αναρχία ούτε σήμερα ούτε αύριο ούτε σε δέκα αιώνες, απλώς θα πορευόμαστε προς την αναρχία σήμερα, αύριο και για πάντα”.
Είναι αρκετά διαδεδομένη η πεποίθηση ότι όταν λέμε ότι είμαστε επαναστάτες εννοούμε ότι η αναρχία πρέπει να έρθει μεμιάς, σαν άμεσο επακόλουθο ενός ξεσηκωμού που θα κατέστρεφε με τη βία όλα όσα υπάρχουν και θα έβαζε στη θέση τους θεσμούς πραγματικά καινούργιους. Για να πούμε την αλήθεια κάμποσοι σύντροφοι βλέπουν έτσι την επανάσταση.
Αυτή η παρανόηση εξηγεί το γιατί πολλοί αντίπαλοί μας πιστεύουν, δικαιολογημένα, ότι η αναρχία είναι πράγμα αδύνατο: και αυτό εξηγεί και το γιατί ορισμένοι σύντροφοι, βλέποντας ότι η αναρχία δεν μπορεί να έρθει αμέσως, μιας και είναι δεδομένες οι ηθικές συνθήκες του μεγάλου πλήθους των ανθρώπων, παραδέρνουν ανάμεσα σε ένα δογματισμό που τους βγάζει έξω από την πραγματική ζωή και σε έναν οπορτουνισμό που, πρακτικά, τους κάνει να λησμονούν ότι είναι αναρχικοί και ότι όντας αναρχικοί πρέπει να αγωνίζονται για την αναρχία.
Λοιπόν, είναι βέβαιο ότι ο θρίαμβος της αναρχίας δεν μπορεί να έρθει από θαύμα, ούτε και μπορεί να έρθει σε πείσμα και σε αντίθεση με το νόμο της εξέλιξης που λέει: τίποτα δεν έρχεται αν δεν συντρέχουν κάποιοι λόγοι, τίποτα δεν μπορεί να γίνει αν λείπει η απαραίτητη για αυτό δύναμη.
Αν θέλαμε να αντικαταστήσουμε μια κυβέρνηση με μια άλλη, να επιβάλουμε δηλαδή τη θέλησή μας στους άλλους, θα αρκούσε γι’αυτό να αποκτήσουμε την υλική δύναμη που είναι απαραίτητη για να συντρίψουμε τους καταπιεστές και να πάρουμε εμείς τη θέση τους. Εμείς όμως, αντίθετα, θέλουμε την αναρχία, μια κοινωνία δηλαδή που θα βασίζεται στην ελεύθερη και θεληματική συμφωνία, όπου κανένας δεν θα μπορούσε να επιβάλει τη θέλησή του στους άλλους, όπου όλοι θα μπορούσαν να κάνουν ό,τι θέλουν και να συνεισφέρουν με τη θέληση τους στη γενική ευτυχία. Ο θρίαμβος της αναρχίας δεν θα ολοκληρωθεί και δεν θα γενικευτεί, παρά μόνο όταν οι άνθρωποι δεν θα θέλουν πια ούτε να τους διατάζουν ούτε εκείνοι να διατάζουν άλλους και θα έχουν χωνέψει για τα καλά τα πλεονεκτήματα που τους παρέχει η αλληλεγγύη για να οργανώσουν ένα κοινωνικό σύστημα που μέσα του δεν θα υπάρχουν πια ούτε βία ούτε καταναγκασμός.
Από την άλλη μεριά, αφού η συνείδηση, η θέληση και η ικανότητα μεγαλώνουν σιγά-σιγά και δεν μπορούν να βρουν τα μέσα και την ευκαιρία για να αναπτυχθούν παρά μόνο παράλληλα με το βαθμιαίο μετασχηματισμό του περιβάλλοντος και με την πραγμάτωση των επιθυμιών στο μέτρο που αυτές παίρνουν μορφή και γίνονται επιτακτικές, έτσι και η αναρχία θα εγκαθιδρύεται σιγά-σιγά και θα εντείνεται όλο και περισσότερο.
Δεν πρόκειται, επομένως, να φτάσουμε στην αναρχία ούτε σήμερα ούτε αύριο ούτε σε δέκα αιώνες, απλώς θα πορευόμαστε προς την αναρχία σήμερα, αύριο και για πάντα.
Η αναρχία είναι η κατάργηση της κλεψιάς και της καταπίεσης του ανθρώπου από άνθρωπο, η κατάργηση δηλαδή της ατομικής ιδιοκτησίας και της κυβέρνησης. Η αναρχία είναι η καταστροφή της αθλιότητας, της δεισιδαιμονίας και του μίσους. Για τούτο, κάθε χτύπημα που δίνουμε στους θεσμούς της ατομικής ιδιοκτησίας και της κυβέρνησης, είναι ένα βήμα στο δρόμο προς την αναρχία, όπως τέτοιο είναι και κάθε ψέμα που ξεσκεπάζουμε, κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα -όσο μικρή και αν είναι- που ξεφεύγει από τον έλεγχο της εξουσίας, κάθε προσπάθεια που γίνεται για να ανεβάσει τη συνείδηση του λαού και να ενισχύσει το πνεύμα της αλληλεγγύης και της πρωτοβουλίας και να δώσει σε όλους τους ανθρώπους ίδιες προϋποθέσεις για να αναπτυχθούν.
Το πρόβλημα είναι να ξέρουμε να διαλέγουμε το δρόμο που μας φέρνει πράγματι πιο κοντά στην πραγμάτωση του ιδανικού μας και να μην μπερδεύουμε τις αληθινές προόδους με τις υποκριτικές μεταρρυθμίσεις που, με πρόσχημα κάποιες άμεσες βελτιώσεις, έχουν την τάση να απομακρύνουν το λαό από τον αγώνα του εναντίον της εξουσίας και του καπιταλισμού, να παραλύουν τη δράση και να τον αφήνουν να ελπίζει ότι κάτι μπορεί να κερδίσει από την καλοσύνη των αφεντικών και των κυβερνήσεων. Το πρόβλημα είναι να μάθουμε να χρησιμοποιούμε τις δυνάμεις που έχουμε και που θα αποκτήσουμε, με τρόπο πιο οικονομικό και ωφέλιμο για το σκοπό μας.
Σήμερα, υπάρχει σε κάθε χώρα μια κυβέρνηση, που με την κτηνώδη βία επιβάλλει το νόμο σε όλους, μας αναγκάζει όλους να αφήνουμε να μας εκμεταλλεύονται και να αφήνουμε να διατηρούνται, θέλοντας και μη, οι θεσμοί που υπάρχουν. Εμποδίζει τις μειονότητες να θέσουν σε εφαρμογή τις ιδέες τους για την εν γένει κοινωνική οργάνωση να αλλάξει σύμφωνα με τις επιθυμίες της κοινής γνώμης. Τον κανονικό δρόμο της εξέλιξης τον έχει σταματήσει η βία, γι΄ αυτό με τη βία πρέπει να της ανοίξουμε πάλι το δρόμο. Γι΄ αυτό και θέλουμε βίαιη επανάσταση και θα την θέλουμε πάντα, όσο κάποιοι θα θέλουν να επιβάλουν στους άλλους πράγματα αντίθετα με τη θέλησή τους. Μόλις καταργηθεί η βία της κυβέρνησης, η δικιά μας βία δεν θα έχει πια κανένα λόγο να υπάρχει.
Δεν μπορούμε να νικήσουμε προς το παρόν την κυβέρνηση που υπάρχει, ίσως να μην μπορέσουμε ούτε και αύριο να εμποδίσουμε μιαν άλλη κυβέρνηση να ξεπροβάλει από τα ερείπια της τωρινής. Όμως αυτό δεν θα μας εμποδίσει σήμερα, αλλά ούτε και αύριο να πολεμούμε την οποιαδήποτε κυβέρνηση, με την άρνησή μας να υποταχτούμε στο νόμο όποτε μπορούμε και αντιτάσσοντας τη βία στη βία. Κάθε φορά που περιορίζεται η εξουσία, κάθε φορά που κατακτείται μεγαλύτερη ελευθερία και δεν ζητιανεύεται, έχει γίνει ένα βήμα στο δρόμο για την αναρχία. Το ίδιο γίνεται και κάθε φορά που βλέπουμε την κυβέρνηση ως εχθρό με τον οποίο δεν πρέπει ποτέ να κάνουμε ανακωχή, αφού έχουμε πειστεί πλέον για τα καλά ότι δεν μπορούν να περιοριστούν τα δεινά που αυτή προκαλεί παρά μόνο αν περιοριστούν οι δικαιοδοσίες της και η δύναμή της και όχι αν μεγαλώνει ο αριθμός των κυβερνώντων ούτε αν αυτοί εκλέγονται από τους ίδιους τους κυβερνώμενους. Με τη λέξη κυβέρνηση εννοούμε κάθε άτομο ή ομάδα ατόμων, στο κράτος, στα συμβούλια, στους Δήμους ή στα συνδικάτα, που έχουν το δικαίωμα να θεσπίζουν νόμους ή να τους επιβάλουν σε εκείνους που δεν τους θέλουν.Προς το παρόν, δεν μπορούμε να καταργήσουμε την ατομική ιδιοκτησία, προς το παρόν δεν μπορούμε να πάρουμε στα χέρια μας τα μέσα παραγωγής που είναι απαραίτητα για να δουλέψουμε ελεύθερα, ίσως αυτά να μην τα πετύχουμε ούτε με ένα μελλοντικό ξεσηκωμό, όμως αυτό δεν μας εμποδίζει από σήμερα κιόλας, όπως δεν θα μας εμποδίσει και αύριο, να πολεμούμε αδιάκοπα τον καπιταλισμό. Κάθε νίκη, όσο ασήμαντη και αν είναι, των εργαζομένων εναντίον των εργοδοτών, κάθε πλούτος που αποσπάται από τους ιδιοκτήτες και διατίθεται στη διάθεση του συνόλου, είναι μια πρόοδος, ένα βήμα στο δρόμο για την αναρχία. Το ίδιο και κάθε γεγονός που έχει την τάση να μεγαλώνει τις απαιτήσεις των εργατών και να κάνει πιο ενεργητικό τον αγώνα τους, κάθε φορά που μπορούμε να δούμε αυτό που έχουμε κερδίσει ως νίκη εναντίον του εχθρού και όχι ως παραχώρηση για την οποία θα έπρεπε να του δείξουμε ευγνωμοσύνη, κάθε φορά που διατρανώνουμε τη θέλησή μας να αποσπάσουμε με τη βία από τους ιδιοκτήτες τα δικαιώματα που εκείνοι έχουν σφετεριστεί από τους εργαζόμενους με την προστασία της κυβέρνησης.Από τη στιγμή που θα εξαφανιστεί το δίκαιο της πυγμής από την ανθρώπινη κοινωνία και τα μέσα παραγωγής θα τεθούν στη διάθεση εκείνων που θέλουν να παράγουν, τα υπόλοιπα θα τα φέρει μόνη της η ειρηνική εξέλιξη.Ούτε τότε δεν θα έχει πραγματωθεί η αναρχία, ή μάλλον θα έχει πραγματωθεί μόνο για όσους τη θέλουν και μόνο για τα πράγματα όπου δεν θα είναι απαραίτητη η βοήθεια των μη αναρχικών. Η αναρχία θα επεκτείνεται έτσι, θα κερδίζει σιγά-σιγά τους ανθρώπους και τα πράγματα μέχρι που θα αγκαλιάσει όλους τους ανθρώπους και όλες τις εκδηλώσεις της ζωής.Από τη στιγμή που θα εξαφανιστεί η κυβέρνηση και μαζί της όλοι οι ενοχλητικοί θεσμοί που αυτή προστατεύει, από τη στιγμή που θα έχουν κατακτήσει όλοι τόσο την ελευθερία τους όσο και το δικαίωμα στα εργαλεία της δουλείας που χωρίς αυτό η ελευθερία είναι ψέμα, δεν έχουμε σκοπό να καταστρέψουμε όλα τα πράγματα, αλλά μόνο εκείνα που μπορούμε να τα αντικαταστήσουμε με άλλα. Ένα παράδειγμα: υπάρχει μια ταχυδρομική υπηρεσία, έχουμε χίλια δύο παράπονα από αυτήν, αλλά από τη στιγμή που την χρησιμοποιούμε για να στέλνουμε ή να λαβαίνουμε τα γράμματά μας ας την ανεχτούμε όπως είναι όσο δεν θα μπορούμε να την κάνουμε καλύτερη. Υπάρχουν σχολεία άθλια, είναι αλήθεια, αλλά δεν θα θέλαμε να μείνουν τα παιδιά μας χωρίς να μάθουν ανάγνωση και γραφή, περιμένοντας να οργανώσουμε σχολεία πρότυπα για όλους.Βλέπουμε από τα παραπάνω ότι για να εγκαθιδρυθεί η αναρχία, δεν αρκεί να έχουμε την υλική δύναμη για να κάνουμε την επανάσταση, θα πρέπει οι εργαζόμενοι, οι συνεταιρισμένοι στους διάφορους κλάδους της παραγωγής, να έχουν τη δυνατότητα να εξασφαλίζουν μονάχοι τους την απρόσκοπτη λειτουργία της κοινωνικής ζωής χωρίς τη βοήθεια των καπιταλιστών και της κυβέρνησης.Μπορούμε με τον ίδιο τρόπο να διαπιστώσουμε ότι οι αναρχικές ιδέες, όχι μόνο δεν έρχονται σε αντίφαση με τους νόμους της εξέλιξης που έχει επαληθεύσει η επιστήμη -όπως υποστηρίζουν οι υποστηρικτές του επιστημονικού σοσιαλισμού- αλλά, απεναντίας, είναι ιδέες που ταιριάζουν τέλεια με αυτούς τους νόμους: το πειραματικό σύστημα έχει απλώς μεταφερθεί από το πεδίο των ερευνών στο πεδίο των κοινωνικών επιτευγμάτων.
