Your name

Γενικά Άρθρα

31 Ιανουαρίου 2013

 

της Αθηνάς Μιχαλακέα

 

 

 

 

«Η αλήθεια και η ελευθερία είναι απαιτητικές ερωμένες, γι’ αυτό και έχουν λίγους εραστές».

 

 

 

 Το 1939, λίγο μετά το ξέσπασμα του πολέμου, και ενώ η λογοκρισία του Τύπου ήταν ήδη γεγονός στη Γαλλία, ο Αλμπέρ Καμύ συνέταξε ένα οξύ κείμενο, εν είδει μανιφέστου, με το οποίο καλούσε τους δημοσιογράφους να παραμείνουν ελεύθεροι και ανεξάρτητοι. Επρόκειτο να δημοσιευτεί στις 25 Νοεμβρίου του 1939, στην εφημερίδα που ο ίδιος εξέδιδε στο Αλγέρι και κυκλοφορούσε σε μονόφυλλο, τυπωμένο recto και verso, με τίτλο Le Soir républicain (παράλληλα, o Καμύ συνεργαζόταν και με την εφημερίδα d’ Alger républicain). Το μανιφέστο, ωστόσο, λογοκρίθηκε και παρέμεινε αδημοσίευτο ως την άνοιξη του 2012, οπότε και το έφερε στο φως η εφημερίδα Le Monde.

 

 

 

Ο Καμύ καταγγέλλει εδώ την παραπληροφόρηση που δηλητηρίαζε τη Γαλλία ήδη από το 1939. Αλλά το μανιφέστο του έχει και άλλες προεκτάσεις· αποτελεί ένα δοκίμιο για την αξία της δημοσιογραφίας σε καιρό πολέμου, καθώς και για το πώς συμβάλλουν οι ατομικές —και όχι οι συλλογικές— επιλογές στη δημιουργία ελεύθερων προσωπικοτήτων.

 

 

 

Είναι δύσκολο σήμερα να θίγει κανείς το ζήτημα της ελευθερίας του Τύπου, χωρίς να χαρακτηρίζεται εκκεντρικός ή να κατηγορείται πως είναι η Μάτα Χάρι ή ο ανιψιός του Στάλιν.

 

 

 

Ωστόσο, αυτή η ελευθερία δεν αποτελεί παρά μόνον ένα από τα πρόσωπα της ελευθερίας συνολικά και θα μπορούσε να καταλάβει κανείς εύκολα την επιμονή μας στην υπεράσπισή της, εφόσον παραδεχτεί ότι δεν υπάρχει κανένας άλλος τρόπος να κερδίσουμε πραγματικά τον πόλεμο.

 

 

 

Σαφώς, η ελευθερία έχει τα όριά της — τα οποία πρέπει να γίνονται παραδεκτά, με ελεύθερο όμως τρόπο. Παρά τα εμπόδια που αντιμετωπίζει σήμερα η ελευθερία της σκέψης, έχουμε πει ό,τι έπρεπε να λεχθεί και το λέμε ακόμα και, κατά κόρον, θα τολμήσουμε να εκφράσουμε ό,τι μπορεί να εκφραστεί. Συγκεκριμένα, τίποτα δεν μας τρομάζει τόσο, ούτε ο ίδιος ο μηχανισμός της λογοκρισίας που μας έχει επιβληθεί, για παράδειγμα, όσο το γεγονός ότι οι Γάλλοι λογοκριτές απαγορεύουν να δημοσιευτούν τα κείμενά μας στη Soir Républicain. Η εφημερίδα μας βασίζεται λοιπόν εν πολλοίς στη διάθεση και στις ικανότητες ενός ανθρώπου, κι αυτό αποδεικνύει τον μεγάλο βαθμό στον οποίο έχουμε παραμείνει ανεπηρέαστοι.

 

 

 

Ένα από τα σπουδαιότερα παραγγέλματα μιας αξιοπρεπούς αντίληψης σαν κι αυτή είναι ποτέ να μην αναλώνεται σε ατελέσφορους κλαυθμούς για ένα καθεστώς που δεν μπορούμε πλέον να αποφύγουμε. Το ερώτημα στη Γαλλία σήμερα δεν είναι πώς θα διαφυλάξουμε τις ελευθερίες του Τύπου — είναι να αναζητήσουμε πώς, με δεδομένη την καταπίεση των ελευθεριών αυτών, ένας δημοσιογράφος θα παραμείνει ελεύθερος. Το ερώτημα δεν αφορά πλέον καμία συλλογικότητα. Αφορά το άτομο.

 

 

 

Αυτό που δικαίως πασχίζουμε να εκφράσουμε εδώ είναι οι συνθήκες και τα μέσα με τα οποία εν καιρώ πολέμου, αλλά και καταναγκασμού, η ελευθερία όχι μόνο μπορεί να προστατευτεί αλλά και να εκφραστεί. Τα μέσα αυτά είναι τέσσερα: η διαύγεια, η άρνηση, η ειρωνεία και η επιμονή. Η διαύγεια προϋποθέτει την αντίσταση στο δέλεαρ του μίσους και στη μοιρολατρεία. Το απαύγασμα των εμπειριών της...

Περισσότερα …